Những lời đe dọa suông của Trump về các lệnh trừng phạt Nga
.png)
Trong những tháng gần đây, Tổng thống Donald Trump đã liên tục phát đi những tín hiệu mạnh mẽ về việc áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế khắc nghiệt lên Nga, với mục tiêu ép buộc Tổng thống Vladimir Putin ngồi vào bàn đàm phán để chấm dứt cuộc chiến tàn khốc ở Ukraine. Những lời đe dọa này, được đưa ra với giọng điệu cứng rắn đặc trưng của Trump, đã làm dấy lên hy vọng rằng Hoa Kỳ sẽ sử dụng sức mạnh kinh tế để gây áp lực lên Kremlin, buộc Nga phải thay đổi quỹ đạo của mình trong cuộc xung đột đang khiến hàng ngàn người thiệt mạng và làm rung chuyển trật tự địa chính trị toàn cầu. Tuy nhiên, khi các thời hạn mà Trump đặt ra trôi qua mà không có hành động cụ thể, những lời hứa hẹn này ngày càng bị coi là những lời đe dọa trống rỗng, làm dấy lên câu hỏi liệu Trump có thực sự nghiêm túc trong việc đối đầu với Putin hay chỉ đang chơi một ván cờ ngoại giao đầy toan tính.
Vào ngày 22 tháng 1 năm 2025, Trump đã công khai trên mạng xã hội rằng nếu Nga không đạt được một “thỏa thuận” hòa bình sớm, ông sẽ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc áp đặt “các mức thuế, thuế quan và trừng phạt cao” đối với bất kỳ hàng hóa nào Nga bán cho Hoa Kỳ và các quốc gia khác tham gia. Tuyên bố này được đưa ra trong bối cảnh chiến tranh ở Ukraine tiếp tục leo thang, với các cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái của Nga nhắm vào các thành phố Ukraine, bao gồm cả thủ đô Kyiv, khiến hàng chục dân thường thiệt mạng, trong đó có cả trẻ em. Trump mô tả các biện pháp trừng phạt là “rất tàn phá” và tuyên bố rằng chúng sẽ “nghiền nát” nền kinh tế Nga, vốn đang phải đối mặt với tốc độ tăng trưởng chậm lại, dự kiến chỉ đạt 1-2% trong năm nay, giảm mạnh so với 4,7% của năm 2024. Tuy nhiên, gần bảy tháng sau lời đe dọa đó, “sớm” dường như vẫn chưa đến.
Sự do dự của Trump không phải là điều mới mẻ. Trong suốt sự nghiệp chính trị của mình, ông đã nhiều lần chỉ trích các tổng thống tiền nhiệm vì đưa ra những lời đe dọa không được thực hiện, gọi đó là dấu hiệu của sự yếu kém. Nhưng giờ đây, chính Trump dường như đang lặp lại mô hình đó. Vào tháng 5, khi được hỏi về một gói trừng phạt Nga nhận được sự ủng hộ rộng rãi tại Thượng viện, Trump đã trả lời một cách mơ hồ trên Fox News, gọi đó là “thời điểm của gà tây” – một cách nói ám chỉ sự trì hoãn hoặc né tránh. Ông nhấn mạnh rằng các biện pháp trừng phạt sẽ gây tổn hại nghiêm trọng cho Nga, nhưng lại không đưa ra cam kết cụ thể về thời điểm hay cách thức chúng sẽ được áp dụng. Thay vào đó, ông chuyển hướng sang việc nhấn mạnh tầm quan trọng của các cuộc đàm phán hòa bình, một chiến lược mà Ngoại trưởng Marco Rubio đã củng cố khi lập luận rằng các biện pháp trừng phạt mới có thể làm tổn hại đến triển vọng đạt được thỏa thuận hòa bình. Rubio, trong các lần xuất hiện trên “Meet the Press” của NBC và “Face the Nation” của CBS, đã nhấn mạnh rằng việc áp đặt trừng phạt ngay lập tức sẽ “làm giảm đáng kể khả năng đưa Nga đến bàn đàm phán” và có thể “khóa chặt” cuộc chiến thêm ít nhất một năm rưỡi nữa, kéo dài thêm cái chết và sự tàn phá.
