Biển Đông sôi sục: Sự cố tàu Trung Quốc tự đâm lộ điểm yếu chiến lược
.png)
Ngày 11 tháng 8 năm 2025, một sự kiện hy hữu đã làm rung chuyển vùng biển Đông vốn dĩ đã căng thẳng: hai con tàu của Trung Quốc – một thuộc lực lượng hải cảnh và một thuộc hải quân – trong lúc truy đuổi tàu tuần tra Philippines tại khu vực bãi cạn Scarborough (Philippines gọi là Bajo de Masinloc), đã va chạm nhau trong một vụ việc được truyền thông quốc tế mô tả là “quân ta đánh quân mình”. Vụ việc không chỉ làm lộ rõ những lỗ hổng nghiêm trọng trong khả năng phối hợp tác chiến của Trung Quốc mà còn trở thành tâm điểm chú ý của thế giới, phơi bày những điểm yếu chiến lược của Bắc Kinh trong bối cảnh cạnh tranh quân sự ngày càng khốc liệt tại khu vực.
Sự cố bắt đầu khi lực lượng tuần duyên Philippines triển khai một sứ mệnh mang tên “Kadiwa” để hỗ trợ 35 tàu cá của ngư dân nước này hoạt động tại khu vực tranh chấp. Theo chuẩn tướng J. Tariala, người phát ngôn của lực lượng tuần duyên Philippines, các tàu BRP Teresa Magbanua, BRP Suluan, và tàu dân sự MV Lapu-Lapu đã đối mặt với những hành động hung hãn từ phía Trung Quốc. Tàu hải cảnh Trung Quốc số hiệu 3104, trong lúc truy đuổi BRP Suluan với tốc độ cao, đã thực hiện một động tác mạo hiểm, dẫn đến va chạm trực tiếp với tàu hải quân PLA số hiệu 164. Vụ va chạm khiến mũi tàu hải cảnh 3104 hư hại nghiêm trọng, mất khả năng hoạt động trên biển. Trong khi đó, Philippines nhanh chóng tận dụng cơ hội để thể hiện sự chuyên nghiệp, đề nghị hỗ trợ cứu hộ và viện trợ y tế cho các thủy thủ Trung Quốc bị ảnh hưởng, một động thái vừa mang tính nhân đạo vừa như một lời chế giễu kín đáo.
Vụ việc này không chỉ là một tai nạn đơn thuần mà là một biểu tượng cho những vấn đề sâu xa hơn trong hệ thống quân sự của Trung Quốc. Trong bối cảnh Bắc Kinh từ lâu đã sử dụng chiến thuật “vùng xám” – kết hợp lực lượng hải cảnh, tàu cá, và hải quân để áp đặt sự hiện diện phi chính thức tại Biển Đông – sự thiếu phối hợp giữa các lực lượng này đã trở thành một điểm yếu chết người. Tàu hải cảnh 3104, trong nỗ lực chèn ép tàu Philippines, đã không chỉ thất bại trong việc ngăn chặn đối phương mà còn tự gây thiệt hại cho chính lực lượng của mình. Điều này đặt ra câu hỏi nghiêm túc về khả năng chỉ huy và kiểm soát của quân đội Trung Quốc trong những tình huống căng thẳng, đặc biệt khi đối mặt với các đối thủ có kinh nghiệm hơn như Hoa Kỳ hay các quốc gia ASEAN như Philippines và Việt Nam.
Biển Đông, nơi giao thoa của các tuyến hàng hải chiến lược và nguồn tài nguyên phong phú, từ lâu đã là tâm điểm của các cuộc tranh chấp chủ quyền. Trung Quốc, với tham vọng áp đặt yêu sách “đường chín đoạn” bất chấp phán quyết của Tòa Trọng tài Thường trực năm 2016, đã không ngừng gia tăng áp lực lên các quốc gia láng giềng thông qua các chiến thuật như “cắt lát salami” hay “lá bắp cải”. Tuy nhiên, sự cố mới nhất cho thấy chiến lược này đang gặp trở ngại nghiêm trọng. Khi các lực lượng hải quân và hải cảnh không thể phối hợp nhịp nhàng, hiệu quả của các chiến thuật này bị suy giảm đáng kể. Hơn nữa, vụ va chạm còn làm tổn hại uy tín quân sự của Trung Quốc, vốn đã bị lung lay bởi những cuộc thanh trừng liên tục trong hàng ngũ lãnh đạo cấp cao và những nghi ngờ về năng lực thực chiến.
Trong khi đó, các quốc gia như Philippines, Việt Nam, và Malaysia nhìn thấy cơ hội để củng cố lập trường của mình. Vụ việc không chỉ là một bài học về sự thiếu sót trong quản lý tác chiến của Trung Quốc mà còn là đòn bẩy để các nước này thúc đẩy các cuộc đàm phán quốc tế về tự do hàng hải và an ninh khu vực. Philippines, với sự hỗ trợ ngày càng chặt chẽ từ Hoa Kỳ và các đồng minh, đã thể hiện sự linh hoạt và chuyên nghiệp trong việc né tránh các hành động hung hãn của Trung Quốc, đồng thời tận dụng truyền thông để phơi bày điểm yếu của đối phương. Lời đề nghị hỗ trợ y tế từ phía Manila, dù mang tính ngoại giao, là một cách để nhấn mạnh sự vượt trội về mặt đạo đức và chiến thuật của họ trong cuộc đối đầu này.
