Thái Lan đã ban bố thiết quân luật tại 8 vùng giáp biên giới Campuchia giữa lúc căng thẳng.
.png)
Vào sáng ngày 25/7/2025, Thái Lan chính thức ban bố thiết quân luật tại 8 huyện giáp biên giới với Campuchia, đánh dấu bước leo thang nghiêm trọng trong cuộc xung đột đang bùng phát dữ dội tại khu vực Đông Nam Á. Bảy huyện thuộc tỉnh Chanthaburi và một huyện thuộc tỉnh Trat đã bị đặt dưới sự kiểm soát nghiêm ngặt của quân đội Hoàng gia Thái Lan, trong bối cảnh giao tranh giữa hai nước láng giềng đã bước sang ngày thứ hai liên tiếp. Hơn 100.000 người dân ở các tỉnh biên giới đã được sơ tán khẩn cấp, khi tiếng súng và khói lửa từ pháo binh, rocket, cùng các cuộc không kích của tiêm kích F-16 làm rung chuyển vùng đất từng là biểu tượng của mối quan hệ láng giềng trong khối ASEAN.
Tuyên bố từ ông Apichart Sapprasert, Chỉ huy Bộ Tư lệnh Phòng thủ biên giới của quân đội Thái Lan tại Chanthaburi và Trat, khẳng định rằng thiết quân luật là biện pháp cần thiết để bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ quốc gia. “Chúng tôi không thể để các mối đe dọa từ bên ngoài gây nguy hiểm cho người dân và đất nước,” ông nhấn mạnh trong một thông báo được phát đi trên các kênh truyền thông quốc gia. Lệnh thiết quân luật cho phép quân đội Thái Lan toàn quyền kiểm soát các khu vực biên giới, từ việc triển khai lực lượng, thiết lập căn cứ, đến hạn chế di chuyển của dân chúng nhằm đảm bảo an ninh. Sáu công viên quốc gia dọc biên giới đã được chuyển đổi thành các căn cứ tác chiến, với sự hỗ trợ hậu cần từ Cục Công viên Quốc gia Thái Lan.
Căng thẳng giữa Thái Lan và Campuchia không phải là vấn đề mới. Tranh chấp lãnh thổ tại khu vực xung quanh ngôi đền Preah Vihear, một di sản thế giới được UNESCO công nhận, đã kéo dài hơn một thế kỷ, với đỉnh điểm là các cuộc giao tranh đẫm máu từ năm 2008 đến 2011. Tuy nhiên, cuộc xung đột hiện tại mang một sắc thái nguy hiểm hơn, khi cả hai bên đều triển khai vũ khí hạng nặng và không ngần ngại sử dụng hỏa lực mạnh mẽ. Ngày 24/7, Thái Lan cáo buộc Campuchia bắn pháo vào các khu dân cư, khiến 15 người thiệt mạng, trong đó có 6 người chết tại làng Ban Phue, huyện Kantharalak, tỉnh Si Sa Ket. Đáp lại, không quân Thái Lan đã điều động các tiêm kích F-16 thực hiện hai đợt không kích nhằm vào các vị trí quân sự của Campuchia gần đền Preah Vihear, Ta Muen Thom và Phu Makua. Các cuộc không kích được Bangkok mô tả là hành động trả đũa nhằm đáp trả việc Phnom Penh sử dụng pháo phản lực phóng loạt BM-21 nhắm vào các mục tiêu dân sự.
Phía Campuchia, trong khi đó, không hề tỏ ra yếu thế. Thủ tướng Hun Manet và Chủ tịch Thượng viện Hun Sen, hai nhân vật quyền lực hàng đầu, đã lên tiếng khẳng định quyết tâm bảo vệ lãnh thổ quốc gia. Ông Hun Sen, trong một tuyên bố mạnh mẽ, kêu gọi người dân Campuchia giữ bình tĩnh nhưng đồng thời nhấn mạnh rằng lực lượng vũ trang nước này sẽ không khoan nhượng trước bất kỳ hành động xâm phạm nào. “Chúng tôi không muốn chiến tranh, nhưng chúng tôi sẽ không để bất kỳ ai chà đạp lên chủ quyền của Campuchia,” ông nói. Phnom Penh cũng cáo buộc Thái Lan gây thiệt hại cho di sản văn hóa tại đền Preah Vihear, với Bộ trưởng Văn hóa và Nghệ thuật Campuchia, bà Phoeurng Sackona, công bố bằng chứng về các hư hại tại khu vực đền sau các cuộc không kích của Thái Lan.