Sự thay đổi trong lập trường của Trump đối với Nga là đáng chú ý. Khi nhậm chức vào tháng 1 năm 2025, ông từng đặt câu hỏi liệu Nga có thực sự là kẻ xâm lược trong cuộc chiến ở Ukraine hay không, thậm chí còn ám chỉ rằng Ukraine phải chịu trách nhiệm cho những rắc rối của mình. Một vụ tranh cãi công khai với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky trong Phòng Bầu dục vào tháng 2 đã khiến Trump tạm thời cắt đứt viện trợ quân sự cho Ukraine, trong khi Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth tuyên bố rằng Ukraine sẽ không bao giờ gia nhập NATO – một sự đảo ngược so với chính sách đã nêu của Hoa Kỳ. Phó Tổng thống JD Vance cũng lên tiếng phản đối việc trang bị vũ khí cho Ukraine, và Nga được miễn trừ phần lớn các loại thuế quan mà Trump áp đặt lên nhiều quốc gia khác vào tháng 4. Tuy nhiên, khi các cuộc tấn công của Nga vào Ukraine gia tăng trong những tháng gần đây, Trump dường như đã thay đổi giọng điệu, công khai bày tỏ sự thất vọng với Putin và hứa hẹn sẽ cung cấp lại vũ khí cho Ukraine. Ông rút ngắn thời hạn 50 ngày ban đầu xuống còn 10-12 ngày vào cuối tháng 7, cảnh báo về “các biện pháp trừng phạt rất nghiêm khắc” nếu Nga không đồng ý ngừng bắn. Nhưng khi thời hạn này trôi qua vào đầu tháng 8, không có biện pháp trừng phạt mới nào được áp dụng, và thay vào đó, Trump thông báo về một cuộc gặp trực tiếp với Putin tại Alaska vào ngày 15 tháng 8.
Cuộc gặp ở Alaska, được tổ chức tại Căn cứ Chung Elmendorf-Richardson, được quảng bá như một cơ hội để đạt được “tiến bộ lớn” trong việc chấm dứt chiến tranh. Trump tuyên bố rằng ông và Putin đã đạt được “tiến bộ tuyệt vời” và đồng ý rằng chiến tranh ở Ukraine sẽ kết thúc bằng việc trao đổi lãnh thổ và một số hình thức đảm bảo an ninh từ Hoa Kỳ. Tuy nhiên, không có thỏa thuận cụ thể nào được công bố, và Putin dường như không vội vàng, đề xuất thêm các cuộc họp và công việc tiếp tục. Trong một cuộc phỏng vấn với Fox News ngay sau hội nghị thượng đỉnh, Trump cho biết ông “không phải nghĩ về [trừng phạt] ngay bây giờ” và có thể sẽ xem xét lại vấn đề này trong vài tuần tới. Sự trì hoãn này đã khiến nhiều người chỉ trích, bao gồm cả các nhà lập pháp Cộng hòa có quan điểm diều hâu như Thượng nghị sĩ Lindsey Graham, người nhấn mạnh rằng Trump cần phải “cứng rắn” để đạt được hòa bình. Cựu Phó Tổng thống Mike Pence cũng kêu gọi Thượng viện thông qua dự luật trừng phạt của Graham, mô tả phong cách của Trump khi đối phó với các nhà lãnh đạo độc tài là “chiếc găng tay nhung” – một cách tiếp cận nhẹ nhàng hơn so với những lời đe dọa công khai của ông.
Trong khi đó, Nga dường như không bị lay chuyển bởi những lời đe dọa của Trump. Các nguồn tin thân cận với Kremlin cho biết Putin vẫn kiên định với mục tiêu chiếm toàn bộ bốn khu vực của Ukraine và không tin rằng các biện pháp trừng phạt mới của Hoa Kỳ sẽ gây ra tác động đáng kể, đặc biệt khi Nga đã phát triển các chiến lược để né tránh các biện pháp trừng phạt hiện có, chẳng hạn như sử dụng “hạm đội bóng tối” gồm hàng trăm tàu chở dầu có quyền sở hữu không rõ ràng để che giấu nguồn gốc dầu mỏ xuất khẩu. Putin cũng được cho là đang đặt cược vào lợi thế chiến trường ngày càng tăng của Nga, với các lực lượng Nga đạt được những bước tiến dần dần nhưng tốn kém ở miền đông và miền bắc Ukraine. Một nguồn tin Nga gọi lời đe dọa trừng phạt của Trump là “đau đớn và khó chịu” nhưng “không phải là thảm họa”, đồng thời bày tỏ sự hoài nghi rằng Trump sẽ thực hiện các biện pháp có thể làm gián đoạn các cuộc đàm phán thương mại với Trung Quốc, đối tác mua dầu lớn nhất của Nga.
