Campuchia nói cuộc chiến xâm lược của Thái Lan đã được lên kế hoạch nên chúng tôi có quyền tự vệ

Trong những tuần gần đây, khu vực Đông Nam Á đã bị cuốn vào lằn ranh của một cuộc khủng hoảng địa chính trị đáng báo động, khi những căng thẳng giữa Thái Lan và Campuchia leo thang đến mức nguy hiểm. Một bài báo gần đây trên Phnom Penh Post đã đưa ra một cáo buộc nghiêm trọng: Thái Lan, với những hành động quân sự được cho là có tính toán từ trước, đã khởi động một cuộc chiến tranh xâm lược nhằm vào lãnh thổ Campuchia. Những tuyên bố này không chỉ làm rung chuyển khu vực mà còn đặt ra câu hỏi cấp bách về quyền tự vệ của Campuchia, về luật pháp quốc tế và về sự ổn định của khu vực Đông Nam Á vốn đã mong manh. Khi thế giới dõi theo, câu chuyện này không chỉ là vấn đề song phương giữa hai quốc gia láng giềng mà còn là một bài kiểm tra cho các nguyên tắc chủ quyền và hòa bình toàn cầu.

Căng thẳng giữa Thái Lan và Campuchia không phải là điều mới mẻ. Trong nhiều thập kỷ, hai quốc gia đã vướng vào tranh chấp lãnh thổ, đặc biệt là xung quanh khu vực đền Preah Vihear, một di sản thế giới được UNESCO công nhận nằm ở biên giới hai nước. Tuy nhiên, những gì đang diễn ra hiện nay vượt xa những cuộc tranh cãi ngoại giao thông thường. Theo bài báo của Phnom Penh Post, các hành động quân sự gần đây của Thái Lan – bao gồm việc triển khai lực lượng quân đội dọc biên giới và những vụ đụng độ được cho là có chủ ý – không phải là phản ứng bộc phát mà là một phần của chiến lược được lên kế hoạch kỹ lưỡng nhằm khẳng định sự thống trị trong khu vực và thách thức chủ quyền của Campuchia. Những cáo buộc này, nếu được chứng minh, sẽ đánh dấu một bước ngoặt nguy hiểm trong quan hệ hai nước, đẩy khu vực vào một cuộc xung đột tiềm tàng với những hậu quả không thể lường trước.

Từ Phnom Penh, chính phủ Campuchia đã lên án mạnh mẽ những gì họ gọi là “hành động xâm lược trắng trợn” của Thái Lan. Thủ tướng Campuchia Hun Manet, trong một bài phát biểu đầy cảm xúc vào tuần trước, đã tuyên bố rằng đất nước của ông sẽ không khuất phục trước bất kỳ nỗ lực nào nhằm xâm phạm lãnh thổ hoặc làm suy yếu tinh thần của người dân Campuchia. “Chúng tôi là một quốc gia hòa bình, nhưng hòa bình không có nghĩa là yếu đuối,” ông nói, giọng điệu đầy quyết tâm. “Campuchia có quyền tự vệ, và chúng tôi sẽ sử dụng mọi biện pháp cần thiết để bảo vệ lãnh thổ và người dân của mình.” Những lời này không chỉ là lời kêu gọi đoàn kết trong nước mà còn là một thông điệp gửi đến cộng đồng quốc tế: Campuchia sẽ không đứng yên khi chủ quyền của mình bị đe dọa.

Bối cảnh của cuộc xung đột này phức tạp và đầy những sắc thái lịch sử. Tranh chấp xung quanh đền Preah Vihear bắt nguồn từ một phán quyết của Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) năm 1962, khi khu vực này được xác định thuộc về Campuchia. Tuy nhiên, các khu vực lân cận vẫn là điểm nóng, với cả hai bên tuyên bố chủ quyền đối với một số vùng đất chưa được phân định rõ ràng. Những năm gần đây, Thái Lan đã tăng cường hiện diện quân sự tại khu vực này, với lý do cần bảo vệ lợi ích quốc gia và ngăn chặn các hoạt động bất hợp pháp qua biên giới. Nhưng theo các nhà phân tích Campuchia, những động thái này không chỉ mang tính phòng thủ. Họ chỉ ra rằng việc triển khai quân đội, kết hợp với các chiến dịch tuyên truyền trong nước của Thái Lan, cho thấy một ý định rõ ràng nhằm gây áp lực lên Campuchia, có thể nhằm củng cố vị thế chính trị nội bộ của chính phủ Thái Lan trong bối cảnh bất ổn trong nước.

Sự leo thang gần đây đã làm dấy lên lo ngại về một cuộc xung đột toàn diện. Các báo cáo từ biên giới cho biết đã có những vụ đụng độ lẻ tẻ, với pháo binh được sử dụng ở cả hai phía. Những người dân sống gần khu vực tranh chấp đã buộc phải sơ tán, để lại nhà cửa và đất đai trong nỗi sợ hãi về một cuộc chiến tranh sắp xảy ra. Các tổ chức nhân đạo quốc tế đã kêu gọi cả hai bên kiềm chế, nhưng áp lực đang gia tăng khi Thái Lan tiếp tục củng cố lực lượng tại biên giới. Trong khi đó, Campuchia đã tăng cường khả năng phòng thủ của mình, với các báo cáo cho thấy nước này đang tìm kiếm sự hỗ trợ từ các đồng minh khu vực, bao gồm cả Việt Nam và Trung Quốc, để đảm bảo an ninh.

