Cuộc gọi rò rỉ làm rung chuyển Bangkok: Chính phủ Thái Lan trước nguy cơ sụp đổ vì xung đột biên giới với Campuchia
.png)
Một cuộc gọi điện thoại rò rỉ 17 phút giữa Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra và cựu Thủ tướng Campuchia Hun Sen đã kích nổ cuộc khủng hoảng chính trị nghiêm trọng nhất tại Bangkok kể từ đầu năm 2025, đẩy chính phủ liên minh của bà Paetongtarn đến bờ vực sụp đổ chỉ sau 10 tháng cầm quyền. Cuộc khủng hoảng bùng phát trong bối cảnh căng thẳng biên giới giữa Thái Lan và Campuchia leo thang không ngừng kể từ vụ đấu súng chết người hồi tháng 5, biến một tranh chấp lãnh thổ cục bộ thành thử thách sinh tử đối với sự ổn định chính trị của cả khu vực Đông Nam Á.
Đảng Bhumjaithai - đối tác lớn thứ hai trong liên minh cầm quyền với 69 ghế tại Hạ viện - đã chính thức rút khỏi chính phủ vào đêm 18/6, chỉ trích bà Paetongtarn đã "làm tổn hại chủ quyền, phẩm giá quốc gia và quân đội Thái Lan" qua cuộc đàm thoại với Hun Sen . Quyết định này khiến liên minh Pheu Thai chỉ còn giữ được đa số mong manh với chưa đầy 250 ghế cần thiết, đưa Thái Lan đến ngưỡng cửa của một cuộc tổng tuyển cử mới chỉ sau gần hai năm kể từ kỳ bầu cử tháng 5/2023 .
Cuộc Gọi Định Mệnh Và Cơn Bão Chính Trị
Trong đoạn ghi âm 17 phút được Hun Sen công bố trên Facebook vào ngày 18/6, bà Paetongtarn xuất hiện với giọng điệu khiêm nhường đáng ngạc nhiên, gọi Hun Sen bằng "bác" và hứa hẹn sẽ "chăm sóc bất cứ điều gì" ông cần . Đặc biệt gây sốc là lời bình phẩm của bà về chỉ huy Quân khu 2 Thái Lan - người phụ trách khu vực biên giới tranh chấp - rằng ông này "chỉ muốn tỏ ra ngầu và nói những điều không có ích cho đất nước" .
Hun Sen, người từng cầm quyền Campuchia gần 40 năm trước khi nhường ngôi cho con trai Hun Manet năm 2023, thừa nhận đã chia sẻ bản ghi âm với khoảng 80 chính trị gia và một trong số họ đã rò rỉ ra ngoài . Ông cho biết việc ghi âm là cần thiết "để tránh bất kỳ hiểu lầm hoặc diễn giải sai trong các vấn đề chính thức" .
Phản ứng trong nước Thái Lan vô cùng dữ dội. Trung tướng Boonsin Padklang, chỉ huy Quân khu 2, phải chính thức lên tiếng rằng ông "không có vấn đề gì" và "hiểu được" tình hình sau khi bà Paetongtarn gọi điện giải thích . Tuy nhiên, thiệt hại về mặt chính trị đã không thể khắc phục được.
Xung Đột Biên Giới Leo Thang Không Kiểm Soát
Cuộc khủng hoảng hiện tại bắt nguồn từ vụ đấu súng ngày 28/5 tại khu vực Tam giác Ngọc lục bảo (Emerald Triangle) - nơi giao nhau biên giới của Thái Lan, Campuchia và Lào . Một binh sĩ Campuchia thiệt mạng trong cuộc đấu súng ngắn, với mỗi bên đều cáo buộc đối phương khai hỏa trước .
Kể từ đó, hai nước đã trao đổi hàng loạt biện pháp trả đúa kinh tế. Thái Lan rút ngắn giờ hoạt động của các cửa khẩu biên giới và đe dọa cắt điện, internet cho các tỉnh biên giới Campuchia . Đáp lại, Campuchia đã cấm phim ảnh Thái Lan, ngừng nhập khẩu rau quả từ Thái Lan trị giá hàng tỷ baht, và cắt các liên kết internet, điện từ Thái Lan .
Ngày 19/6, Campuchia đột ngột đóng cửa khẩu tạm thời Chong An Ma, buộc phía Thái Lan phải phong tỏa con đường dẫn đến cửa khẩu tại tỉnh Ubon Ratchathani . Động thái này diễn ra sau khi Hun Sen đưa ra tối hậu thư 24 giờ yêu cầu Thái Lan mở lại hoàn toàn các cửa khẩu biên giới, nếu không Campuchia sẽ cấm hoàn toàn hàng hóa Thái Lan .
Tác Động Kinh Tế Và Thương Mại Nghiêm Trọng
Xung đột đã gây tổn thất nặng nề cho thương mại song phương trị giá gần 200 tỷ baht hàng năm . Trong năm 2024, kim ngạch thương mại Thái-Campuchia đạt 175,53 tỷ baht, với Thái Lan xuất khẩu 141,85 tỷ baht và nhập khẩu 32,68 tỷ baht .
