Putin: “Toàn bộ Ukraine là của chúng ta” – Tuyên bố chấn động làm rung chuyển bàn cờ thế giới
Không khí tại Diễn đàn Kinh tế Quốc tế St. Petersburg ngày hôm qua như bị xé toạc bởi một tuyên bố lạnh lùng, đầy tính khiêu khích của Tổng thống Nga Vladimir Putin: “Người Nga và người Ukraine là một dân tộc, và theo nghĩa đó, toàn bộ Ukraine thuộc về chúng ta.” Không chỉ dừng lại ở lời nói, ông Putin còn úp mở khả năng quân đội Nga có thể tiến chiếm thành phố Sumy, một động thái mà bất kỳ nhà quan sát nào cũng phải thừa nhận là dấu hiệu leo thang nguy hiểm, đe dọa đẩy cuộc chiến Ukraine sang một chương mới đầy bất trắc và máu lửa.
Dưới ánh đèn chói lọi của hội trường, Putin không ngần ngại khẳng định lại quan điểm xưa cũ nhưng chưa bao giờ hết nguy hiểm: “Chúng tôi có một câu ngạn ngữ: Nơi nào có dấu chân lính Nga, nơi đó là của Nga.” Lời lẽ ấy không chỉ là sự hồi sinh của chủ nghĩa bành trướng thời Liên Xô, mà còn là lời thách thức trực diện vào trật tự quốc tế, vào mọi nỗ lực của phương Tây muốn giữ Ukraine như một quốc gia độc lập, có chủ quyền thực sự. Đáng chú ý, ông vẫn khéo léo nhấn mạnh Nga “chưa từng phủ nhận quyền độc lập của Ukraine”, nhưng lập luận rằng khi Ukraine tuyên bố độc lập năm 1991, quốc gia này đã cam kết là một “nhà nước trung lập” – một chi tiết mà Putin liên tục dùng để biện minh cho các hành động quân sự hiện tại.
Lập luận sắc lạnh, đanh thép của Putin không chỉ dừng lại ở khía cạnh lịch sử. Ông nhấn mạnh rằng các hành động quân sự của Nga là nhằm “bảo vệ an ninh quốc gia”, đồng thời viện dẫn những lý do như NATO mở rộng về phía đông, phương Tây “lợi dụng Ukraine làm công cụ chống Nga”, và yêu cầu Ukraine phải giữ vị thế trung lập mới có thể có hòa bình thực sự. “Nếu không có sự trung lập, khó có thể hình dung về bất kỳ mối quan hệ láng giềng tốt đẹp nào giữa Nga và Ukraine,” Putin cảnh báo, đồng thời nhấn mạnh rằng biên giới Ukraine trong tương lai phải “phản ánh ý chí của người dân các vùng lãnh thổ lịch sử” – một cách nói khác cho việc hợp thức hóa các vùng đất mà Nga đã chiếm đóng và sáp nhập.
Phản ứng từ Kyiv và phương Tây ngay lập tức nổ ra như một cơn bão. Tổng thống Volodymyr Zelenskyy kiên quyết bác bỏ luận điệu “hai dân tộc là một”, khẳng định chủ quyền không thể tranh cãi của Ukraine và gọi những tuyên bố của Putin là “phi pháp, vô căn cứ”. Bốn vùng lãnh thổ cùng bán đảo Crimea mà Nga tuyên bố sáp nhập đều bị cộng đồng quốc tế lên án, không được công nhận. Liên minh châu Âu, Hoa Kỳ và các đồng minh phương Tây liên tục nhấn mạnh rằng bất kỳ giải pháp hòa bình nào cũng phải dựa trên nền tảng toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine, chứ không phải là sự áp đặt của kẻ mạnh lên kẻ yếu.
Thực tế trên chiến trường, Nga hiện kiểm soát gần 20% lãnh thổ Ukraine sau hơn ba năm chiến sự khốc liệt. Dù các đợt tấn công của Nga có dấu hiệu tăng tốc trong năm qua, nhưng cái giá phải trả về sinh mạng và kinh tế cho cả hai phía đều vô cùng nặng nề. Trong bối cảnh ấy, tuyên bố của Putin về khả năng chiếm thành phố Sumy – một trung tâm quan trọng phía bắc Ukraine, sát biên giới Nga – không khác gì một lời cảnh báo lạnh lùng gửi tới Kyiv và phương Tây: Nga sẵn sàng mở rộng vùng đệm, đẩy chiến tuyến sâu hơn vào lãnh thổ Ukraine nếu cảm thấy an ninh bị đe dọa.
Thế nhưng, đằng sau những lời lẽ cứng rắn ấy là một cuộc mặc cả địa chính trị không khoan nhượng. Các nguồn tin từ nội bộ Điện Kremlin tiết lộ, Putin đang đòi hỏi phương Tây phải cam kết bằng văn bản không mở rộng NATO, đặc biệt là không kết nạp Ukraine, Gruzia, Moldova và các quốc gia từng thuộc Liên Xô. Đổi lại, Nga sẵn sàng cân nhắc một thỏa thuận hòa bình, với điều kiện Ukraine phải giữ trung lập, phương Tây gỡ bỏ một phần cấm vận, giải quyết tài sản Nga bị phong tỏa, và bảo đảm quyền lợi cho người nói tiếng Nga ở Ukraine. Nếu không đạt được các điều kiện này, Putin sẵn sàng chứng minh bằng sức mạnh quân sự rằng “hòa bình ngày mai sẽ còn đau đớn hơn hôm nay”.
