Nga tấn công căn cứ F-16 của Ukraine: Một đòn giáng vào tham vọng không quân Kiev

Trong bóng tối của đêm 4/7/2025, những tiếng nổ dữ dội xé toạc bầu trời tỉnh Khmelnytskyi, Ukraine, khi căn cứ không quân Starokostiantyniv – một trong những cứ điểm chiến lược quan trọng nhất của quân đội Ukraine – rung chuyển dưới hỏa lực Nga. Cuộc tấn công này, được nguồn tin từ Avia xác nhận, nhắm thẳng vào nơi được cho là đang cất giữ các tiêm kích F-16 hiện đại do phương Tây viện trợ, đánh dấu một bước leo thang mới trong cuộc xung đột Nga-Ukraine vốn đã kéo dài hơn ba năm. Với sự xuất hiện của những chiếc F-16 trên bầu trời Ukraine, Moscow dường như quyết tâm phá hủy mọi cơ hội để Kiev củng cố sức mạnh không quân, mở ra một chương mới đầy căng thẳng trong cuộc chiến tranh công nghệ cao giữa hai quốc gia.

Starokostiantyniv từ lâu đã là một cái gai trong mắt Nga. Căn cứ không quân này, nơi đóng quân của Lữ đoàn Hàng không Chiến thuật số 7, không chỉ là trung tâm triển khai các máy bay ném bom Su-24M có khả năng phóng tên lửa Storm Shadow và SCALP-EG, mà còn được coi là điểm tập kết lý tưởng cho phi đội F-16 mà Ukraine nhận được từ các đồng minh NATO như Hà Lan, Đan Mạch, Bỉ và Na Uy. Người dân địa phương mô tả cảnh tượng kinh hoàng khi ít nhất năm vụ nổ lớn làm rung chuyển khu vực, với các hệ thống phòng không Ukraine hoạt động hết công suất để đối phó. “Phòng không đang gầm lên, nhưng tiếng nổ vẫn không ngừng,” một cư dân Starokostiantyniv chia sẻ, giọng đầy lo âu. Dù chưa có xác nhận chính thức từ Kiev về sự hiện diện của F-16 tại căn cứ, các nguồn tin Nga, bao gồm tờ Rossiyskaya Gazeta, khẳng định mục tiêu của đợt tấn công là phá hủy những chiếc “chim ưng chiến” này cùng cơ sở hạ tầng liên quan, nhằm triệt tiêu năng lực không quân đang được Kiev xây dựng.

Cuộc tấn công đêm 4/7 không phải là lần đầu tiên Nga nhắm vào Starokostiantyniv. Kể từ khi xung đột bùng nổ vào năm 2022, căn cứ này đã liên tục hứng chịu các đợt không kích bằng tên lửa siêu thanh Kinzhal, tên lửa hành trình Kalibr và máy bay không người lái (UAV) Shahed. Chỉ trong tháng 9/2024, Nga đã phóng ít nhất năm tên lửa Kinzhal vào đây, với báo cáo từ truyền thông Nga tuyên bố bốn chiếc F-16 đã bị phá hủy – hai chiếc trên đường băng và hai chiếc trong nhà chứa. Dù Ukraine chưa xác nhận thông tin này, nhưng tổn thất liên tục của các tiêm kích F-16, bao gồm cả sự cố khiến Trung tá Maksym Ustymenko thiệt mạng vào cuối tháng 6/2025, cho thấy áp lực khổng lồ mà lực lượng không quân Ukraine đang phải đối mặt. Mỗi chiếc F-16 mất đi không chỉ là tổn thất về vật chất mà còn là đòn giáng mạnh vào tinh thần và năng lực chiến đấu của Kiev, vốn phụ thuộc lớn vào khí tài phương Tây để duy trì lợi thế trên không.

F-16, dòng máy bay chiến đấu thế hệ thứ tư do Mỹ sản xuất, được xem là niềm hy vọng của Ukraine trong việc củng cố lá chắn bầu trời trước các đợt tấn công không khoan nhượng của Nga. Từ khi nhận lô F-16 đầu tiên vào tháng 8/2024, Ukraine đã sử dụng chúng để đánh chặn tên lửa hành trình và UAV Nga, với những chiến tích đáng chú ý như bắn hạ sáu tên lửa hành trình trong một nhiệm vụ vào tháng 12/2024. Tuy nhiên, việc triển khai F-16 cũng bộc lộ nhiều thách thức. Mỗi giờ bay của F-16 đòi hỏi tới 16 giờ bảo trì, trong khi Ukraine thiếu hụt nghiêm trọng nhân lực kỹ thuật và linh kiện thay thế. Hơn nữa, chiến thuật sử dụng F-16 để đánh chặn UAV giá rẻ như Geran-2 của Nga – có giá chỉ khoảng 20.000 USD so với hàng chục triệu USD của một chiếc F-16 – đã gây tranh cãi gay gắt. Các quan chức Ukraine lo ngại rằng việc tiêu hao khí tài đắt đỏ cho các mục tiêu giá thấp đang làm suy yếu nguồn lực của họ, trong khi Nga tiếp tục áp dụng chiến thuật “bão hòa” bằng cách kết hợp UAV giá rẻ với tên lửa siêu thanh đắt đỏ như Kinzhal.

