Putin đang tự tay chôn vùi Nga: FSB nghiền nát tướng lĩnh, 1 triệu lính chết ở Ukraine, kinh tế sụp đổ – liệu Moscow có tan vỡ trước khi Kyiv đầu hàng
Trong những con phố u ám của Moscow, nơi mà những tòa nhà Kremlin lù lù như những bóng ma của quá khứ Xô Viết, một cuộc chiến tranh khác đang âm ỉ bùng nổ – không phải với súng đạn ầm ĩ từ tiền tuyến Ukraine, mà bằng những sợi xích sắt lạnh ngắt siết chặt quanh cổ các vị tướng anh hùng. Tổng thống Vladimir Putin, người đàn ông sắt đá đã biến Nga thành một cỗ máy chiến tranh khổng lồ, giờ đây đang tự tay cầm lưỡi dao rạch nát chính quân đội của mình. Cơ quan An ninh Liên bang Nga – FSB, hậu duệ hung ác của KGB khét tiếng – đã trở thành cánh tay phải của ông, một lưỡi hái tử thần quét sạch những kẻ dám thì thầm bất mãn. Đây không phải là cuộc thanh trừng tham nhũng thông thường; đây là một cuộc đảo chính ngầm, một trận chiến nội bộ đẫm máu hơn cả những trận đánh đẫm máu ở Donetsk, nơi mà những vị tướng từng dẫn dắt xe tăng qua bùn lầy giờ bị lôi xềnh xệch vào tù ngục tối tăm. Và trong khi thế giới dõi theo những quả tên lửa bay vèo vèo qua bầu trời Kyiv, thì tại trung tâm quyền lực của Nga, sự mục ruỗng đang lan tỏa như một cơn dịch hạch, đe dọa nuốt chửng cả một đế chế.
Hãy hình dung cảnh tượng này: chỉ trong vòng chưa đầy hai năm, ít nhất 19 sĩ quan cấp cao của quân đội Nga đã bị tống vào tù, một con số khiến ngay cả những nhà sử học nghiên cứu về các cuộc thanh trừng của Stalin cũng phải rùng mình. Những người đàn ông này không phải là những kẻ yếu đuối; họ là những chiến binh đã sống sót qua Chechnya, Georgia, và giờ là địa ngục Ukraine. Họ đã chứng kiến đồng đội tan xác dưới hỏa lực phương Tây, đã chỉ huy những cuộc tấn công liều lĩnh để chiếm lấy từng mét đất đai đẫm máu. Thế nhưng, thay vì được vinh danh, họ bị FSB – với sự hậu thuẫn trực tiếp từ Putin – cáo buộc tham nhũng, hối lộ, và những tội danh mơ hồ khác. Đây là một trò hề bệnh hoạn, một vở kịch được dàn dựng tinh vi để che đậy nỗi sợ hãi sâu thẳm nhất của Kremlin: rằng quân đội, lực lượng duy nhất có thể thách thức quyền lực tuyệt đối của Putin, đang lung lay. Và trong khi những vị tướng này bị xích tay, Nga đang mất mát hơn một triệu binh sĩ ở Ukraine – một con số thương vong khổng lồ, gấp đôi tổng số lính Liên Xô chết ở Afghanistan suốt mười năm trời. Đây không phải là chiến thắng; đây là sự sụp đổ từ bên trong, một vết thương tự gây ra sâu sắc hơn bất kỳ quả tên lửa HIMARS nào từ Kyiv.
Cuộc thanh trừng này không phải ngẫu nhiên; nó là đỉnh điểm của một cuộc đấu đá quyền lực kéo dài, nơi FSB – dưới bàn tay sắt của Putin – đang nuốt chửng Bộ Quốc phòng. Hãy quay ngược thời gian về tháng 5 năm 2024, khi Thứ trưởng Quốc phòng Timur Ivanov bị bắt vì lối sống xa hoa: những bữa tiệc thượng lưu, những chuyến du lịch đắt đỏ giữa lúc chiến tranh. Ban đầu, công chúng Nga – những người dân mệt mỏi với tin tức từ tiền tuyến – hoan nghênh điều này như một cuộc dọn dẹp nhà cửa. "Cuối cùng thì cũng có công lý," họ thì thầm trong những cuộc trò chuyện kín đáo tại các quán trà Moscow. Nhưng chỉ ba tuần sau, Trung tướng Yuri Kuznetsov, Cục trưởng Cục Cán bộ của Bộ Quốc phòng – người nắm giữ hồ sơ nhân sự của hàng trăm nghìn binh sĩ – bị lôi ra khỏi giường với hơn một triệu đô la tiền mặt và tài sản xa xỉ nhét đầy trong nhà. Đây không còn là chuyện tham nhũng nữa; đây là một cuộc săn phù thủy có hệ thống, nơi FSB khai thác mọi bí mật đen tối của các vị tướng để biến họ thành những con tốt thí.
