TRUMP DÀN TRẬN VÂY TẬP, HẢI QUÂN TRUNG QUỐC XUẤT KÍCH PHẢN ĐÒN, CUỘC CHIẾN ĐẾN HỒI LEO THANG
.jpeg)
Cuộc đối đầu Mỹ - Trung đang bước vào giai đoạn căng thẳng chưa từng có. Để giúp quý vị hiểu rõ hơn về thế trận chiến lược và cách hai cường quốc hàng đầu thế giới đang đấu trí, hôm nay chúng ta sẽ dùng bàn cờ vua làm ẩn dụ sinh động. Hãy tưởng tượng: Mỹ là quân trắng, Trung Quốc là quân đen, và ASEAN chính là trung tâm của bàn cờ địa chính trị.
Trong cờ vua truyền thống, mỗi bên có số quân và luật chơi ngang nhau. Nhưng trên bàn cờ thực tế, Hoa Kỳ và Trung Quốc không cùng triết lý chiến lược. Mỹ giống như người Anh - kiểm soát trung tâm, phối hợp dài hạn và phòng thủ chủ động. Họ không "chiếu" sớm mà từ từ bao vây đối phương bằng chiến lược ba vòng vây. Còn Trung Quốc mang phong cách Nga - phản công bất ngờ, đẩy quân lên biên để tạo áp lực nhanh và khai thác sơ hở.
Hãy nhìn vào từng quân cờ. Quân vua chính là nguyên thủ quốc gia: Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Quân hậu của Mỹ đại diện cho công nghệ lõi và quyền lực mềm - những công cụ chi phối toàn cầu thông qua đổi mới, văn hóa và ảnh hưởng tư tưởng. Trong khi đó, quân hậu của Trung Quốc là hệ thống hạ tầng khổng lồ cùng khả năng kiểm soát chặt chẽ thị trường nội địa.
Quân xe của Mỹ là sức mạnh hải quân và mạng lưới đồng minh toàn cầu như NATO. Trung Quốc đáp lại bằng lực lượng hải quân ngày càng lớn mạnh, sáng kiến Vành đai-Con đường (BRI) và hiệp định thương mại RCEP. Quân tượng của Mỹ kiểm soát chuỗi cung ứng công nghệ và dữ liệu số toàn cầu, còn Trung Quốc đặt cược vào quy mô thị trường 1,4 tỷ dân cùng các công cụ tài chính quốc gia.
Đặc biệt thú vị là vai trò của quân tốt - những quốc gia nhỏ nhưng chiến lược. Giống như trong cờ vua, nếu quân tốt đi đến cuối bàn cờ, nó có thể "hóa hậu". Đó chính là lý do cả Mỹ và Trung Quốc đều đang cố gắng kéo các nước này về phía mình. Trung tâm của bàn cờ hiện đại không phải Moscow hay Washington, mà là Biển Đông - nơi giao cắt của 60% thương mại toàn cầu.
Ngày 14 tháng 4 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng. Trung Quốc đồng thời triển khai hai nước cờ lớn: phô trương sức mạnh hải quân qua tập trận quy mô lớn ở Biển Đông và Ấn Độ Dương, và chuyến công du ngoại giao của Chủ tịch Tập tới ba nước ASEAN. Đây không phải sự trùng hợp ngẫu nhiên mà là một chiến lược được tính toán kỹ lưỡng.
Trong cờ vua, xe là quân có sức mạnh di chuyển trực tiếp theo hàng dọc và ngang. Khi Trung Quốc đưa "xe" ra trung tâm thông qua các cuộc tập trận hải quân với sự tham gia của tàu sân bay Sơn Đông và hàng loạt tàu chiến hiện đại, họ đang gửi một thông điệp mạnh mẽ tới cả Mỹ và các nước ASEAN. Đây là nước đi từ A8 xuống D4, đặt thẳng vào không gian chiến lược của ASEAN.
Song song đó, "mã" của Trung Quốc cũng được triển khai qua chuyến công du của Chủ tịch Tập. Đây là nước đi kinh điển trong cờ vua - mã có thể nhảy qua đầu các quân khác, đi hình chữ L và không bị cản trở bởi thế trận phức tạp. Việc ông Tập đến Việt Nam, Malaysia và Campuchia ngay thời điểm Mỹ đang siết thuế và tái cấu trúc chuỗi cung ứng là một đòn ngoại giao tinh vi.
Phản ứng của Mỹ không phải lao vào đối đầu trực diện mà dàn thế trận bao vây chiến lược. Chính quyền Trump 2.0 đang triển khai ba hướng tấn công: tăng thuế lên 145% với hàng hóa Trung Quốc, chặn chuyển giao công nghệ lõi, và thiết lập các hiệp định thương mại tự do (FTA) song phương với Israel, Việt Nam, Ấn Độ và Argentina.
Cuộc chơi đang bước vào giai đoạn quyết định. ASEAN như những quân tốt chiến lược, không yếu đuối mà là trọng tâm của thế cờ. Việt Nam, Malaysia, Campuchia... mỗi nước đều đang đứng trước lựa chọn khó khăn: nghiêng về Mỹ hay Trung Quốc? Mỗi quyết định sẽ định hình tương lai không chỉ của chính họ mà còn của cả bàn cờ địa chính trị.
Trung Quốc đã chuyển từ chiến lược ve vãn sang đối đầu trực diện. Họ không còn né tránh xung đột mà chủ động tạo ra bàn cờ riêng với mạng lưới thương mại mới bao gồm Nga, Iran, Pakistan, Nam Mỹ và châu Phi. Nhưng Mỹ, dưới thời Trump, vẫn giữ thế trận bao vây chiến lược, không vội vàng "chiếu" mà từ từ siết chặt vòng vây.
Hiện tại, Hoa Kỳ đang kiểm soát các ô chiến lược trung tâm: Philippines, Ấn Độ, Israel, Argentina và chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu. Công nghệ lõi, chip, vũ khí dẫn đường vẫn nằm trong tay Mỹ và đồng minh. FTA song phương cùng hệ thống trừng phạt tài chính bằng USD đã tạo ra ranh giới mà Trung Quốc chưa thể xuyên thủng.
Để lật ngược thế cờ, Trung Quốc cần rút "hậu" về phòng ngự, tập trung cứu chữa nền kinh tế nội địa đang suy yếu. Họ cần xây dựng hệ thống công nghệ riêng, kích hoạt "tượng" với các chuẩn công nghệ độc lập. Đồng thời, sử dụng "mã" linh hoạt hơn trong ngoại giao và tạm thời "đổi quân tốt lấy thời gian" thông qua các thỏa thuận tạm thời với Mỹ.
Cuộc chơi vẫn còn tiếp diễn. Mỗi nước đi đều mang tính chiến lược và có thể thay đổi cục diện. Liệu Trung Quốc có thể phá vỡ thế bao vây hay Mỹ sẽ hoàn thành vòng kiềm tỏa? Tất cả vẫn đang chờ những nước cờ tiếp theo trong ván cờ địa chính trị cam go này.