Trung Quốc và Cuộc Xung Đột Ấn Độ - Pakistan: Cơ Hội và Hiểm Họa
Kashmir, vùng đất bị xâu xé bởi tôn giáo và địa chính trị, đang chứng kiến một chu kỳ leo thang mới. Các cuộc không kích của Ấn Độ nhắm vào các nhóm vũ trang ở khu vực do Pakistan kiểm soát, được mệnh danh là chiến dịch Sindor, đã châm ngòi cho một phản ứng dữ dội. Pakistan đáp trả bằng các phi đội JF-17 do Trung Quốc hợp tác sản xuất, tuần tra sát không phận Kashmir. Dọc Đường Kiểm soát (LoC), các cuộc giao tranh cường độ thấp nhưng dai dẳng đã khiến cả hai bên chịu thương vong. Ấn Độ tăng cường hiện diện không quân, cảnh báo về khả năng chiến đấu tổng lực, trong khi Pakistan tuyên bố sẵn sàng đáp trả tương xứng. Không quân, pháo binh, và chiến tranh mạng đang đẩy hai quốc gia này đến bờ vực của một cuộc xung đột hạn chế nhưng đầy rủi ro, nơi một sai lầm chiến thuật có thể dẫn đến hậu quả khôn lường.
Trong khi thế giới dõi theo những diễn biến này qua lăng kính truyền thông, một câu hỏi lớn hơn đang bị bỏ qua: Trung Quốc đang làm gì trong bóng tối? Pakistan không chỉ là một đồng minh của Bắc Kinh; nó là một mắt xích chiến lược trong tham vọng toàn cầu của Trung Quốc. Hành lang Kinh tế Trung Quốc-Pakistan (CPEC), một phần của sáng kiến Vành đai và Con đường, kết nối Tân Cương với cảng Gwadar bên bờ biển Ả Rập, là huyết mạch địa kinh tế của Bắc Kinh. Con đường này giúp Trung Quốc vượt qua eo biển Malacca, một điểm nghẽn chiến lược dễ bị Mỹ và các đồng minh chặn đứng trong trường hợp khủng hoảng. Gwadar, được Trung Quốc xây dựng và vận hành, không chỉ là cảng thương mại mà còn là tiền đồn tiềm năng cho hải quân Bắc Kinh, nằm gần eo biển Hormuz, nơi vận chuyển 20% lượng dầu toàn cầu. Với hơn 60 tỷ USD đầu tư vào CPEC, Pakistan đã trở thành một đồng minh bất thành văn, nơi Trung Quốc kiểm soát các nút hạ tầng năng lượng, logistics, và viễn thông.
Trung Quốc không chỉ dừng lại ở kinh tế. Họ là nhà cung cấp vũ khí lớn nhất cho Pakistan, từ máy bay chiến đấu JF-17, tàu ngầm, radar, đến hỗ trợ chương trình hạt nhân từ thời Chiến tranh Lạnh. Chỉ trong hai ngày sau các cuộc không kích của Ấn Độ, cổ phiếu của Avic Chengdu Aircraft, nhà sản xuất JF-17 và J-10C, đã tăng vọt 36% trên sàn chứng khoán Trung Quốc. Thị trường đang đặt cược vào vai trò của Bắc Kinh như một nhà cung cấp vũ khí trong cuộc khủng hoảng này, một dấu hiệu rõ ràng rằng xung đột không chỉ mang lại lợi ích chiến lược mà còn là cơ hội kinh tế cho Trung Quốc. Khi Bộ trưởng Ngoại giao Pakistan tuyên bố máy bay J-10C do Trung Quốc sản xuất đã bắn hạ máy bay Ấn Độ – dù thông tin này bị New Delhi phủ nhận – nó đã kích hoạt một làn sóng đầu cơ, làm nổi bật sức ảnh hưởng gián tiếp của Bắc Kinh.
Nhưng Trung Quốc không chỉ hưởng lợi. Cuộc xung đột này là một cơ hội để Bắc Kinh kiềm chế Ấn Độ, đối thủ khu vực lớn nhất của họ. Một Ấn Độ bị cuốn vào chiến tranh với Pakistan sẽ tiêu hao nguồn lực quân sự, tài chính, và sự tập trung chiến lược. Điều này tạo dư địa cho Trung Quốc gia tăng áp lực ở biên giới Ladakh, nơi từng xảy ra giao tranh đẫm máu năm 2020, hoặc mở rộng ảnh hưởng ở Ấn Độ Dương. Pakistan, với tư cách là vùng đệm phía tây của Trung Quốc, cũng giúp Bắc Kinh ngăn chặn các phong trào Hồi giáo cực đoan lan vào Tân Cương thông qua hợp tác chống khủng bố. Hơn nữa, một Ấn Độ suy yếu sẽ làm lung lay liên minh Bộ Tứ (Mỹ, Nhật, Ấn, Úc), vốn là mũi nhọn chống Trung Quốc ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Nếu Mỹ bị phân tâm bởi Trung Đông hoặc Ukraine, Bắc Kinh có thể khai thác khoảng trống này để củng cố vị thế.
