Trump Tuyên Chiến Trung Quốc, Việt Nam Khôn Ngoan Tỏa Sáng Trong Cơn Bão Thương Mại

Cơn bão địa chính trị đang càn quét toàn cầu, và tâm điểm của nó là những động thái táo bạo, quyết liệt từ Washington, Bắc Kinh, và Hà Nội. Tổng thống Donald Trump, với phong cách không khoan nhượng, đã làm rung chuyển trật tự thương mại thế giới khi thẳng thừng cáo buộc Trung Quốc phá vỡ thỏa thuận thuế quan, đẩy các thị trường châu Á vào cơn lốc bất ổn. Trong khi đó, Việt Nam, với sự khôn ngoan chiến lược, đã tung ra đòn mạnh mẽ chống lại hàng giả Trung Quốc, khẳng định vị thế như một đối tác đáng tin cậy của Mỹ. Cùng lúc, gói bán vũ khí khổng lồ cho Đài Loan đang khiến Bắc Kinh mất ăn mất ngủ, còn lời kêu gọi của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron về một liên minh châu Á độc lập báo hiệu một thế giới đang đứng trước ngã rẽ lịch sử.

Ngày 30 tháng 5, Tổng thống Trump, trong một tuyên bố đanh thép trên mạng xã hội Ge Social, đã không ngần ngại chỉ trích Trung Quốc vì vi phạm trắng trợn thỏa thuận thương mại từng cứu Bắc Kinh khỏi bờ vực khủng hoảng kinh tế. “Hai tuần trước, Trung Quốc đối mặt với nguy cơ sụp đổ nghiêm trọng. Các mức thuế quan cao mà tôi áp đặt khiến họ gần như không thể tiếp cận thị trường Mỹ, thị trường số một thế giới,” ông viết. “Nhờ thỏa thuận nhanh chóng với tôi, họ tránh được tai họa, nhưng giờ họ lại phản bội.” Lời lẽ sắc bén của Trump không chỉ là lời cảnh báo mà còn là lời tuyên chiến với một Trung Quốc đang chao đảo trong cơn bão xuất khẩu đình trệ và làn sóng doanh nghiệp tháo chạy. Ông nhấn mạnh rằng nếu Bắc Kinh tiếp tục “chơi không đẹp,” Mỹ sẽ không ngần ngại tái áp thuế hoặc xé bỏ hoàn toàn thỏa thuận. Động thái này đã khiến thị trường chứng khoán châu Á chao đảo, đồng thời làm dấy lên câu hỏi liệu Trung Quốc có đủ sức chịu đựng trước sức ép kinh tế ngày càng gia tăng từ Washington.

Trong bối cảnh đó, Trung Quốc, vốn luôn sử dụng đất hiếm như một con bài chiến lược, đã bất ngờ đảo ngược chính sách kiểm soát xuất khẩu. Là quốc gia nắm giữ hơn 90% công suất chế biến nam châm đất hiếm – nguyên liệu thiết yếu cho mọi thứ từ máy bay chiến đấu đến đồ gia dụng – Bắc Kinh từng khiến cả thế giới lo ngại khi áp đặt các biện pháp hạn chế nghiêm ngặt từ đầu tháng Tư. Quyết định này đẩy nhiều ngành công nghiệp, từ sản xuất ô tô đến chất bán dẫn tại châu Á và Ấn Độ, đến bờ vực đóng cửa. Tuy nhiên, trước áp lực từ Mỹ và nguy cơ gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, Trung Quốc đã buộc phải xuống nước. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc, ông Linan, trong một tuyên bố ngày thứ Sáu, cam kết “tăng cường đối thoại và hợp tác” để duy trì sự ổn định của chuỗi cung ứng. Truyền thông nhà nước Trung Quốc cũng tiết lộ rằng Bắc Kinh có thể nới lỏng hạn chế đối với các công ty sản xuất chip bán dẫn, một động thái được xem là nỗ lực xoa dịu căng thẳng trong bối cảnh thị trường toàn cầu đang ở thế nhạy cảm. Đây là một bước lùi hiếm hoi của Trung Quốc, cho thấy sức ép từ chính quyền Trump đang buộc Bắc Kinh phải cân nhắc lại chiến lược của mình.