Rồi đến ngày 20 tháng 5 năm 2024, một cú sốc thực sự rung chuyển Kremlin: Thiếu tướng Ivan Popov, cựu chỉ huy Tập đoàn quân 58 – người từng dẫn dắt các cuộc chiến ở Chechnya, Georgia và Crimea – bị bắt cùng với Trung tướng Vladimir Samarin, Cục trưởng Cục Thông tin Liên lạc của Bộ Quốc phòng. Những người đàn ông này không phải là những kẻ tham lam; họ là những bộ óc chiến lược, những người đã trực tiếp điều hành các chiến dịch ở Ukraine, nơi mà hệ thống thông tin liên lạc của Nga tan vỡ thảm hại đến mức chính Putin phải công khai chỉ trích. Samarin, một thiên tài về công nghệ quân sự, bị buộc tội hối lộ – một cáo buộc vớ vẩn để che đậy sự thật rằng FSB đã nắm giữ hồ sơ đen của ông ta suốt nhiều năm, chờ đợi khoảnh khắc hoàn hảo để giáng đòn. Còn Popov? Ông là một huyền thoại, một chiến binh đã công khai chỉ trích các chỉ huy cấp cao sau khi một đoạn ghi âm bị rò rỉ năm 2023. Ông đã sống sót qua cuộc nổi loạn của Prigozhin chỉ vì FSB e ngại một cuộc đảo chính khác ngay sau thảm họa Wagner. Nhưng giờ đây, với chiến trường Ukraine đang ngốn ngấu hàng nghìn mạng sống mỗi tháng, họ không còn do dự nữa. Popov bị bắt, và với ông, cả một thế hệ lãnh đạo quân sự bị nghiền nát.
Những vụ bắt giữ này theo một mô hình quái gở: đặc vụ FSB lén lút thu thập thông tin bất lợi – những cuộc gọi riêng tư, những khoản tiền đen, những lời thì thầm bất mãn – rồi chuyển cho bộ phận điều tra để "hợp thức hóa" vụ án. Đây không phải là công lý; đây là sự trả thù, một thông điệp sắt đá gửi đến mọi vị tướng còn lại: "Im mồm và tuân lệnh, hoặc mày sẽ là kẻ tiếp theo." Putin, với sự hoang tưởng ngày càng tăng sau cuộc nổi loạn của Yevgeny Prigozhin năm 2023, đã trao cho FSB quyền lực không giới hạn. Ông sợ hãi – và nỗi sợ đó là có cơ sở. Cuộc hành quân của Wagner về Moscow, với hàng nghìn lính đánh thuê vũ trang hạng nặng tiến thẳng vào Rostov-on-Don, đã phơi bày sự mong manh của chế độ. FSB biết kế hoạch của Prigozhin hai ngày trước, nhưng không thể ngăn chặn – một thất bại thảm hại khiến Putin phải dựa dẫm hơn vào chính cơ quan an ninh này để "khắc phục vấn đề." Kết quả? Một vòng lặp chết chóc: FSB tiêu diệt mọi mầm mống nổi loạn trong quân đội bằng cách biến tham nhũng thành vũ khí, trong khi chiến trường Ukraine tiếp tục đòi hỏi máu và thép.
Nhưng hãy nhìn sâu hơn vào nỗi kinh hoàng thực sự: trong khi FSB đang xé nát nội bộ quân đội, Nga đang chảy máu ở Ukraine với tốc độ chóng mặt. Năm 2024 một mình đã chứng kiến 427.000 đến 430.000 binh sĩ Nga thiệt mạng hoặc bị thương – nhiều hơn tổng số tổn thất của hai năm trước cộng lại, tương đương hơn 1.000 lính mỗi ngày. Đó là một con số không thể tưởng tượng nổi, gấp đôi số lính Liên Xô chết ở Afghanistan suốt thập kỷ 1980. Trong ba năm chiến tranh, Nga đã mất nhiều binh sĩ hơn tất cả các cuộc xung đột kể từ Thế chiến II. Và đổi lại? Chỉ vỏn vẹn 5.000 km² lãnh thổ Ukraine – chưa đến 1% diện tích đất nước này. Tốc độ tiến công của Nga giờ chỉ khoảng 50 mét mỗi ngày, chậm hơn cả những cuộc chiến hào thế kỷ trước, nơi binh sĩ chết dần mòn trong bùn lầy và khí độc. Hơn 1.000 xe bọc thép, 3.000 xe chiến đấu bộ binh, và gần 2.000 xe tăng đã tan tành từ tháng 1 năm 2024. Ukraina, với vũ khí phương Tây đổ về, mất ít hơn nhiều – đôi khi chỉ một đơn vị cho mỗi năm đơn vị Nga hy sinh. Đây là một cuộc tàn sát vô nghĩa, nơi máu Nga đổ ra để đổi lấy những mảnh đất hoang vu, trong khi các vị tướng ở Moscow bị FSB theo dõi từng hơi thở.
