Iran Sục Sôi: Người Dân Đứng Lên, Chế Độ Khamenei Lung Lay

Tehran, ngày 31 tháng 5 năm 2025 – Một làn sóng giận dữ đang trỗi dậy từ những con phố bụi bặm của Tehran, lan tỏa như lửa cháy qua hơn 100 thành phố trên khắp Iran. Hàng triệu người dân, từ tài xế xe tải, công nhân nhà máy, giáo viên, y tá, đến những người đã nghỉ hưu, đang đồng lòng đổ ra đường, hô vang những khẩu hiệu đòi công lý, tự do và sự chấm dứt của một chế độ mà họ cho là đã bóp nghẹt tương lai của mình. Đây không còn là những cuộc biểu tình lẻ tẻ hay những lời thì thầm bất mãn. Đây là tiếng gào thét của một dân tộc đứng trước ngã ba đường lịch sử, sẵn sàng lật đổ một hệ thống chính trị đã cai trị họ bằng bàn tay sắt trong gần nửa thế kỷ. Lãnh tụ tối cao Ali Khamenei, người từng được xem là bất khả xâm phạm, giờ đây đối mặt với mối đe dọa lớn nhất kể từ Cách mạng Hồi giáo năm 1979.

Những hình ảnh từ Tehran và các thành phố lớn như Isfahan, Mashhad, Tabriz cho thấy một đất nước đang sôi sục. Những đoàn người biểu tình giương cao biểu ngữ, đốt cháy hình nộm của các giáo sĩ cầm quyền, và dõng dạc đòi hỏi một nền dân chủ thế tục. Các cuộc đình công phối hợp của tài xế xe tải đã làm tê liệt hệ thống vận chuyển hàng hóa, trong khi các tiệm bánh mì, biểu tượng của sự sinh tồn hàng ngày, đóng cửa để phản đối. Giáo viên và công chức, những người từng là trụ cột của hệ thống, giờ đây đứng chung hàng ngũ với tầng lớp lao động, cùng hô vang một thông điệp sắc bén: “Chế độ Hồi giáo phải ra đi!” Sự đoàn kết này, vượt qua ranh giới giai cấp, giới tính và thế hệ, đang tạo nên một phong trào có sức mạnh chưa từng thấy, làm rung chuyển nền tảng của Cộng hòa Hồi giáo.

Cuộc khủng hoảng hiện nay không phải là một sự kiện ngẫu nhiên. Nó là đỉnh điểm của hàng thập kỷ bất mãn, được châm ngòi bởi những vết thương sâu sắc trong xã hội Iran. Khủng hoảng kinh tế, với lạm phát phi mã, thất nghiệp lan tràn và các dịch vụ thiết yếu như y tế, giáo dục sụp đổ, đã đẩy hàng triệu người vào cảnh tuyệt vọng. Ngay cả những chuyên gia có trình độ cao cũng phải vật lộn để kiếm sống, trong khi đồng rial mất giá khiến những nhu cầu cơ bản trở thành xa xỉ. Các biện pháp trừng phạt quốc tế, kết hợp với sự quản lý yếu kém và tham nhũng tràn lan, đã bóp nghẹt nền kinh tế phụ thuộc vào dầu mỏ, làm gia tăng sự phẫn nộ của người dân.

Nhưng khủng hoảng ở Iran không chỉ dừng lại ở kinh tế. Một cuộc khủng hoảng bản sắc sâu sắc đang chia rẽ đất nước. Ngày càng nhiều người Iran, đặc biệt là thế hệ trẻ, từ chối bản sắc Hồi giáo chính trị mà chế độ áp đặt. Họ quay về với di sản văn hóa và lịch sử hàng ngàn năm của Ba Tư, kêu gọi một nhà nước thế tục, nơi tôn giáo không còn là công cụ đàn áp. “Chúng tôi là người Iran, không phải nô lệ của các giáo sĩ!” – một khẩu hiệu được hô vang trên các đường phố, phản ánh sự xa lánh sâu sắc với hệ tư tưởng của Cộng hòa Hồi giáo. Đối với nhiều người, chế độ này không còn đại diện cho Iran, mà là một thế lực ngoại lai, áp đặt những giá trị xa lạ lên một dân tộc tự hào về sự đa dạng và lịch sử phong phú của mình.

Phụ nữ Iran, những người từ lâu đã đứng ở tuyến đầu của các phong trào phản kháng, tiếp tục là ngọn lửa dẫn dắt cuộc cách mạng này. Phong trào “Phụ nữ, Cuộc sống, Tự do” đã trở thành biểu tượng của sự kiên cường, thách thức các luật lệ áp bức giới tính và truyền cảm hứng cho hàng triệu người khác. Những người phụ nữ trẻ, với mái tóc tung bay trong gió như một lời tuyên ngôn, từ chối đội khăn trùm đầu bắt buộc và đối mặt với bạo lực từ lực lượng an ninh. Họ không chỉ đấu tranh cho quyền tự do cá nhân mà còn cho một tương lai nơi mọi công dân được đối xử bình đẳng, bất kể giới tính hay niềm tin.

