Trump Tuyên Bố Sốc: “Trường Sa Là Của Việt Nam”, Trung Quốc Nhận Cú Tát Điếng Người
.png)
Ngày 30 tháng 4 năm 2025, trong khi cả dân tộc Việt Nam đang hòa mình trong niềm vui kỷ niệm 50 năm ngày thống nhất đất nước, một bóng đen bất ngờ phủ xuống Biển Đông. Trung Quốc, với sự trơ tráo và ngang ngược, đã chọn đúng khoảnh khắc thiêng liêng này để cắm cờ tại đá Hoài Ân, một thực thể thuộc quần đảo Trường Sa mà Việt Nam tuyên bố chủ quyền. Hành động này không chỉ là một sự khiêu khích trắng trợn mà còn là một đòn giáng mạnh vào lòng tự hào dân tộc Việt Nam, biến ngày lễ đoàn kết thành một vết thương mới trong lịch sử. Trong khi Hà Nội chìm trong sự im lặng đáng sợ, từ bên kia Thái Bình Dương, một giọng nói bất ngờ vang lên, mạnh mẽ và không khoan nhượng: Tổng thống Donald Trump, với tuyên bố “Trường Sa là của Việt Nam,” đã giáng một cú tát thẳng vào tham vọng bá quyền của Bắc Kinh.
Hành động cắm cờ của Trung Quốc tại đá Hoài Ân không phải là một sự kiện ngẫu nhiên. Nó diễn ra chỉ hai tuần sau chuyến thăm Việt Nam của Chủ tịch Tập Cận Bình và đúng vào thời điểm 118 binh sĩ Trung Quốc đang diễu hành trên đất Sài Gòn, như một sự sỉ nhục công khai. Đây là một thông điệp được tính toán kỹ lưỡng: Bắc Kinh muốn khẳng định Trường Sa là “sân sau” của mình, bất chấp luật pháp quốc tế và sự phản đối của cộng đồng thế giới. Hơn thế, Trung Quốc còn công bố một báo cáo khoa học phi lý, cố gắng hợp pháp hóa các bãi đá thành đảo nổi khi thủy triều cao, một trò chơi ngôn từ nhằm bẻ cong Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) theo hướng có lợi cho mình. Nếu không bị ngăn chặn, hành động này sẽ mở đường cho Bắc Kinh biến các thực thể tranh chấp thành lãnh thổ hợp pháp, đe dọa không chỉ Việt Nam mà cả trật tự hàng hải toàn cầu.
Từ Washington, phản ứng của Hoa Kỳ không chỉ nhanh chóng mà còn sắc bén. Phát ngôn viên Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ, ông James How, trong một tuyên bố với tờ Financial Times, gọi hành động của Trung Quốc là “vô cùng đáng lo ngại nếu đúng sự thật” và khẳng định Hoa Kỳ đang tham vấn chặt chẽ với các đối tác khu vực. Nhưng điều gây sốc hơn cả là lập trường công khai của Tổng thống Trump, người đã không ngần ngại tuyên bố ủng hộ chủ quyền của Việt Nam tại Trường Sa. Đây không chỉ là một lời nói suông. Dưới thời Trump, Hoa Kỳ đã khôi phục sức mạnh hải quân tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, củng cố liên minh với Philippines, tái bố trí lực lượng tại Guam, và hỗ trợ công nghệ trinh sát tiên tiến cho các quốc gia như Đài Loan, Malaysia và Indonesia. Trong khi Trung Quốc chỉ biết đổ quân lên các bãi đá và dàn dựng những chiến thắng giả tạo, Mỹ đang xây dựng một liên minh thực sự để đối phó với tham vọng bá quyền của Bắc Kinh.
Tuy nhiên, trong khi Washington lên tiếng mạnh mẽ, Hà Nội lại chọn cách im lặng. Không một tuyên bố chính thức từ Bộ Ngoại giao, không một bản tin trên truyền hình quốc gia, không một lời phản đối công khai. Sự im lặng này không phải là trung lập mà là biểu hiện của sự lúng túng, thậm chí là sự bị ép buộc. Trong quá khứ, Việt Nam từng chỉ trích Philippines khi Manila hành động tại bãi cạn Scarborough, nhưng giờ đây, khi Trung Quốc ngang nhiên xâm phạm lãnh thổ mà Việt Nam tuyên bố chủ quyền, Hà Nội lại không dám lên tiếng. Phải chăng nỗi sợ làm mất lòng “người bạn vàng” Trung Quốc đang chi phối mọi quyết định? Hay phải chăng Hà Nội nhận ra rằng, nếu lên tiếng, họ sẽ không có ai đứng sau lưng? Trong khi Philippines đã chọn đứng về phía Hoa Kỳ, với hiệp ước phòng thủ chung và sự hỗ trợ quân sự, Việt Nam vẫn kẹt trong vùng xám, không dám bước ra khỏi chính sách “đu dây” đầy rủi ro.
