Campuchia tố đạn pháo của Thái Lan đã khiến 13 người chết, 71 người bị thương, kêu gọi Liên Hợp Quốc can thiệp
.png)
Vào sáng sớm ngày 24 tháng 7 năm 2025, vùng biên giới giữa Thái Lan và Campuchia rung chuyển bởi những tiếng súng và tiếng nổ của đạn pháo, đánh dấu một trong những cuộc giao tranh đẫm máu nhất giữa hai quốc gia Đông Nam Á trong hơn một thập kỷ. Bộ Quốc phòng Campuchia công bố con số thương vong gây sốc: 13 người thiệt mạng, trong đó có 5 binh sĩ và 8 dân thường, cùng với 71 người khác bị thương, bao gồm 21 binh sĩ và 50 dân thường, do các cuộc tấn công được cho là từ lực lượng Thái Lan.
Những con số này, được phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Maly Socheata công bố trên tờ Phnom Penh Post, đã làm dấy lên sự phẫn nộ và kêu gọi khẩn cấp từ Phnom Penh, yêu cầu Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc can thiệp để ngăn chặn “hành động xâm lược quân sự tàn bạo và vô cớ” từ phía Thái Lan. Trong khi đó, Bangkok đưa ra một câu chuyện hoàn toàn khác, cáo buộc Campuchia khơi mào xung đột và gây ra cái chết của 12 người Thái, bao gồm 11 dân thường và một binh sĩ, đồng thời làm bị thương hàng chục người khác. Hai quốc gia láng giềng, vốn đã căng thẳng bởi tranh chấp lãnh thổ kéo dài hàng thế kỷ, giờ đây đang đứng trên bờ vực của một cuộc khủng hoảng khu vực, với những lời kêu gọi hòa bình bị lu mờ bởi tiếng súng và sự mất mát đau thương.
Căng thẳng bắt đầu leo thang từ cuối tháng 5, khi một binh sĩ Campuchia thiệt mạng trong một cuộc đụng độ ngắn ngủi gần khu vực tranh chấp được gọi là Tam giác Ngọc (Emerald Triangle), nơi biên giới Thái Lan, Campuchia và Lào giao nhau. Khu vực này, với các ngôi đền cổ như Ta Muen Thom và Preah Vihear, từ lâu đã là tâm điểm của tranh cãi do những bất đồng về bản đồ thời thuộc địa Pháp. Cuộc giao tranh gần đây nhất bùng nổ vào sáng thứ Năm, ngày 24 tháng 7, khi Thái Lan cáo buộc quân đội Campuchia triển khai máy bay không người lái để do thám và mở lửa bằng rocket BM-21 vào các khu vực dân sự ở bốn tỉnh Thái Lan, bao gồm cả một bệnh viện ở tỉnh Surin. Bộ trưởng Y tế Thái Lan Somsak Thepsuthin gọi vụ tấn công vào bệnh viện là “tội ác chiến tranh,” một cáo buộc làm gia tăng căng thẳng ngoại giao. Phía Thái Lan đáp trả bằng cách điều động sáu máy bay chiến đấu F-16 từ tỉnh Ubon Ratchathani, thực hiện các cuộc không kích vào hai mục tiêu quân sự của Campuchia, phá hủy một mục tiêu được xác định. Phó phát ngôn viên quân đội Thái Lan Ritcha Suksuwanon khẳng định các cuộc không kích là “chính xác” và nhằm vào các mục tiêu quân sự, nhưng Campuchia lên án đây là “hành động xâm lược quân sự tàn bạo,” với hai quả bom được thả xuống một con đường dẫn đến một ngôi chùa.
Từ Phnom Penh, Bộ Quốc phòng Campuchia đưa ra một phiên bản hoàn toàn khác. Phát ngôn viên Chhum Socheat nhấn mạnh rằng binh sĩ Thái Lan đã khơi mào xung đột khi vi phạm thỏa thuận song phương, tiến vào lãnh thổ tranh chấp gần đền Ta Muen Thom và nổ súng trước vào khoảng 8:20 sáng. “Chúng tôi chỉ hành động trong phạm vi tự vệ,” ông nói trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại, nhấn mạnh rằng Campuchia không có ý định leo thang xung đột nhưng buộc phải đáp trả để bảo vệ chủ quyền. Thủ tướng Hun Manet, trong một bức thư gửi tới Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, kêu gọi một cuộc họp khẩn cấp để giải quyết “hành động xâm lược có chủ ý” của Thái Lan. Cựu Thủ tướng Hun Sen, một nhân vật có ảnh hưởng lớn ở Campuchia, cũng lên tiếng trên mạng xã hội, kêu gọi người dân đặt niềm tin vào quân đội và chính phủ, đồng thời cáo buộc Thái Lan bắn phá hai tỉnh Oddar Meanchey và Preah Vihear. “Quân đội Campuchia không còn lựa chọn nào khác ngoài việc phản công,” ông viết, giọng điệu vừa kiên quyết vừa kêu gọi bình tĩnh.
