Nga đe dọa biến nhà máy hạt nhân thành bom phóng xạ, Mỹ đưa vũ khí hạt nhân trở lại Anh

Ngày 30 tháng 7 năm 2025, thế giới đối mặt với một mối đe dọa hạt nhân đáng sợ khi các chuyên gia cảnh báo Nga có thể biến nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia – cơ sở lớn nhất châu Âu – thành một quả bom phóng xạ nếu chiến tranh ở Ukraine diễn biến bất lợi cho Điện Kremlin. Trong khi đó, Mỹ được cho là đã bí mật chuyển vũ khí hạt nhân trở lại Anh lần đầu tiên kể từ năm 2008, nhằm đối phó với các động thái hung hăng của Nga. Cùng lúc, đồng rúp Nga lao dốc sau tối hậu thư mới của Tổng thống Donald Trump, trong khi Trung Quốc giảm mạnh nhập khẩu than từ Nga, giáng thêm đòn kinh tế nặng nề vào Moscow. Trên chiến trường, các lữ đoàn Ukraine tiếp tục đẩy lùi các cuộc tấn công quy mô lớn của Nga, và lực lượng du kích phá hoại đường sắt làm tê liệt hậu cần quân sự Nga, đẩy căng thẳng địa chính trị lên mức nguy hiểm chưa từng thấy.

Tại Ukraine, nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, do Nga chiếm đóng từ đầu cuộc chiến, đang trở thành tâm điểm của một cuộc khủng hoảng tiềm tàng. Chuyên gia người Anh Simon Bennet, tác giả cuốn sách Tống tiền nguyên tử, cảnh báo rằng sáu lò phản ứng tại Zaporizhzhia – đủ cung cấp điện cho cả Phần Lan trong một năm – có thể bị Nga biến thành vũ khí nếu Điện Kremlin cảm thấy thất thế. Theo Bennet, quân Nga có thể gài chất nổ vào nhà máy, tạo ra một đám mây bụi phóng xạ lan rộng khắp châu Âu, gây ra thảm họa môi trường và nhân đạo chưa từng có. Nguy cơ này càng trở nên nghiêm trọng khi hệ thống điện của nhà máy liên tục bị pháo kích, buộc phải phụ thuộc vào máy phát điện diesel, làm tăng nguy cơ tai nạn hạt nhân. Bennet nhấn mạnh rằng một vụ nổ tại Zaporizhzhia không chỉ đe dọa châu Âu mà còn có thể ảnh hưởng đến chính nước Nga nếu gió tây thổi bụi phóng xạ về phía Moscow. Ông cũng cảnh báo rằng các hành động của Nga tại các cơ sở hạt nhân Ukraine có thể là tiền đề cho chiến thuật phá hoại trong một cuộc xung đột tương lai với NATO, với các điệp viên Nga được cho là đã cài cắm vào cơ sở hạ tầng phương Tây.

Trong một động thái đối phó, Mỹ được cho là đã triển khai lại vũ khí hạt nhân tại Anh lần đầu tiên kể từ năm 2008. Theo Bloomberg, một máy bay quân sự C-17 thuộc đơn vị vận tải hạt nhân của Không quân Hoa Kỳ đã chuyển thiết bị từ căn cứ lưu trữ vũ khí hạt nhân ở New Mexico đến căn cứ Lakenheath ở Anh vào ngày 16 tháng 7. Các tài liệu tài chính của Ngũ Giác Đài tiết lộ rằng hàng triệu USD đã được đầu tư vào các cơ sở “đáng tin cậy” – thuật ngữ ám chỉ kho chứa vũ khí hạt nhân – tại Lakenheath. Động thái này, dù chưa được Washington hay London xác nhận, được các nhà phân tích xem là bước đi nhằm tăng cường khả năng răn đe hạt nhân của NATO trước Nga. Bom nhiệt hạch B61-12, được cho là đã được triển khai, đánh dấu sự gia tăng vũ khí hạt nhân chiến thuật của Mỹ ở châu Âu lần đầu tiên kể từ Chiến tranh Lạnh. Anh cũng công bố mua thêm 10 máy bay F-35A có khả năng mang bom hạt nhân, khôi phục vai trò hạt nhân của Không quân Hoàng gia Anh. Các chuyên gia nhấn mạnh rằng đây là tín hiệu rõ ràng gửi đến Moscow, khẳng định Mỹ và NATO sẽ không giảm sự hiện diện hạt nhân ở châu Âu bất chấp các mối đe dọa từ Nga.

Trên mặt trận kinh tế, đồng rúp Nga tiếp tục lao dốc sau khi Tổng thống Trump rút ngắn thời hạn yêu cầu Nga chấm dứt chiến sự ở Ukraine xuống còn 10-12 ngày. Đồng rúp giảm mạnh 4% so với đồng USD, đạt mức thấp nhất kể từ đầu tháng 5, trong khi đồng euro vượt mốc 94 rúp lần đầu tiên trong hơn hai tháng. Nhà phân tích Dmitri Barbin từ BCR of Investment cho rằng lời đe dọa của Trump về các lệnh trừng phạt mới – bao gồm thuế 100% đối với các quốc gia mua dầu Nga như Trung Quốc, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ – đang làm gia tăng rủi ro địa chính trị, đe dọa dòng ngoại tệ từ xuất khẩu dầu mỏ, vốn chiếm gần một nửa thu nhập ngoại hối của Nga. Thượng nghị sĩ Cộng hòa Lindsey Graham chỉ trích Tổng thống Putin đã “tính toán sai lầm nghiêm trọng” khi thách thức Trump, đồng thời khẳng định Quốc hội Mỹ sẵn sàng ủng hộ các biện pháp cứng rắn để đưa Nga trở lại bàn đàm phán.