Ngày 30 tháng 4, đáng lẽ phải là biểu tượng của đoàn kết và hòa bình, lại trở thành ngày Bắc Kinh tuyên bố bá quyền và chỉ có Washington đứng lên phản đối. Hành động của Trump không chỉ là một lời nói, mà là minh chứng cho cam kết bảo vệ công lý quốc tế. Quyết định không cử công chức tham dự lễ kỷ niệm 30 tháng 4 tại Việt Nam là một tín hiệu ngoại giao tinh tế nhưng cứng rắn, cho thấy Hoa Kỳ không chỉ quan tâm đến lợi ích chiến lược mà còn đặt giá trị công bằng lên hàng đầu. Trong khi đó, Việt Nam, dù đã mời nhiều quốc gia tham dự lễ kỷ niệm, vẫn chưa xác nhận danh sách khách mời từ Mỹ, chỉ ghi nhận sự hiện diện của một số cựu chiến binh và nhà nghiên cứu. Điều này cho thấy, dù quan hệ Việt - Mỹ đã có những bước tiến lớn kể từ khi bình thường hóa, vẫn còn những rào cản lịch sử và sự khác biệt trong cách nhìn nhận quá khứ.
Bối cảnh quốc tế càng làm nổi bật sự đối đầu giữa Mỹ và Trung Quốc. Trong khi Trump đẩy mạnh chính sách thuế quan để tái cân bằng thương mại và bảo vệ các ngành công nghiệp chiến lược của Hoa Kỳ, Nhật Bản và Việt Nam đang tìm cách thích nghi thay vì đối đầu. Chuyến thăm của Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba tới Việt Nam, ngay sau các diễn biến ở Trường Sa, là một dấu hiệu rõ ràng. Tại Hà Nội, ông Ishiba và Thủ tướng Trịnh Xuân Thanh đã công bố bốn thỏa thuận hợp tác mới, từ chuyển đổi năng lượng đến nghiên cứu chất bán dẫn, một lĩnh vực mà Mỹ đang quyết tâm bảo vệ trước sự thâm nhập của Trung Quốc. Với tổng đầu tư hơn 78 tỷ USD từ các tập đoàn Nhật Bản như Honda, Canon và Panasonic, Việt Nam đang trở thành cứ điểm sản xuất quan trọng, đồng thời tìm cách giảm phụ thuộc vào Bắc Kinh.
Nhưng điểm nhấn lớn nhất trong chiến lược của Trump không chỉ nằm ở Biển Đông mà còn ở mặt trận đất hiếm, nơi ông đang khiến Trung Quốc phải trả giá đắt. Từng được Đặng Tiểu Bình ca ngợi là “vũ khí tối thượng” của Trung Quốc, đất hiếm giờ đây trở thành tử huyệt của Bắc Kinh. Với 90% công suất chế biến đất hiếm toàn cầu, Trung Quốc từng thao túng giá cả và kiểm soát nguồn cung, đe dọa các ngành công nghiệp công nghệ cao của phương Tây. Nhưng Trump, với tầm nhìn chiến lược, đã biến đất hiếm thành đòn bẩy để đánh bại Trung Quốc. Bằng cách siết chặt thuế quan, hồi sinh ngành khai khoáng nội địa, và thúc đẩy đầu tư từ các đồng minh như TSMC của Đài Loan, Mỹ đang xây dựng một chuỗi cung ứng mới, nơi Trung Quốc không còn vai trò thống trị. Hành động hạn chế xuất khẩu đất hiếm của Bắc Kinh chỉ càng phơi bày sự phụ thuộc của họ vào mô hình mà Trump đang phá bỏ.
Trong khi đó, Việt Nam vẫn đứng trước ngã ba đường. Một bên là Trung Quốc, với sức ép kinh tế và quân sự ngày càng lớn. Một bên là Hoa Kỳ, với lời hứa về liên minh và sự hỗ trợ để bảo vệ chủ quyền. Nhưng cái giá của sự lưỡng lự đang ngày càng đắt đỏ. Mỗi ngày trôi qua, chủ quyền của Việt Nam tại Trường Sa bị xâm phạm mà không có phản ứng, là một ngày Bắc Kinh củng cố vị thế của mình. Trong khi Philippines dám đối đầu, dám dương cờ, Việt Nam vẫn chìm trong sự im lặng. Liệu Hà Nội có nhận ra rằng, trong cuộc chơi địa chính trị này, không chọn bên nào cũng chính là một lựa chọn – và đó có thể là lựa chọn nguy hiểm nhất?