Cộng đồng quốc tế đã nhanh chóng phản ứng trước diễn biến nguy hiểm này. Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc đã triệu tập một cuộc họp kín vào chiều ngày 25/7 để thảo luận về tình hình. Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc kêu gọi cả Thái Lan và Campuchia kiềm chế tối đa, nhấn mạnh rằng đối thoại là con đường duy nhất để tránh một cuộc xung đột toàn diện. Mỹ, một đồng minh lâu năm của Thái Lan, cũng lên tiếng thúc đẩy hai nước tìm kiếm giải pháp hòa bình, trong khi bày tỏ lo ngại về nguy cơ bất ổn lan rộng trong khu vực. Tuy nhiên, những lời kêu gọi này dường như chưa thể làm dịu bầu không khí căng như dây đàn tại biên giới.
Nguyên nhân sâu xa của cuộc xung đột hiện tại có thể được truy về những mâu thuẫn chính trị nội bộ tại Thái Lan. Thủ tướng tạm quyền Phumtham Wechayachai, người đang dẫn dắt một liên minh chính trị dễ vỡ, đang đối mặt với áp lực lớn từ các lực lượng bảo thủ trong nước. Một số nhà phân tích cho rằng các cuộc giao tranh tại biên giới có thể đã được khuyến khích bởi những đối thủ chính trị của chính phủ Pheu Thai, nhằm làm suy yếu vị thế của Thủ tướng Paetongtarn Shinawatra, con gái của cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra. Một cuộc điện thoại bị rò rỉ giữa bà Paetongtarn và ông Hun Sen gần đây đã làm dấy lên tranh cãi, khi bà dường như tỏ ra yếu thế trong việc kêu gọi giảm leo thang. Sự kiện này không chỉ làm tổn hại uy tín của bà mà còn khiến Thái Lan rơi vào thế bất lợi trong các cuộc đàm phán ngoại giao.
Trong khi đó, tại Campuchia, ông Hun Sen, dù không còn giữ chức Thủ tướng, vẫn là một thế lực chính trị không thể xem nhẹ. Với kinh nghiệm dày dặn và khả năng thao túng tình hình, ông dường như đang tận dụng cuộc xung đột để củng cố vị thế của mình trong nước, đồng thời làm chệch hướng sự chú ý khỏi những khó khăn nội tại của Phnom Penh, đặc biệt là sự phụ thuộc vào ảnh hưởng của Việt Nam và Trung Quốc. Việc Campuchia kiên quyết đưa tranh chấp biên giới ra Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) bất chấp sự phản đối của Thái Lan càng làm gia tăng căng thẳng, khi Bangkok nhấn mạnh rằng mọi vấn đề cần được giải quyết thông qua đối thoại song phương.
Người dân tại các khu vực biên giới đang phải gánh chịu hậu quả nặng nề. Tại tỉnh Surin, Thái Lan, hình ảnh những đoàn người rời bỏ nhà cửa, mang theo tài sản ít ỏi để đến các trung tâm sơ tán như Đại học Surindra Rajabhat đã gây xúc động mạnh mẽ. Một người dân, bà Sathon, nghẹn ngào kể lại việc mất cháu nội trong một vụ pháo kích của Campuchia, trong khi con trai bà bị thương nặng. Ở phía bên kia biên giới, khoảng 1.500 gia đình tại huyện Banteay Ampil, tỉnh Oddar Meanchey, cũng đã được sơ tán khẩn cấp. Những câu chuyện đau lòng này là minh chứng cho cái giá đắt đỏ của xung đột, khi những người dân vô tội trở thành nạn nhân của những toan tính chính trị và quân sự.
Việt Nam, với vai trò là láng giềng của cả Thái Lan và Campuchia, cũng đã lên tiếng bày tỏ quan ngại. Bộ Ngoại giao Việt Nam khuyến cáo công dân nước này tại khu vực biên giới tránh di chuyển đến các vùng xung đột và giữ liên lạc với các cơ quan đại diện. Là một thành viên ASEAN, Việt Nam đang nỗ lực thúc đẩy vai trò trung gian để hạ nhiệt tình hình, nhưng sự phức tạp của mâu thuẫn giữa hai nước láng giềng khiến nhiệm vụ này trở nên đầy thách thức.
Tình hình hiện tại gợi nhắc về những giai đoạn đen tối trong lịch sử khu vực, khi các cuộc xung đột biên giới đe dọa phá vỡ sự ổn định của Đông Nam Á. Với việc cả Thái Lan và Campuchia đều không có dấu hiệu nhượng bộ, nguy cơ về một cuộc chiến tranh toàn diện, dù không mong muốn, vẫn đang hiện hữu. Trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với nhiều điểm nóng, từ Trung Đông đến Đông Âu, một cuộc xung đột mới tại Đông Nam Á sẽ là một thảm họa không chỉ cho hai quốc gia liên quan mà còn cho toàn bộ khu vực.