Nhìn rộng hơn, sự cố này diễn ra trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ ngày càng gay gắt. Dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Donald Trump trong nhiệm kỳ thứ hai, Hoa Kỳ đã tăng cường các biện pháp kiềm chế công nghệ đối với Trung Quốc, đặc biệt là việc hạn chế xuất khẩu chip bán dẫn – một yếu tố cốt lõi trong việc phát triển các hệ thống vũ khí hiện đại. Chip bán dẫn không chỉ là linh hồn của các thiết bị dân sự mà còn là trái tim của các hệ thống quân sự tiên tiến, từ tên lửa siêu thanh, máy bay chiến đấu J-20, đến các hệ thống phòng thủ tên lửa HQ-9. Việc Mỹ siết chặt nguồn cung chip đã khiến Trung Quốc rơi vào thế bị động, khi các kế hoạch như “Made in China 2025” không đạt được mục tiêu tự chủ công nghệ như kỳ vọng.
Sự phụ thuộc vào chip bán dẫn từ các công ty Mỹ như Intel, Qualcomm, và Nvidia đặt Trung Quốc vào tình thế nguy hiểm. Khi các tuyến cung ứng chip bị cắt giảm, năng lực sản xuất và triển khai các hệ thống vũ khí hiện đại của Bắc Kinh bị đe dọa nghiêm trọng. Các vệ tinh quân sự, hệ thống giám sát, và trí tuệ nhân tạo – những lĩnh vực mà Trung Quốc đang đầu tư mạnh mẽ – đều cần chip cao cấp để hoạt động hiệu quả. Trong khi đó, các nỗ lực tự phát triển chip nội địa của Trung Quốc vẫn chưa thể sánh ngang với các nhà sản xuất hàng đầu thế giới, và việc mua chip qua các công ty trung gian đang bị Mỹ chặn đứng thông qua các biện pháp trừng phạt và đánh thuế.
Không chỉ đối mặt với thách thức công nghệ, Trung Quốc còn phải vật lộn với những vấn đề nội tại trong quân đội. Vụ va chạm giữa tàu hải cảnh và hải quân là một minh chứng rõ ràng cho sự thiếu đồng bộ trong chỉ huy và tác chiến. Trong một cuộc chiến tranh thực sự, khi các lực lượng phải đối mặt với những tình huống phức tạp hơn, sự thiếu phối hợp này có thể dẫn đến những thảm họa lớn hơn. Hải quân Hoa Kỳ, với kinh nghiệm thực chiến dày dặn và hạm đội 7 hùng mạnh ở Thái Bình Dương, là một mối đe dọa không thể xem nhẹ. Các chuyên gia quân sự Mỹ chắc chắn sẽ phân tích kỹ lưỡng sự cố này để tìm ra những điểm yếu trong chiến lược của Trung Quốc, từ đó xây dựng các kế hoạch đối phó hiệu quả hơn.
Trong bối cảnh này, Hoa Kỳ đang áp dụng một chiến lược kiên nhẫn, tương tự như một con lửng mật trong thế giới tự nhiên – bền bỉ, chịu đựng, và chờ đợi thời cơ để tung đòn quyết định. Mỹ không vội vàng lao vào các cuộc đối đầu quân sự trực tiếp mà tập trung vào việc thắt chặt “vòng kim cô” kinh tế và công nghệ, đồng thời củng cố liên minh với các quốc gia như Nhật Bản, Australia, và Philippines. Trong khi đó, Trung Quốc, dù sở hữu sức mạnh quân sự đáng gờm như một con sư tử, lại thiếu đi độ bền cần thiết để duy trì ưu thế trong một cuộc xung đột kéo dài. Sự phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài, kết hợp với những lỗ hổng trong phối hợp tác chiến, khiến Bắc Kinh dễ bị tổn thương trước các chiến thuật phi đối xứng của đối thủ.
Cuộc cạnh tranh Mỹ-Trung tại Biển Đông không chỉ là cuộc đối đầu về sức mạnh quân sự mà còn là một cuộc chiến về thời gian và chiến lược. Mỹ đang kiên nhẫn chờ đợi, quan sát những bước đi sai lầm của Trung Quốc, trong khi Bắc Kinh phải đối mặt với những thách thức nội tại và áp lực từ bên ngoài. Vụ va chạm tại bãi cạn Scarborough không chỉ là một sự cố đáng xấu hổ mà còn là một lời cảnh báo: sức mạnh quân sự, dù hùng hậu đến đâu, cũng sẽ trở nên vô nghĩa nếu thiếu đi sự phối hợp và công nghệ hỗ trợ. Trong khi Trung Quốc đang cố gắng vùng vẫy để duy trì giấc mơ bá quyền, Hoa Kỳ, với sự kiên nhẫn và tính toán sắc sảo, đang từng bước chiếm thế thượng phong.