Đợt tấn công vào Starokostiantyniv đêm 4/7 là minh chứng rõ ràng cho sự kiên định của Moscow trong việc ngăn chặn Ukraine triển khai F-16 một cách hiệu quả. Các nhà phân tích quân sự Nga từ lâu đã xác định căn cứ này là mục tiêu chiến lược cần vô hiệu hóa, không chỉ vì vai trò của nó trong việc vận hành các máy bay Su-24M mà còn vì các công trình bê tông cốt thép kiên cố từ thời Liên Xô, vốn mang lại khả năng bảo vệ tốt hơn cho các chiến đấu cơ. “Nga không ngần ngại sử dụng tên lửa Kinzhal trị giá hàng triệu USD vì họ biết giá trị của các mục tiêu tại Starokostiantyniv,” một phóng viên quân sự Nga nhận định. Tên lửa Kinzhal, với tốc độ Mach 10 và tầm bắn hơn 2.000 km, là vũ khí lý tưởng để xuyên thủng hệ thống phòng không Ukraine, vốn đang bị quá tải trước các đợt tấn công liên tiếp. Chỉ trong đêm 26/6/2025, Nga đã phóng 363 UAV Shahed, hai tên lửa Kinzhal và sáu tên lửa Kalibr vào khu vực này, khiến phòng không Ukraine chỉ chặn được 365 mục tiêu, để lọt một số tên lửa và UAV gây thiệt hại đáng kể.

Tình hình tại Starokostiantyniv không chỉ là câu chuyện về một cuộc không kích mà còn phản ánh cuộc chiến công nghệ cao khốc liệt giữa Nga và Ukraine. Trong khi Ukraine nỗ lực tích hợp F-16 vào lực lượng không quân vốn phụ thuộc vào các khí tài Liên Xô cũ, Nga không ngừng tìm cách phá hoại hạ tầng và làm suy yếu năng lực phản công của đối phương. Các đợt tấn công liên tiếp vào căn cứ này cho thấy Moscow hiểu rõ tầm quan trọng của FAllocation trong kế hoạch dài hạn của Kiev, đặc biệt khi các đồng minh NATO cam kết cung cấp thêm hàng chục chiếc F-16 trong những năm tới. Đan Mạch hứa giao 19 chiếc, Bỉ cam kết 30 chiếc trước năm 2028, và Na Uy dự kiến hoàn tất việc bàn giao sáu chiếc vào cuối năm 2025. Tuy nhiên, với mỗi chiếc F-16 bị phá hủy hoặc hư hỏng, giấc mơ về một lực lượng không quân hiện đại của Ukraine càng trở nên mong manh.

Cuộc tấn công đêm 4/7 cũng làm dấy lên những câu hỏi về khả năng phòng thủ của Ukraine. Dù sở hữu các hệ thống phòng không tiên tiến như Patriot, Kiev vẫn không thể ngăn chặn toàn bộ tên lửa Kinzhal và UAV Shahed của Nga. Tổng thống Volodymyr Zelensky, trong một bài đăng trên X sau một cuộc không kích tương tự vào cuối tháng 6, đã kêu gọi Mỹ và các đồng minh phương Tây cấp thêm hệ thống phòng không để bảo vệ không phận. “Moscow sẽ không dừng lại chừng nào họ còn khả năng tấn công,” ông nhấn mạnh, giọng điệu đầy quyết tâm nhưng không giấu được sự lo lắng. Tuy nhiên, với nguồn lực hạn chế và sự phụ thuộc lớn vào viện trợ nước ngoài, Ukraine đang phải đối mặt với một bài toán chiến lược hóc búa: làm thế nào để bảo vệ các khí tài đắt đỏ như F-16 trước chiến thuật tấn công bão hòa của Nga, trong khi vẫn duy trì khả năng phản công trên mặt đất.

Trong bối cảnh chiến sự bước sang năm thứ tư, cuộc tấn công vào Starokostiantyniv không chỉ là một đòn đánh quân sự mà còn mang tính biểu tượng. Nó gửi đi thông điệp rõ ràng từ Moscow: bất kỳ nỗ lực nào của Ukraine nhằm nâng cấp sức mạnh không quân đều sẽ bị đáp trả bằng hỏa lực mạnh mẽ. Trong khi đó, Kiev, dù chịu tổn thất nặng nề, vẫn kiên cường tìm cách bảo vệ các tài sản chiến lược và tận dụng tối đa sự hỗ trợ từ phương Tây. Cuộc chiến trên bầu trời Ukraine, với sự xuất hiện của F-16 và các đợt không kích không khoan nhượng của Nga, đang trở thành một chiến trường quyết định, nơi công nghệ, chiến thuật và ý chí được thử thách đến giới hạn.