Trong khi đó, chế độ của Khamenei đang đối mặt với một loạt khủng hoảng chồng chéo, từ môi trường đến chính sách đối ngoại. Sự xuống cấp của các con sông, nạn phá rừng, và khủng hoảng thiếu nước đã trở thành những mối đe dọa hiện hữu, làm trầm trọng thêm sự bất mãn của người dân. Trong lĩnh vực đối ngoại, chính sách hiếu chiến của Iran, từ việc hỗ trợ các nhóm như Hezbollah đến đối đầu với Mỹ và Israel, đã cô lập đất nước khỏi nền kinh tế toàn cầu. Người dân Iran, mệt mỏi với sự thù địch không ngừng, kêu gọi hòa bình và hội nhập với thế giới, nhưng chế độ vẫn ngoan cố bám vào con đường đối đầu.

Trên trường quốc tế, Iran đang đối mặt với áp lực chưa từng có. Mỹ, dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Donald Trump, đã phát đi những tín hiệu cứng rắn. Trump không ngần ngại đe dọa phá hủy các cơ sở hạt nhân của Iran nếu Tehran không đạt được thỏa thuận hạt nhân. Trong khi đó, Israel, với sự hậu thuẫn của Washington, tuyên bố sẵn sàng tấn công phủ đầu nếu cảm thấy chương trình hạt nhân của Iran vượt qua lằn ranh đỏ. Bộ trưởng Quốc phòng Israel, cùng với Thủ tướng Benjamin Netanyahu, đã nhiều lần nhấn mạnh rằng họ sẽ không khoan nhượng với bất kỳ mối đe dọa nào từ Iran hay các đồng minh của nước này, như Hamas ở Gaza.

Căng thẳng khu vực càng leo thang khi Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin, tại Diễn đàn An ninh Shangri-La ở Singapore, công khai chỉ trích Trung Quốc vì vai trò của nước này trong việc hỗ trợ Nga ở Ukraine và gây bất ổn ở Biển Đông. Austin nhấn mạnh rằng Mỹ đang tái định hướng để kiềm chế hành vi gây hấn của Bắc Kinh, đồng thời kêu gọi các đồng minh châu Á tăng chi tiêu quốc phòng. Trong một diễn biến đáng chú ý, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cảnh báo rằng NATO có thể mở rộng hiện diện sang Đông Nam Á nếu Trung Quốc không kiềm chế Triều Tiên trong việc hỗ trợ Nga. Những động thái này cho thấy một liên minh phương Tây ngày càng quyết đoán, sẵn sàng đối phó với các mối đe dọa từ các cường quốc đối thủ, trong đó có Iran.

Tại Tehran, chính quyền Iran đang cố gắng xoa dịu tình hình bằng cách kêu gọi Mỹ từ bỏ “ngôn ngữ đe dọa” và hướng tới giải pháp ngoại giao. Bộ Ngoại giao Iran bác bỏ các báo cáo tình báo từ Áo, cáo buộc rằng những thông tin về việc Iran phát triển vũ khí hạt nhân là sai sự thật. Nhưng những lời kêu gọi ngoại giao này dường như chỉ là nỗ lực tuyệt vọng để câu giờ, khi áp lực từ trong nước và quốc tế đang siết chặt. Một thông điệp bí mật từ Ả Rập Saudi, được Hoàng tử Khalid bin Salman chuyển đến Tehran, cảnh báo rằng thời gian cho các cuộc đàm phán đang cạn dần. Nếu Iran không đạt được thỏa thuận với Mỹ, nguy cơ xung đột với Israel sẽ trở thành hiện thực.

Trong bối cảnh đó, chế độ của Khamenei đang đứng trước một lựa chọn khắc nghiệt: hoặc cải cách để đáp ứng nguyện vọng của người dân, hoặc đối mặt với sự sụp đổ từ áp lực của một dân tộc không còn sợ hãi. Lịch sử cho thấy rằng khi các phong trào xã hội đạt đến quy mô và sự đoàn kết như hiện nay, sự thay đổi là không thể tránh khỏi. Những cuộc đình công, biểu tình và bất tuân dân sự đang lan rộng không chỉ là phản ứng trước khó khăn kinh tế, mà là lời tuyên ngôn rằng người dân Iran đã sẵn sàng viết lại số phận của mình.

Thế giới đang dõi theo từng diễn biến ở Iran. Liệu đây có phải là khởi đầu của một cuộc cách mạng sẽ thay đổi bản đồ địa chính trị Trung Đông? Liệu Tehran có thể vượt qua cơn bão này, hay chế độ Hồi giáo sẽ sụp đổ dưới sức nặng của chính những sai lầm của nó? Câu trả lời đang được viết trên những con phố của Iran, nơi hàng triệu người dân đang đứng lên, không chỉ vì công lý, mà vì một tương lai mà họ tin rằng mình xứng đáng.