Hãy tưởng tượng bạn là một vị tướng Nga, đứng giữa cơn ác mộng này. Bạn chứng kiến binh lính – những chàng trai trẻ từ Siberia hay Dagestan – chết hàng nghìn mỗi tuần vì những mảnh đất nhỏ bé, trang bị hỏng hóc, tuyến tiếp tế rối loạn. Thay vì được hỗ trợ từ hậu phương, bạn thấy đồng nghiệp bị còng tay lôi đi giữa đêm khuya. Oán giận sôi sùng sục, một nỗi tức giận có thể bùng nổ bất cứ lúc nào. Đó chính là những gì Putin sợ hãi nhất: một cuộc nổi loạn từ chính những người từng là trụ cột của ông. Để đối phó, ông ta khôn ngoan hơn bao giờ hết: FSB bắt cả những sĩ quan trung thực lẫn những kẻ tham nhũng thực sự, như vị tướng chỉ huy Tập đoàn quân 20 – một kẻ bất tài từng bị các blogger ủng hộ chiến tranh chỉ trích gay gắt. Việc sa thải hắn thậm chí còn được hoan nghênh, che đậy cho những vụ bắt giữ thực sự đáng ngờ. Kết quả? Công chúng tin rằng lỗi lầm nằm ở các sĩ quan, không phải ở hệ thống – một hệ thống mà Putin đã xây dựng trên nền tảng hối lộ và trung thành mù quáng.
Vấn đề không chỉ dừng ở tinh thần quân đội; cuộc chiến này đang làm Nga phá sản. Chi tiêu quốc phòng chiếm hơn 40% ngân sách Liên bang năm 2025, một con số khổng lồ đẩy thâm hụt ngân sách lên 4.900 tỷ ruble – cao hơn 30% so với kế hoạch. Nền kinh tế Nga, từng được ca ngợi là "mạnh mẽ" năm 2023 nhờ xuất khẩu dầu khí, giờ đang sụp đổ dưới sức nặng của chiến tranh. Quỹ dự trữ quốc gia cạn kiệt sau ba năm xung đột, doanh thu dầu mỏ giảm sút do lệnh trừng phạt phương Tây, và lạm phát vọt lên 8,8%. IMF đã cắt giảm dự báo tăng trưởng từ 1,5% xuống 0,9% cho năm 2025. Trong khi đó, tham nhũng – không phải lỗi lầm mà là "tính năng" của hệ thống Nga – tiếp tục gặm nhấm mọi thứ. Một nhà cung cấp đã bán vòng bi kém chất lượng cho máy bay vận tải quân sự, khiến năm chiếc Il-76 ngừng hoạt động, không thể chở tiếp tế đến Ukraine. Thiệt hại: 130 triệu đô la, chỉ vì muốn bỏ túi phần chênh lệch. Những câu chuyện như vậy xảy ra hàng ngày, và thay vì sửa chữa, Putin chỉ xáo trộn lại bộ bài: sa thải Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu, thay bằng Andrei Belousov – một kỹ thuật viên kinh tế – nhưng vẫn giữ mạng lưới thân cận, đảm bảo tham nhũng tiếp diễn dưới lớp vỏ mới.
Bộ trưởng mới Belousov mang theo mạng lưới của mình, có thể dẫn đến tham nhũng mới, nhưng điều đó chỉ tạo ra một vòng lặp quái gở: thanh trừng chống tham nhũng thực ra làm quân đội kém hiệu quả hơn trong ngắn hạn, vì toàn bộ hệ thống dựa trên mối quan hệ cá nhân và giao dịch ngầm. Trong khi đó, Ukraine đang mạnh lên với vũ khí phương Tây: drone tấn công sâu vào lãnh thổ Nga, huấn luyện tốt hơn, và những đòn đánh bất ngờ như ở Kursk khiến Putin bẽ mặt trước thế giới. Cuộc tấn công vào Kursk năm 2024 đã khiến Nga bất ngờ, phơi bày sự yếu kém của lực lượng biên giới – nơi mà FSB và quân đội tranh giành quyền kiểm soát. Nhưng những vụ bắt giữ không phải là trả thù ngẫu nhiên; đây là một cuộc tiếp quản được lập kế hoạch cẩn thận, nơi FSB vượt qua ranh giới quân sự để nắm giữ toàn bộ chính phủ.