Cộng đồng quốc tế, cho đến nay, vẫn giữ thái độ thận trọng. Liên Hợp Quốc đã kêu gọi đối thoại và kiềm chế, nhưng không có dấu hiệu nào cho thấy một giải pháp ngoại giao sắp được triển khai. Hoa Kỳ, dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Donald Trump, đã bày tỏ quan ngại về tình hình này nhưng chưa đưa ra lập trường rõ ràng. Trong một phát biểu gần đây tại Nhà Trắng, Trump nhấn mạnh tầm quan trọng của “sức mạnh và sự ổn định” trong khu vực, nhưng ông cũng ám chỉ rằng Hoa Kỳ sẽ không can thiệp trực tiếp trừ khi “lợi ích của Mỹ bị đe dọa”. Lập trường này, mặc dù không gây ngạc nhiên, đã khiến một số nhà quan sát thất vọng, khi họ hy vọng Washington sẽ đóng vai trò tích cực hơn trong việc làm trung gian hòa giải.

Trong khi đó, ASEAN, tổ chức khu vực được kỳ vọng sẽ đóng vai trò trung tâm trong việc giải quyết các tranh chấp giữa các quốc gia thành viên, dường như bị tê liệt bởi sự chia rẽ nội bộ. Thái Lan và Campuchia đều là thành viên của ASEAN, nhưng tổ chức này từ lâu đã bị chỉ trích vì thiếu khả năng giải quyết các cuộc xung đột một cách hiệu quả. Nguyên tắc không can thiệp vào công việc nội bộ của các quốc gia thành viên, vốn là nền tảng của ASEAN, giờ đây đang trở thành rào cản khiến tổ chức này không thể hành động mạnh mẽ. Một số nhà phân tích cho rằng nếu ASEAN không thể hiện vai trò lãnh đạo trong cuộc khủng hoảng này, uy tín của tổ chức sẽ bị tổn hại nghiêm trọng.

Đối với người dân Campuchia, cuộc khủng hoảng này không chỉ là vấn đề địa chính trị mà còn là vấn đề sinh tồn. Nhiều người vẫn còn mang trong mình ký ức đau thương về những thập kỷ chiến tranh và bất ổn trong lịch sử đất nước. Việc Thái Lan, một quốc gia láng giềng từng được coi là đối tác khu vực, giờ đây bị cáo buộc xâm lược, đã làm dấy lên sự phẫn nộ sâu sắc. Các cuộc biểu tình đã nổ ra tại Phnom Penh, với hàng nghìn người đổ xuống đường để bày tỏ sự ủng hộ đối với chính phủ và lên án hành động của Thái Lan. “Chúng tôi đã chịu đựng quá nhiều đau khổ,” một người biểu tình giận dữ nói. “Chúng tôi sẽ không để bất kỳ ai cướp đi đất đai hay phẩm giá của chúng tôi.”

Trong bối cảnh căng thẳng leo thang, câu hỏi đặt ra là liệu có thể tránh được một cuộc xung đột toàn diện hay không. Các nhà phân tích cho rằng giải pháp nằm ở sự can thiệp của các bên thứ ba trung lập, nhưng điều này đòi hỏi sự sẵn lòng từ cả hai phía để ngồi vào bàn đàm phán. Thái Lan, với lợi thế quân sự vượt trội, có thể cảm thấy ít động lực để nhượng bộ, trong khi Campuchia, với quyết tâm bảo vệ lãnh thổ, dường như không sẵn sàng lùi bước. Trong khi đó, các cường quốc khu vực như Trung Quốc và Việt Nam đang theo dõi chặt chẽ, với những lợi ích chiến lược của riêng họ có thể làm phức tạp thêm tình hình.

Khi khói súng vẫn bốc lên dọc biên giới, thế giới đang chứng kiến một bi kịch đang dần lộ diện. Đây không chỉ là câu chuyện về một tranh chấp lãnh thổ mà còn là bài kiểm tra về sức mạnh của các thể chế quốc tế, về ý chí của một quốc gia nhỏ bé trong việc đứng lên chống lại sự xâm lược, và về khả năng của khu vực Đông Nam Á trong việc duy trì hòa bình trong thời kỳ bất ổn. Campuchia, với lịch sử kiên cường và tinh thần bất khuất, đang đứng ở ngã rẽ của lịch sử. Liệu đất nước này có thể bảo vệ được chủ quyền của mình, hay khu vực này sẽ rơi vào một cuộc chiến tranh mới? Câu trả lời, hiện tại, vẫn nằm trong màn sương mù của sự bất định.