Trong khi đó, tại Thái Lan, chính phủ của Thủ tướng tạm quyền Phumtham Wechayachai đang đối mặt với áp lực trong nước. Cuộc xung đột đã làm dấy lên những cảm xúc dân tộc chủ nghĩa mãnh liệt, đặc biệt sau khi Thủ tướng được bổ nhiệm Paetongtarn Shinawatra bị đình chỉ chức vụ vào ngày 1 tháng 7 do cáo buộc vi phạm đạo đức liên quan đến cách xử lý tranh chấp biên giới. Một đoạn ghi âm bị rò rỉ, trong đó bà tỏ ra nhượng bộ trong cuộc nói chuyện với các nhà lãnh đạo Campuchia, đã gây ra sự phẫn nộ trong công chúng và dẫn đến lời kêu gọi từ chức. Thái Lan cũng đã đóng cửa tất cả các cửa khẩu biên giới do Quân khu II kiểm soát, cấm khách du lịch tiếp cận khu vực này, đồng thời sơ tán khoảng 40.000 dân thường từ hơn 80 ngôi làng gần biên giới đến các nơi trú ẩn an toàn được gia cố bằng bao cát và lốp xe. “Có bao nhiêu phát đạn đã nổ? Không đếm xuể,” một phụ nữ ở tỉnh Surin nói với Đài Truyền hình Công cộng Thái Lan, khi cô cùng gia đình trốn trong một nơi trú ẩn giữa tiếng súng và tiếng nổ.
Cộng đồng quốc tế đã nhanh chóng phản ứng trước tình hình leo thang. Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim, với tư cách là chủ tịch ASEAN, đã liên lạc với lãnh đạo hai nước và bày tỏ sự lạc quan rằng cả Bangkok và Phnom Penh đều sẵn sàng ngăn chặn thêm các hành động thù địch. “Tôi hoan nghênh những tín hiệu tích cực từ cả hai phía,” ông nói, đồng thời cam kết hỗ trợ hòa giải trong tinh thần đoàn kết ASEAN. Trung Quốc, một đồng minh quan trọng của cả hai quốc gia, bày tỏ “mối quan ngại sâu sắc” và kêu gọi đối thoại, với người phát ngôn Bộ Ngoại giao Guo Jiakun cam kết Bắc Kinh sẽ đóng vai trò xây dựng trong việc giảm căng thẳng. Hoa Kỳ, một đồng minh hiệp ước lâu năm của Thái Lan, kêu gọi chấm dứt ngay lập tức các hành động thù địch, bày tỏ sự “đau buồn sâu sắc” trước những thiệt hại về người. Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc dự kiến sẽ nhóm họp vào thứ Sáu để thảo luận về cuộc khủng hoảng, sau lời kêu gọi khẩn cấp từ Thủ tướng Hun Manet.
Lịch sử tranh chấp biên giới giữa Thái Lan và Campuchia kéo dài hơn một thế kỷ, bắt nguồn từ các bản đồ thời thuộc địa Pháp dẫn đến các yêu sách chồng lấn. Những cuộc đụng độ nghiêm trọng trước đây, đặc biệt từ năm 2008 đến 2011, đã cướp đi sinh mạng của ít nhất 34 người và khiến hàng ngàn người phải di tản. Gần đây, căng thẳng gia tăng sau vụ nổ mìn vào thứ Tư, làm 5 binh sĩ Thái Lan bị thương, với Bangkok cáo buộc Campuchia đặt mìn mới trên các con đường được cho là an toàn theo thỏa thuận song phương. Campuchia bác bỏ cáo buộc này, nhấn mạnh rằng khu vực biên giới vẫn còn đầy rẫy mìn và vật liệu nổ còn sót lại từ các cuộc chiến tranh thế kỷ 20. Vụ việc đã dẫn đến việc cả hai nước rút đại sứ về nước và trục xuất đại sứ của nhau, đẩy quan hệ song phương xuống mức thấp nhất trong hơn một thập kỷ.
Trong bối cảnh khói lửa và đổ vỡ, cả hai quốc gia đang phải đối mặt với những lựa chọn khó khăn. Thái Lan, với ngân sách quốc phòng 7,3 tỷ USD và 360.850 quân nhân, có lợi thế quân sự rõ rệt so với Campuchia, quốc gia chỉ có ngân sách quốc phòng 1,3 tỷ USD và 124.300 quân nhân. Tuy nhiên, sự vượt trội về quân sự không đảm bảo chiến thắng trong một cuộc xung đột vốn đã bị phức tạp hóa bởi các yếu tố lịch sử, chính trị và cảm xúc dân tộc. Ở Campuchia, người dân ở quận Samraong gần biên giới báo cáo vẫn nghe thấy tiếng súng nhiều giờ sau khi giao tranh bắt đầu, trong khi ở Thái Lan, hình ảnh khói bốc lên từ một trạm xăng ở quận Kantharalak và những người dân chạy trốn khỏi nhà đã làm dấy lên nỗi sợ hãi về một cuộc chiến tranh toàn diện.
Tuy nhiên, giữa lằn ranh của xung đột, vẫn còn những tia hy vọng mong manh. Lời kêu gọi của Thủ tướng Hun Manet về một giải pháp hòa bình, cùng với sự sẵn sàng của ASEAN và các cường quốc như Trung Quốc trong việc làm trung gian, cho thấy một con đường để tránh leo thang thêm. Nhưng khi cả hai bên tiếp tục đổ lỗi cho nhau và nỗi đau của những người mất đi người thân vẫn còn tươi mới, câu hỏi đặt ra là liệu các nhà lãnh đạo ở Bangkok và Phnom Penh có thể vượt qua được sự thù địch và những vết thương lịch sử để tìm ra một giải pháp lâu dài, hay liệu vùng biên giới này sẽ tiếp tục là chiến trường của những tham vọng và oán giận chưa được giải quyết.