FSB không chỉ nghĩ về hiện tại; họ đang lập kế hoạch cho ngày Putin ra đi – ông đã 72 tuổi, và khi ông biến mất, một cuộc chiến tranh quyền lực sẽ bùng nổ. Họ đã xác định bốn lĩnh vực then chốt: nhân sự quân đội, chi tiêu quốc phòng, luồng thông tin tình báo, và quyền chỉ huy. Với việc bắt Kuznetsov, FSB không chỉ loại bỏ một cá nhân mà còn nắm hồ sơ đầy đủ về hối lộ và giao dịch ngầm – một bản đồ tham nhũng quân sự, vũ khí hạt nhân trong đấu tranh chính trị. Giờ đây, mọi sĩ quan muốn thăng tiến phải qua cửa FSB. Kiểm soát ngân sách? Với thâm hụt khổng lồ, FSB tự định vị mình là "giải pháp," thuyết phục Putin rằng quân đội không đáng tin với số tiền này. Tiếp cận tình báo? Họ thâm nhập vào lãnh thổ tình báo quân sự, tạo nhầm lẫn về báo cáo – một sự hỗn loạn có chủ ý để biện minh cho việc nắm quyền. Và cuối cùng, tạo không khí sợ hãi: sĩ quan Nga bị theo dõi mọi cuộc gọi, lòng trung thành bị thẩm vấn. Các chỉ huy dành thời gian tránh bị bắt hơn là lập kế hoạch chiến thắng.
FSB còn phát động chiến dịch tuyên truyền khổng lồ, biến cuộc tiếp quản thành hành động anh hùng. Luật cấm "thông tin sai lệch" về quân đội được thông qua từ đầu chiến tranh, rộng đến mức mọi lời chỉ trích đều có thể dẫn đến tù tội. Hàng trăm người bị giam vì biểu tình ôn hòa, nhà báo nước ngoài bị trục xuất, truyền thông độc lập bị đóng cửa. Trong bong bóng thông tin này, các vụ thanh trừng được miêu tả như công lý chống tham nhũng. Công chúng thấy tướng lĩnh bị bắt và reo hò, nhưng không thấy sự phá hủy hệ thống chỉ huy. Sự sụp đổ kinh tế càng làm điều này dễ dàng: với lạm phát và thiếu tiền, lời mời của FSB trở nên hấp dẫn – "Chúng tôi hiệu quả và trung thành." Putin, luôn hoang tưởng về đảo chính quân sự, vui vẻ để đặc vụ của mình làm suy yếu các tướng lĩnh.
Nhưng quân đội Nga chưa bao giờ thống nhất dưới quyền Putin tuyệt đối. Khi FSB và quân đội đấu đá ở Moscow, các khu vực như Dagestan và Chechnya vận hành lực lượng riêng biệt, phản ánh yếu tố dân tộc và lịch sử phức tạp. Dagestan, điểm nóng khủng bố Hồi giáo cực đoan, có lực lượng địa phương – cảnh sát, tiểu đoàn an ninh, đơn vị chống khủng bố – chịu áp lực huy động cao và thương vong không cân xứng. Năm 2024, Dagestan chứng kiến các cuộc tấn công nhắm vào tổ chức tôn giáo và an ninh; Nga can thiệp nhưng thường ủy quyền cho chính quyền địa phương do sự đa dạng dân tộc. Chechnya, dưới sự cai trị sắt máu của Ramzan Kadyrov, là một thế giới khác: đội quân cá nhân Kadyrov – cảnh sát đặc nhiệm, trung đoàn Vệ binh Quốc gia, đội phản ứng nhanh – trung thành tuyệt đối với ông ta, không phải Moscow. Kể từ xâm lược Ukraine, Kadyrov mở rộng lực lượng gấp ba, lên đến 70.000 binh sĩ, đóng quân ở Grozny và chỉ gửi đến tiền tuyến khi cần. Những đơn vị này bị cáo buộc vi phạm nhân quyền, hoạt động tự chủ, thực thi lợi ích khu vực lẫn liên bang.