Đòn kinh tế thứ hai giáng vào Nga đến từ Trung Quốc, khi Bắc Kinh bất ngờ giảm 34% lượng than nhập khẩu từ Nga trong các tháng 4 và 5 năm 2025, khiến ngành công nghiệp than Nga rơi vào khủng hoảng. Với Trung Quốc chiếm gần một nửa xuất khẩu than của Nga, sự sụt giảm này, cùng với chi phí tín dụng cao và hậu cần đắt đỏ, đã đẩy 51 doanh nghiệp than Nga đến bờ vực phá sản. Theo Thứ trưởng Bộ Năng lượng Nga Dmitri Islamov, thiệt hại của ngành than Nga trong năm 2024 đã đạt 112,6 tỷ rúp, và con số này có thể tăng lên 350 tỷ rúp vào cuối năm 2025 – tương đương ngân sách của nhiều khu vực rộng lớn tại Nga. Chính phủ Nga đã phải thông qua các biện pháp hỗ trợ khẩn cấp, nhưng các nhà phân tích cho rằng ngành công nghiệp than khó có thể phục hồi trong bối cảnh các lệnh trừng phạt quốc tế tiếp tục siết chặt.

Trên chiến trường Ukraine, các lữ đoàn Kyiv tiếp tục ghi dấu ấn với việc đẩy lùi một cuộc tấn công quy mô lớn của Nga tại khu vực Kupiansk. Lữ đoàn cơ giới biệt lập số 54 và 81 đã phá hủy gần như toàn bộ 71 đơn vị thiết bị bọc thép và cơ giới của Nga, bao gồm xe tăng, xe thiết giáp và xe máy. Với sự hỗ trợ của UAV, pháo binh và các chiến thuật giải mìn, Ukraine gây thiệt hại nặng nề, với 48 binh sĩ Nga thiệt mạng và 69 người khác bị thương. Trong khi đó, lực lượng du kích Ukraine thuộc phong trào ATESH đã thực hiện một chiến dịch phá hoại tại tỉnh Kherson, phá hủy cơ sở hạ tầng đường sắt quan trọng, làm tê liệt việc vận chuyển đạn dược và nhiên liệu của Nga tới Melitopol. Những hành động này không chỉ làm gián đoạn hậu cần của Nga mà còn làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng nhân đạo tại các khu vực do Moscow kiểm soát, nơi người dân phải đối mặt với tình trạng mất điện và nước.

Ở châu Âu, các nhà lãnh đạo đang bất mãn với thỏa thuận thương mại mới giữa EU và Mỹ, vốn được cho là nghiêng hẳn về phía Washington. Với mức thuế nhập khẩu 15% áp lên hàng hóa EU, Thủ tướng Đức Friedrich Merz cảnh báo về thiệt hại đáng kể cho nền kinh tế lớn nhất châu Âu, trong khi Thủ tướng Pháp Gabriel Attal gọi đây là “ngày đen tối” cho châu Âu. Đồng euro giảm mạnh, các chỉ số chứng khoán châu Âu lao dốc, trong khi Phố Wall lại tăng điểm. Thủ tướng Hungary Viktor Orbán mỉa mai rằng Trump đã “ăn cả châu Âu cho bữa sáng”, trong khi các chuyên gia kinh tế dự báo GDP khu vực đồng euro có thể giảm 0,5%, tương đương 75 tỷ euro, do thỏa thuận bất đối xứng này. Liên đoàn công đoàn châu Âu cảnh báo về nguy cơ mất việc làm trong các ngành xuất khẩu, đồng thời cho rằng cam kết mua thêm vũ khí và năng lượng Mỹ sẽ khiến châu Âu thiệt hại hơn 1,3 tỷ USD đầu tư.

Trong khi đó, Mỹ tiếp tục củng cố vị thế ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương bằng gói viện trợ 60 triệu USD cho Philippines, đánh dấu sự chấm dứt tạm thời chính sách đóng băng viện trợ nước ngoài của chính quyền Trump. Dù số tiền nhỏ, gói viện trợ này mang ý nghĩa chiến lược lớn, nhằm tăng cường hợp tác quân sự và kinh tế với Manila, đặc biệt trong việc phát triển hành lang kinh tế Luzon. Động thái này được xem là nỗ lực của Mỹ để kiềm chế Trung Quốc, Nga và Triều Tiên, đồng thời củng cố vị trí của Philippines như một đồng minh then chốt trong khu vực.

Những diễn biến này đang đẩy thế giới vào một cuộc khủng hoảng đa chiều, từ nguy cơ hạt nhân tại Ukraine, sự leo thang quân sự ở châu Âu và Thái Bình Dương, đến các cuộc đối đầu kinh tế khốc liệt. Lời đe dọa của Trump, sự suy yếu của nền kinh tế Nga, và những động thái quân sự táo bạo của Ukraine đang tạo ra một bầu không khí bất ổn, nơi một sai lầm nhỏ có thể dẫn đến hậu quả thảm khốc. Khi đồng hồ đếm ngược cho tối hậu thư của Trump tiếp tục chạy, cả thế giới đang nín thở, chờ đợi xem liệu hòa bình hay xung đột sẽ định hình tương lai.