Trump cũng đã nhắm mục tiêu vào các quốc gia mua năng lượng của Nga, đe dọa áp đặt “thuế quan thứ cấp” lên các quốc gia như Trung Quốc và Ấn Độ, những nước hiện là khách hàng lớn nhất của Nga. Vào ngày 6 tháng 8, Trump đã ký sắc lệnh áp đặt thuế quan 25% lên hàng hóa Ấn Độ vì nước này nhập khẩu dầu Nga, nâng tổng mức thuế lên 50% – một trong những mức cao nhất mà Hoa Kỳ áp đặt. Sắc lệnh này cũng cảnh báo rằng các công ty Mỹ mua hàng từ Ấn Độ có thể phải đối mặt với thuế nhập khẩu 100% trong vòng 21 ngày nếu Ấn Độ không chấm dứt việc mua dầu Nga. Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã phản ứng mạnh mẽ, tuyên bố rằng Ấn Độ sẽ không “thỏa hiệp” vì lợi ích của nông dân, ngư dân và những người sản xuất sữa của mình. Trong khi đó, Trump đã do dự trong việc áp đặt các biện pháp trừng phạt tương tự lên Trung Quốc, có lẽ vì lo ngại làm tổn hại đến các cuộc đàm phán thương mại đang diễn ra với Bắc Kinh. Một quan chức Mỹ mô tả các quyết định của Trump là dựa trên “cảm giác bản năng”, nhấn mạnh sự khó lường trong cách tiếp cận của ông.
Sự thiếu nhất quán của Trump đã làm dấy lên sự thất vọng ở cả trong nước và quốc tế. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, người đã từng hoan nghênh những lời đe dọa trừng phạt của Trump như một dấu hiệu của “hòa bình thông qua sức mạnh”, đã bày tỏ sự thất vọng khi các biện pháp này không được thực hiện. Các nhà lãnh đạo châu Âu, bao gồm Thủ tướng Đức Friedrich Merz, đã kêu gọi Trump hành động quyết đoán hơn, nhấn mạnh rằng Hoa Kỳ vẫn đóng vai trò quyết định trong việc gây áp lực lên Nga thông qua các biện pháp quân sự và kinh tế. Tuy nhiên, một số nhà phân tích, như Tom Keatinge từ Viện Dịch vụ Liên hiệp Hoàng gia, lập luận rằng Trump dường như “không sẵn sàng một cách khó hiểu” trong việc sử dụng áp lực kinh tế tối đa lên Nga, bất chấp việc các biện pháp này có thể là đòn bẩy hiệu quả nhất của ông.
Sự thất bại trong việc thực hiện các lời đe dọa trừng phạt của Trump không chỉ làm suy yếu uy tín của ông mà còn làm dấy lên câu hỏi về chiến lược dài hạn của Hoa Kỳ đối với Nga và Ukraine. Trong khi Trump tiếp tục nhấn mạnh khả năng của mình trong việc đàm phán một thỏa thuận hòa bình, các hành động của ông – hoặc thiếu hành động – cho thấy một cách tiếp cận dao động giữa sự hung hăng bằng lời nói và sự thận trọng trong thực tế. Khi chiến tranh ở Ukraine kéo dài, với những hậu quả thảm khốc cho người dân và sự ổn định toàn cầu, thế giới vẫn đang chờ đợi liệu Trump có chuyển từ những lời đe dọa trống rỗng sang hành động quyết đoán hay không, hay ông sẽ tiếp tục nhảy múa quanh lằn ranh của sự mập mờ ngoại giao.