Dù hội nhập trên danh nghĩa, Dagestan và Chechnya thường xung đột với Moscow về tài nguyên và quyền tự chủ. Tham vọng bành trướng của Chechnya gây bất ổn Dagestan; Nga cố trung lập nhưng có nguy cơ can thiệp nếu bất ổn lan rộng. Kadyrov, với những tuyên bố hung hăng về trả đũa sắc tộc, làm căng thẳng Bắc Caucasus, dẫn đến phản đối ở Ingushetia, Dagestan và Bắc Ossetia. Dagestan còn là căn cứ hải quân chiến lược, nhưng mối đe dọa an ninh dai dẳng buộc Nga cân bằng giữa kiểm soát trực tiếp và quản lý địa phương. Quân đội Nga luôn bị chia rẽ giữa phe phái; kháng cự chống FSB không phải nổi loạn có tổ chức mà là chiến tranh du kích nội bộ. Các sĩ quan âm thầm từ chối hợp tác, tạo báo cáo riêng để vượt qua FSB, dò rỉ thông tin cho truyền thông độc lập và tình báo phương Tây. Họ dùng blogger chiến tranh để chỉ trích FSB mà không chạm đến Putin – một chiến lược thông minh nhưng ngày càng nguy hiểm khi FSB siết chặt thông tin.
Một số lãnh đạo quân đội xây dựng liên minh với thống đốc khu vực, doanh nghiệp và tài phiệt phụ thuộc hợp đồng quân sự, tạo trung tâm quyền lực thay thế. Nhưng FSB cũng nhắm đến họ. Với hơn một triệu thương vong và chỉ huy tài năng bị loại trừ vì thiếu trung thành, sự thất vọng lên đỉnh điểm. Sĩ quan chứng kiến đồng nghiệp vào tù trong khi binh lính chết vì lãnh thổ nhỏ bé. Dấu hiệu sụp đổ rõ nhất là với binh sĩ thường: báo cáo về lính bị giam trong hố vì từ chối ra tiền tuyến. Điều này đáng kinh hoàng nhất với Putin: xung đột nội bộ không chỉ phân tâm mà đẩy Nga thua nhanh hơn. Nga tuyển 8.000-9.000 tân binh mỗi tháng chỉ để thay thế, nhưng họ cần chỉ huy giàu kinh nghiệm – mà hầu hết đang trong tù FSB. Ukraina nhắm vào huyết mạch Nga: drone tấn công cơ sở năng lượng, thiệt hại ít nhất 60 tỷ đô la, ngừng 17% công suất lọc dầu.
Nga cam kết 40% ngân sách 2025 cho quân đội và an ninh, nhưng thâm hụt và kiểm soát FSB đối với chi tiêu tạo thiếu hụt nghiêm trọng, tổn hại tinh thần. FSB nắm hợp đồng quốc phòng, ưu tiên trung thành hơn hiệu quả, giảm chất lượng vũ khí. Đầu tư trực tiếp nước ngoài giảm 91% xuống 3,35 tỷ đô la năm 2024. Trên chiến trường, dù triển khai 623.000 quân, Nga chỉ chiếm dưới 5.000 km² năm 2024 – chưa đến 1% Ukraine. Thay vì chiến đấu cho đất nước, binh sĩ phạm tội trong nước: hơn 330.000 vụ trọng án nửa đầu 2025, cao nhất 15 năm, liên quan binh sĩ trở về – nhiều là cựu tù nhân giết gần 400 người. Chính phủ không cung cấp đánh giá tâm thần bắt buộc, lặp lại mô hình tội phạm hậu Afghanistan.
Sự mở rộng FSB tạo đàn áp chưa từng: đến tháng 12/2024, 783 tù nhân chính trị; năm 2024, 1.185 bắt tại biểu tình. Luật kiểm duyệt dẫn đến 78 vụ án chỉ trích quân đội. FSB giám sát gia đình quân nhân, công nhân quốc phòng. Trên toàn cầu, chiến tranh suy yếu uy tín Nga: Armenia bất mãn vì Nga không hành động chống Azerbaijan; Kazakhstan, Uzbekistan tăng quan hệ với Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ. Đấu tranh nội bộ làm Nga yếu kém quốc tế, đẩy nhanh thế giới đa cực. Khi thế giới theo dõi xe tăng ở Ukraine, trận chiến thực cho tương lai Nga diễn ra trong bóng tối Kremlin. FSB và quân đội xé nát lẫn nhau, tạo hỗn loạn trong nước và yếu kém ngoài. Đây không phải tham nhũng hay quyền lực; đây là siêu cường hạt nhân chiến đấu chính mình, khi thế giới theo dõi. Và chúng ta đang sống với hậu quả của bất cứ gì tiếp theo.
.png)
.png)
.png)
