Nóng: Giao tranh vẫn tiếp diễn dọc biên giới Thái Lan và Campuchia, Gần 5.000 dân campuchia được sơ tán đến nơi an toàn
.png)
Tiếng pháo rền vang, khói bụi mịt mù, và những cột lửa bùng lên từ các cứ điểm quân sự dọc biên giới hai nước đã đánh dấu ngày thứ hai của một cuộc xung đột vũ trang khốc liệt, đe dọa cuốn Đông Nam Á vào vòng xoáy bất ổn. Giao tranh giữa Thái Lan và Campuchia, vốn âm ỉ từ những tranh chấp lãnh thổ kéo dài hàng thế kỷ, nay bùng phát với cường độ chưa từng thấy kể từ cuộc khủng hoảng 2008-2011, khiến cộng đồng quốc tế lo ngại về một cuộc chiến toàn diện giữa hai quốc gia láng giềng thuộc Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN). Với hàng chục thương vong được báo cáo, hàng trăm ngàn người dân phải sơ tán, và những lời cáo buộc gay gắt từ cả hai phía, cuộc xung đột này không chỉ là vấn đề song phương mà còn là phép thử đối với hòa bình khu vực.
Sáng sớm ngày 25/7, quân đội Thái Lan và Campuchia tiếp tục nã pháo hạng nặng vào các vị trí của nhau tại ít nhất tám khu vực tranh chấp, bao gồm các địa điểm lịch sử như đền Ta Moan Thom, đền Ta Krabey, Phnom Trat, và Mom Bei. Theo hãng thông tấn Reuters, quân đội Hoàng gia Thái Lan báo cáo rằng lực lượng Campuchia đã duy trì “hỏa lực pháo kích liên tục” từ rạng sáng, với các đợt rocket BM-21 Grad bắn sang lãnh thổ Thái Lan, gây thiệt hại nghiêm trọng cho cơ sở hạ tầng dân sự. Một vụ pháo kích vào trạm xăng ở huyện Kantharalak, tỉnh Si Sa Ket, Thái Lan, đã làm tám người thiệt mạng và hơn một tá người khác bị thương, trong đó có cả trẻ em. Tờ Bangkok Post dẫn lời Bộ trưởng Y tế Thái Lan Somsak Thepsuthin xác nhận ít nhất 12 công dân Thái Lan, bao gồm 11 dân thường và một binh sĩ, đã thiệt mạng tính đến cuối ngày 24/7, với hơn 30 người bị thương.
Đáp trả, Thái Lan đã triển khai chiến đấu cơ F-16 thực hiện các cuộc không kích nhắm vào hai mục tiêu quân sự của Campuchia vào sáng 24/7, phá hủy hai xe tăng tại khu vực Khao Sattasom, theo tuyên bố từ quân đội Hoàng gia Thái Lan. Tướng Nattaphon Nakpanich, Thứ trưởng Quốc phòng Thái Lan, khẳng định trong một cuộc họp báo sáng 25/7 rằng “thời điểm cho đàm phán đã qua” và cáo buộc binh sĩ Campuchia “thiếu kỷ luật, thường xuyên khiêu khích” tại biên giới. Ông nhấn mạnh rằng Thái Lan sẽ không khoan nhượng trước các hành vi “xâm phạm chủ quyền” và sẵn sàng sử dụng mọi biện pháp để bảo vệ lãnh thổ.
Phía Campuchia, trong khi đó, không hề tỏ ra nao núng. Trung tướng Maly Socheata, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Campuchia, tuyên bố rằng quân đội Thái Lan đã phát động các cuộc tấn công vào tám cứ điểm của Campuchia vào ngày 24/7, sử dụng vũ khí hạng nặng và máy bay chiến đấu. “Chúng tôi đã đẩy lùi mọi nỗ lực xâm phạm và duy trì kiểm soát các vị trí chiến lược, bao gồm đền Ta Moan Thom và Ta Krabey,” ông Socheata nói với tờ Khmer Times. Thủ tướng Campuchia Hun Manet, một cựu đại tướng quân đội, đã kêu gọi Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc triệu tập một cuộc họp khẩn cấp vào chiều 25/7 tại New York để thảo luận về “hành động xâm lược” của Thái Lan. Trong một bài phát biểu đầy cảm xúc, ông Manet nhấn mạnh: “Campuchia sẽ không để bất kỳ ai chà đạp lên chủ quyền của mình. Chúng tôi đã chuẩn bị cho mọi kịch bản, từ ngoại giao đến quân sự.”