Tuy nhiên, lợi ích đi kèm rủi ro. Xung đột Ấn Độ-Pakistan làm gia tăng bất ổn ở Kashmir và Balochistan, nơi đặt cảng Gwadar và hạ tầng CPEC. Các nhóm ly khai và khủng bố có thể lợi dụng tình hình để tấn công các dự án của Trung Quốc, đe dọa khoản đầu tư hàng chục tỷ USD. Một cuộc chiến kéo dài cũng có thể kích động tinh thần Hồi giáo cực đoan, lan sang Tân Cương, nơi Bắc Kinh vốn nhạy cảm với các phong trào ly khai. Hơn nữa, trong bối cảnh đàm phán thương mại với Mỹ, Trung Quốc không muốn bị xem là kẻ đứng sau lưng Pakistan, điều có thể dẫn đến các biện pháp trừng phạt tài chính hoặc làm tổn hại hình ảnh quốc tế của họ như một bên thúc đẩy hòa bình.
Trong khi đó, Hoa Kỳ dưới thời Tổng thống Donald Trump đang giữ một thái độ thận trọng đến lạnh lùng. Một bài báo của CNN ngày 8 tháng 5 đặt câu hỏi tại sao Trump không dẫn dắt nỗ lực ngoại giao để xoa dịu khủng hoảng. Thay vì can thiệp trực tiếp, Washington chọn cách quan sát chủ động, bảo vệ Ấn Độ như một đối tác chiến lược trong trục chống Trung Quốc, nhưng đồng thời duy trì liên lạc với Pakistan để kiểm soát rủi ro hạt nhân và theo dõi ảnh hưởng của Bắc Kinh ở Gwadar. Chiến lược của Trump là “giao thiệp nhưng giữ khoảng cách,” tương tự cách Mỹ đối xử với Thổ Nhĩ Kỳ. Pakistan, dù là đồng minh không thuộc NATO, vẫn bị nghi ngờ vì mạng lưới tình báo ISI bị cáo buộc liên kết với Taliban và các nhóm cực đoan. Vụ Osama bin Laden từng ẩn náu ở Abbottabad càng làm sâu sắc sự mất lòng tin từ thời Obama.
Nhưng Mỹ không phải là bên duy nhất ngoài lề. Nga, với vị thế trung lập chiến lược, đang cố gắng duy trì cân bằng giữa Ấn Độ – khách hàng truyền thống của ngành công nghiệp quốc phòng – và Pakistan, thị trường vũ khí mới nổi. Moscow không muốn Nam Á rơi vào tay bất kỳ siêu cường nào, đặc biệt là Trung Quốc hoặc Mỹ. Các quốc gia nhỏ hơn như Afghanistan, Nepal, Bhutan, Bangladesh, và Sri Lanka cũng bị cuốn vào vòng xoáy này. Afghanistan lo ngại làn sóng khủng bố xuyên biên giới, Nepal và Bhutan bị kẹt giữa áp lực của Trung Quốc và Ấn Độ, trong khi Sri Lanka, chìm trong khủng hoảng nợ, có thể buộc phải nghiêng về Bắc Kinh để tìm kiếm cứu trợ.
Xung đột Ấn Độ-Pakistan không chỉ là một cuộc tranh chấp song phương. Nó là biểu hiện của một cuộc tái cấu trúc địa chính trị toàn cầu, nơi Nam Á trở thành tâm điểm giao thoa giữa các chiến lược của Mỹ, Trung Quốc, và Nga. Trung Quốc đang biến Pakistan thành cánh tay nối dài để bao vây Ấn Độ, trong khi Ấn Độ tìm cách củng cố vị thế qua liên minh với Mỹ và Bộ Tứ. Nga, dù trung lập, không muốn mất đi thị phần vũ khí hoặc để Nam Á rơi vào tay đối thủ. Mỹ, với chiến lược ngoại giao mềm của Trump, đang cố gắng kiểm soát từ xa mà không sa lầy.
Cuộc xung đột này là một bài kiểm tra cho lý thuyết thế giới đa cực. Liệu sự phân tán quyền lực có mang lại ổn định, hay chỉ là tiền đề cho những chuỗi đối đầu không hồi kết? Khi Trung Quốc tận dụng khủng hoảng để mở rộng ảnh hưởng, khi Mỹ chơi ván cờ từ xa, và khi Ấn Độ buộc phải trưởng thành như một cường quốc khu vực, Nam Á không còn là vùng biên của địa chính trị. Nó là trung tâm của một trật tự mới, nơi các đường ranh giới chiến lược đang được vẽ lại trong khói lửa và tham vọng. Tương lai không thuộc về ai có quân đội mạnh nhất, mà thuộc về kẻ kiểm soát được nhịp điệu của xung đột, biến nó thành công cụ định hình thế giới thế kỷ 21.