Trong khi đó, Việt Nam, với sự nhạy bén đáng kinh ngạc, đã tận dụng cơ hội từ cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung để khẳng định vị thế của mình. Chính quyền Hà Nội đã phát động một cuộc truy quét quy mô lớn nhằm vào hàng giả Trung Quốc, đặc biệt tại trung tâm thương mại Sài Gòn Square – nơi từ lâu bị liệt vào danh sách “khét tiếng” về hàng nhái bởi Văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ (USTR). Hàng nghìn sản phẩm giả mạo các thương hiệu danh tiếng như Rolex, Prada, Gucci, Louis Vuitton, Dior và Hermès đã bị thu giữ trong một chiến dịch vào ngày 30 tháng 5. Đây không chỉ là một cuộc trấn áp thông thường mà là một tuyên ngôn chiến lược: Việt Nam quyết tâm dẹp sạch hàng giả để trở thành điểm đến đáng tin cậy trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt khi các doanh nghiệp đang rời bỏ Trung Quốc dưới áp lực thuế quan của Trump. “Chúng ta yêu Việt Nam, họ làm ăn chăm chỉ và có tiềm năng,” Tổng thống Trump từng tuyên bố trong một cuộc vận động năm 2020. “Nhưng nếu Việt Nam cho phép hàng giả tràn lan, sao có thể gọi đó là thương mại công bằng?” Những lời này giờ đây đang trở thành hiện thực, khi Việt Nam không chỉ hành động để bảo vệ thị trường nội địa mà còn gửi đi thông điệp mạnh mẽ đến Washington: Hà Nội sẵn sàng đứng về phía thương mại công bằng.

Cuộc truy quét tại Sài Gòn Square đã phơi bày thực trạng đáng báo động: hàng loạt sản phẩm nhái, từ đồng hồ Rolex “Made in Switzerland” đến túi xách Prada “Made in Italy,” thực chất đều là hàng nhập lậu từ Trung Quốc hoặc sản xuất chui trong nước. Những mặt hàng này không chỉ làm xói mòn niềm tin của các thương hiệu Mỹ mà còn đe dọa vị thế của Việt Nam như một trung tâm sản xuất thay thế Trung Quốc. “Không thể có chuyện Mỹ trừng phạt Trung Quốc, còn hàng giả lại tràn sang Việt Nam rồi quay về thị trường Mỹ,” một cố vấn thương mại thân cận với Trump nhấn mạnh. Chính phủ Việt Nam, nhận thức rõ nguy cơ bị Mỹ áp thuế nếu không hành động quyết liệt, đang mở rộng các chiến dịch truy quét không chỉ ở Sài Gòn mà còn ở Hà Nội, Đà Nẵng và các tỉnh công nghiệp phía Nam. Với thị trường Mỹ là đích đến lớn nhất cho xuất khẩu Việt Nam, Hà Nội hiểu rằng bảo vệ sở hữu trí tuệ không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn là yếu tố sống còn để duy trì mối quan hệ đối tác với Washington.

Song song với những diễn biến thương mại, căng thẳng quân sự ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương đang đẩy thế giới đến bờ vực của một cuộc chạy đua vũ trang mới. Chính quyền Trump, với quyết tâm vượt qua chính mình trong nhiệm kỳ đầu, đang chuẩn bị một gói bán vũ khí khổng lồ cho Đài Loan, dự kiến vượt xa con số 18,3 tỷ USD từng đạt được. Đây là một đòn đau chiến lược nhằm vào Trung Quốc, quốc gia đang gia tăng áp lực quân sự để thống nhất hòn đảo dân chủ này. Hai quan chức Mỹ giấu tên tiết lộ rằng trong bốn năm tới, tổng giá trị vũ khí cung cấp cho Đài Loan có thể gấp đôi so với giai đoạn trước, củng cố lá chắn quốc phòng cho hòn đảo trước mối đe dọa từ Bắc Kinh. Washington cũng đang gây sức ép để Đài Loan tăng ngân sách quốc phòng lên 3% GDP, một động thái nhằm đảm bảo khả năng tự vệ trước “đại bạo chúa Trung Quốc,” như cách một số quan chức Mỹ gọi.