Cuộc xung đột này không chỉ là một cuộc đụng độ quân sự mà còn là đỉnh điểm của những căng thẳng ngoại giao và kinh tế kéo dài nhiều tháng. Nguồn cơn được cho là bắt đầu từ vụ đấu súng ngày 28/5/2025 tại khu vực Tam Giác Ngọc Lục Bảo, nơi một binh sĩ Campuchia thiệt mạng, khiến cả hai bên tăng cường hiện diện quân sự và áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế lẫn nhau. Vào ngày 18/6, một đoạn ghi âm rò rỉ cuộc điện thoại giữa cựu Thủ tướng Campuchia Hun Sen và Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra đã làm dấy lên làn sóng phẫn nộ ở cả hai nước, khi mỗi bên cáo buộc bên kia âm mưu thao túng tranh chấp vì lợi ích chính trị nội bộ. Thái Lan sau đó đóng cửa bốn cửa khẩu biên giới và hạ cấp quan hệ ngoại giao, trong khi Campuchia cấm nhập khẩu nông sản Thái Lan, gây thiệt hại hàng triệu USD cho nền kinh tế hai nước.
Tình hình nhân đạo tại khu vực biên giới đang trở nên nghiêm trọng. Theo Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF), hơn 100.000 người Thái Lan và hàng chục ngàn người Campuchia đã phải rời bỏ nhà cửa để lánh nạn. Các trại tị nạn được dựng vội tại tỉnh Surin và Si Sa Ket của Thái Lan, trong khi hình ảnh từ tỉnh Oddar Meanchey của Campuchia cho thấy những đoàn người chạy trốn khỏi các khu vực giao tranh. Một bệnh viện tại tỉnh Si Sa Ket đã bị trúng pháo, khiến cộng đồng quốc tế lên án mạnh mẽ việc nhắm mục tiêu vào cơ sở hạ tầng dân sự. Chính phủ Pháp, Nhật Bản và Philippines đã ra tuyên bố kêu gọi cả hai bên kiềm chế và giải quyết tranh chấp thông qua đối thoại, nhấn mạnh rằng hòa bình ở Đông Nam Á là “tài sản chung” của khu vực.
Tuy nhiên, triển vọng cho một giải pháp hòa bình vẫn còn mờ mịt. Thái Lan từ chối công nhận thẩm quyền của Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ), nơi Campuchia đã đệ trình đơn kiện về các khu vực tranh chấp, trong khi các nỗ lực trung gian của các nước ASEAN như Indonesia hay Việt Nam chưa mang lại kết quả. Một bài phân tích trên tờ The Interpreter của Úc chỉ ra rằng sự hỗ trợ quân sự quy mô lớn từ Trung Quốc đã giúp Campuchia tự tin hơn trong việc đối đầu với Thái Lan, trong khi mạng xã hội đã khuếch đại cảm xúc dân tộc chủ nghĩa ở cả hai nước, khiến việc thỏa hiệp trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.
Trong bối cảnh Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đang tập trung vào các vấn đề nội địa và các cuộc xung đột ở Trung Đông, vai trò của Mỹ trong việc làm trung gian cho cuộc khủng hoảng này dường như bị hạn chế. Một số nhà phân tích lo ngại rằng nếu không có sự can thiệp mạnh mẽ từ cộng đồng quốc tế, cuộc xung đột có thể lan rộng, kéo theo các nước láng giềng và làm suy yếu sự đoàn kết của ASEAN – một tổ chức vốn đã phải đối mặt với nhiều thách thức trong việc duy trì hòa bình khu vực.
Khi pháo vẫn nổ và máu vẫn đổ, câu hỏi không chỉ là ai sẽ kiểm soát các ngôi đền cổ hay những dải đất tranh chấp, mà là liệu hai quốc gia láng giềng này có thể tìm thấy con đường để cùng tồn tại trong hòa bình hay không. Với mỗi quả đạn pháo được bắn đi, hy vọng cho một giải pháp ngoại giao càng trở nên mong manh, và Đông Nam Á đứng trước nguy cơ bị chia rẽ bởi chính những vết sẹo lịch sử mà nó đã cố gắng hàn gắn.