Việc đóng cửa các cửa khẩu đã làm giảm mạnh lưu lượng xe tải Thái Lan vào Campuchia, từ 4.000-5.000 người/ngày xuống chỉ còn dưới 200 người trong ngày đầu áp dụng biện pháp hạn chế . Ông Ukrit Wongthongsalee, Chủ tịch Phòng Thương mại Chanthaburi, cảnh báo nếu tình trạng này kéo dài hơn một tuần, thiệt hại kinh tế có thể vượt quá 1 tỷ baht .
Đặc biệt nghiêm trọng là tác động đến lực lượng lao động, khi công nhân Campuchia chiếm hơn 80% lực lượng nông nghiệp tại tỉnh Chanthaburi . Khoảng 800.000 công nhân Campuchia đang làm việc tại Thái Lan, trong đó 515.000 người đăng ký hợp pháp, gửi về nước khoảng 44 tỷ baht mỗi năm .
Campuchia Kêu Gọi ICJ Can Thiệp
Ngày 15/6, Campuchia chính thức gửi đơn lên Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) tại The Hague, yêu cầu phân xử tranh chấp biên giới với Thái Lan tại bốn khu vực: đền Ta Moan Thom, Ta Moan Toch, Ta Krabei và khu vực Mom Bei . Thủ tướng Hun Manet khẳng định "Campuchia chọn giải pháp hòa bình dựa trên luật pháp quốc tế thông qua cơ chế ICJ" .
Thái Lan đã bác bỏ thẩm quyền của ICJ, khẳng định không công nhận quyền tài phán của tòa án và ưu tiên giải quyết thông qua các cơ chế song phương, đặc biệt là Ủy ban Biên giới Chung (JBC) được thành lập năm 2000 . Bangkok lập luận rằng "bên thứ ba có thể không phải lúc nào cũng có lợi cho việc bảo tồn các mối quan hệ thân thiện giữa các quốc gia, đặc biệt trong những vấn đề nhạy cảm liên quan đến các khía cạnh lịch sử, lãnh thổ hoặc chính trị phức tạp"
Vai Trò Của ASEAN Và Cộng Đồng Quốc Tế
Các nhà ngoại giao từ EU và Indonesia đã kêu gọi ASEAN khẩn cấp tăng cường các cơ chế giải quyết tranh chấp khu vực . Đại sứ EU tại Campuchia Igor Driesmans nhấn mạnh: "Chúng tôi khuyến khích Campuchia và Thái Lan tăng cường đối thoại song phương về việc phân định biên giới và xây dựng các kế hoạch ứng phó chung để tránh bi kịch tiếp theo" .
Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim, với tư cách Chủ tịch ASEAN, đã tới Bangkok để thảo luận khẩn cấp với bà Paetongtarn về vấn đề biên giới . Tuy nhiên, ASEAN vẫn chưa có động thái can thiệp chính thức nào, dù tổ chức này được thành lập 58 năm trước với mục đích giải quyết các tranh chấp như vậy .
Khủng Hoảng Chính Trị Và Triển Vọng Tương Lai
Việc đảng Bhumjaithai rút khỏi liên minh đã đặt chính phủ bà Paetongtarn vào tình thế nguy hiểm. Hai đảng khác trong liên minh dự kiến họp vào thứ Năm (20/6) để quyết định lập trường, có thể dẫn đến sự sụp đổ hoàn toàn của liên minh cầm quyền .
Cuộc khủng hoảng này phản ánh mối quan hệ phức tạp giữa gia đình Shinawatra và các thế lực bảo thủ thân quân đội. Paetongtarn là con gái của cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra, người có mối quan hệ thân thiết lâu năm với Hun Sen . Chính mối quan hệ này đã bị các đối thủ chính trị khai thác để chỉ trích bà "quá mềm mỏng" với Campuchia .
Nếu chính phủ sụp đổ, Thái Lan có thể phải tổ chức tổng tuyển cử trong vòng 60 ngày, hoặc bà Paetongtarn có thể từ chức để các lãnh đạo đảng khác cố gắng tổ chức liên minh mới . Trong lịch sử, áp lực từ quân đội thường dẫn đến việc cải tổ nội các hoặc thậm chí đảo chính hoàn toàn .
Tranh chấp biên giới Thái-Campuchia bắt nguồn từ bản đồ năm 1907 do thực dân Pháp vẽ, khi Campuchia còn là thuộc địa . Khu vực biên giới dài hơn 800km vẫn có nhiều đoạn chưa được phân định rõ ràng, bao gồm các ngôi đền cổ mà cả hai nước đều tuyên bố chủ quyền trong nhiều thập kỷ .
Cuộc khủng hoảng hiện tại không chỉ thử thách khả năng lãnh đạo của bà Paetongtarn mà còn đe dọa sự ổn định của cả khu vực Đông Nam Á. Với tinh thần dân tộc chủ nghĩa được khơi dậy ở cả hai nước, triển vọng giải quyết nhanh chóng tranh chấp này ngày càng mờ nhạt, trong khi nguy cơ xung đột vũ trang luôn hiện hữu nếu các bên không kiềm chế được hành động.