Bắc Kinh, không ngoài dự đoán, đã phản ứng dữ dội. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Linan gọi kế hoạch bán vũ khí của Mỹ là “yếu tố gây căng thẳng” tại eo biển Đài Loan, đồng thời cảnh báo về nguy cơ xung đột. Tuy nhiên, Mỹ và Đài Loan vẫn duy trì mối quan hệ quốc phòng mật thiết, bất chấp sự thiếu vắng quan hệ ngoại giao chính thức. Động thái cho phép Tổng thống Đài Loan Lại Thanh Đức quá cảnh tại Mỹ càng làm Bắc Kinh nổi giận, đẩy khu vực vào một bầu không khí chiến tranh lạnh mới, nơi số phận của nền dân chủ Đài Loan và an ninh khu vực đang bị đặt lên bàn cân.

Giữa lằn ranh đối đầu Mỹ-Trung, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã bất ngờ lên tiếng, kêu gọi một liên minh châu Á độc lập để đối phó với căng thẳng leo thang. Trong bài phát biểu tại hội nghị thượng đỉnh an ninh Đối thoại Shangri-La ngày 30 tháng 5, Macron cảnh báo rằng thế giới đang đứng trước nguy cơ “chia rẽ sâu sắc” giữa hai siêu cường. Ông nhấn mạnh rằng châu Âu và châu Á phải hợp tác để ngăn chặn sự tan rã của trật tự toàn cầu, đồng thời từ chối chọn phe một cách đơn giản. “Thời đại chủ nghĩa không liên kết đã qua,” Macron tuyên bố. “Đây là thời đại của các liên minh hành động.” Lời kêu gọi của ông không chỉ nhắm đến an ninh khu vực mà còn là lời cảnh báo về nguy cơ domino: nếu phương Tây không thể ngăn chặn Nga ở Ukraine, liệu điều tương tự có xảy ra ở Đài Loan, nơi Trung Quốc đang gia tăng sức ép quân sự?

Macron không ngần ngại đặt ra câu hỏi nhức nhối: “Nếu chúng ta cho phép Nga chiếm Ukraine mà không phản ứng mạnh mẽ, liệu Trung Quốc có thể làm điều tương tự với Đài Loan?” Cảnh báo của ông là một lời nhắc nhở rằng trật tự thế giới đang đứng trước bờ vực, nơi các cường quốc phải lựa chọn giữa hợp tác và đối đầu. Chuyến thăm Đông Nam Á của Macron, nằm trong chiến lược tăng cường quan hệ thương mại và an ninh giữa EU và châu Á, là nỗ lực nhằm giảm thiểu tác động từ chính sách thuế quan cứng rắn của Trump. Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận rằng uy tín của phương Tây ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương sẽ phụ thuộc vào khả năng giải quyết nhanh chóng khủng hoảng Ukraine – một tiền lệ có thể định hình số phận của Đài Loan và cả trật tự toàn cầu.

Cơn bão địa chính trị này đang làm thay đổi bản đồ quyền lực thế giới. Trung Quốc, dù suy yếu, vẫn tìm cách giữ thế thượng phong bằng các con bài chiến lược như đất hiếm. Việt Nam, với sự khôn ngoan và quyết đoán, đang vươn lên như một đối tác không thể thiếu của Mỹ. Trong khi đó, Đài Loan, với sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ Washington, đang trở thành tâm điểm của một cuộc đối đầu có thể định hình thế kỷ 21. Và từ châu Âu, tiếng nói của Macron vang lên như một lời cảnh tỉnh: thế giới không thể mãi đứng yên trước ngã rẽ lịch sử này.