Trước sức ép ngày càng lớn từ Hoa Kỳ và châu Âu, thậm chí Tổng thống Mỹ Donald Trump – người luôn thể hiện mong muốn chấm dứt cuộc chiến – cũng không giấu được sự bực bội trước thái độ cứng rắn của Putin. Trump từng cảnh báo Putin “đang đùa với lửa” khi từ chối đàm phán ngừng bắn, trong bối cảnh Nga tiếp tục tiến công và gia tăng áp lực lên các thành phố trọng yếu của Ukraine. Dù vậy, các cuộc điện đàm giữa Trump và Putin, cũng như các nỗ lực ngoại giao quốc tế, đến nay vẫn chưa thể phá vỡ thế bế tắc, khi Moscow kiên quyết giữ vững các yêu sách cốt lõi, còn Kyiv nhất quyết không chấp nhận bất kỳ hình thức chia cắt, mất chủ quyền nào.
Không chỉ dừng lại ở chiến trường, cuộc đối đầu Nga – Ukraine còn là cuộc chiến ý chí, cuộc chiến của các giá trị đối lập. Phía Nga coi đây là “thời khắc lịch sử” để khẳng định lại vị thế trước phương Tây, trả lại “lòng tự tôn bị tổn thương” sau khi Liên Xô sụp đổ và NATO mở rộng. Trong khi đó, Ukraine cùng các đồng minh phương Tây xem hành động của Nga là sự trở lại của chủ nghĩa đế quốc, là mối đe dọa nghiêm trọng đến trật tự quốc tế dựa trên luật pháp, là bài kiểm tra sống còn cho ý chí bảo vệ tự do, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ.
Càng đáng chú ý hơn khi Putin không ngần ngại dùng các đòn bẩy quân sự để củng cố vị thế trên bàn đàm phán. Sau mỗi lần hội đàm thất bại, Nga lại tăng cường các đợt tấn công bằng tên lửa, drone, pháo binh vào các thành phố Ukraine, bất chấp sự lên án của cộng đồng quốc tế về các vụ tấn công vào cơ sở hạ tầng dân sự. Kyiv liên tục tố cáo Moscow cố tình nhắm vào dân thường, trong khi phía Nga luôn biện minh rằng các mục tiêu bị tấn công đều phục vụ mục đích quân sự.
Cuộc chiến không chỉ diễn ra trên lãnh thổ Ukraine, mà còn là cuộc chiến thông tin, cuộc chiến định nghĩa lại lịch sử và tương lai của cả khu vực. Putin liên tục nhắc lại “lịch sử chung” giữa Nga và Ukraine, phủ nhận sự tồn tại của một quốc gia Ukraine độc lập, và coi mọi nỗ lực của phương Tây nhằm đưa Ukraine vào quỹ đạo châu Âu là sự khiêu khích không thể chấp nhận. Đáp lại, Kyiv và các đồng minh không ngừng khẳng định Ukraine là một quốc gia có chủ quyền, có quyền tự quyết định tương lai, và sẽ không bao giờ khuất phục trước sức mạnh vũ lực hay áp lực ngoại giao từ Moscow.
Trong bối cảnh ấy, tuyên bố “toàn bộ Ukraine là của chúng ta” của Putin không chỉ là một phát ngôn gây sốc, mà còn là lời cảnh báo lạnh lùng cho toàn thế giới: Cuộc chiến này không chỉ là tranh chấp lãnh thổ, mà là cuộc đối đầu không khoan nhượng giữa hai mô hình trật tự quốc tế, giữa chủ nghĩa đa phương dựa trên luật pháp và chủ nghĩa thực dụng dựa trên sức mạnh vũ lực. Sự cứng rắn, quyết liệt và đầy tính toán của Putin cho thấy Moscow sẵn sàng chơi tới cùng, bất chấp mọi hệ lụy về kinh tế, ngoại giao hay nhân đạo.
Chưa bao giờ kể từ sau Chiến tranh Lạnh, châu Âu lại đứng trước nguy cơ xung đột toàn diện như lúc này. Tuyên bố của Putin đã đẩy mọi nỗ lực ngoại giao vào thế khó, khiến các nhà lãnh đạo phương Tây buộc phải cân nhắc lại chiến lược, tăng cường viện trợ quân sự cho Ukraine, đồng thời chuẩn bị cho kịch bản xấu nhất: một cuộc chiến kéo dài, tiêu hao, và không loại trừ khả năng lan rộng ra ngoài biên giới Ukraine.
Trong khi đó, người dân Ukraine tiếp tục phải gồng mình chống chọi dưới làn bom đạn, với niềm tin không gì lay chuyển vào một ngày mai độc lập, tự do. Họ hiểu rằng, nếu nhượng bộ trước những yêu sách của Putin hôm nay, không chỉ Ukraine, mà cả châu Âu và thế giới sẽ phải trả giá đắt cho sự thỏa hiệp với chủ nghĩa bành trướng.
Cuộc chiến chưa có hồi kết, nhưng một điều đã trở nên rõ ràng hơn bao giờ hết: Tuyên bố “toàn bộ Ukraine là của chúng ta” của Putin không chỉ là sự khiêu khích, mà là lời tuyên chiến với cả trật tự quốc tế hiện đại. Và trong cuộc đối đầu ấy, không có chỗ cho sự yếu mềm, không có chỗ cho những thỏa hiệp nửa vời. Số phận Ukraine, số phận châu Âu, thậm chí cả trật tự thế giới đang được định đoạt trên chiến trường khốc liệt này – nơi mà từng tấc đất, từng lời nói, từng quyết định đều mang ý nghĩa sống còn.