F-16 Rơi, Ukraine Đối Mặt Khủng Hoảng Phòng Không Giữa Làn Sóng Tấn Công Nga
.png)
Trong bóng tối của một đêm hè tháng Sáu năm 2025, bầu trời Ukraine rực cháy bởi những đợt tấn công dữ dội từ Nga, một trong những cuộc oanh tạc lớn nhất kể từ khi cuộc chiến bắt đầu. Giữa lằn ranh sinh tử, một phi công F-16 dày dạn kinh nghiệm của Ukraine, Trung tá Maksym Ustymenko, đã hy sinh khi đang chiến đấu để bảo vệ đất nước. Cái chết của anh không chỉ là một mất mát đau thương cho lực lượng không quân Ukraine mà còn là lời cảnh báo khắc nghiệt về những hiểm nguy mà các phi công phải đối mặt trong cuộc chiến giành quyền kiểm soát bầu trời, nơi mà sự sống và cái chết chỉ cách nhau trong tích tắc. Oleh Zakharchuk, Phó Tư lệnh Không quân miền Tây Ukraine, đã nhấn mạnh rằng sự hy sinh này phơi bày những lỗ hổng chết người trong hệ thống phòng không của đất nước, đồng thời cảnh báo rằng nếu các đồng minh không nhanh chóng cung cấp thêm vũ khí và hệ thống phòng thủ, Ukraine sẽ phải trả giá bằng nhiều mạng sống hơn nữa.
Vào đêm 28 rạng sáng 29 tháng Sáu, Nga đã phát động một cuộc tấn công quy mô lớn, sử dụng tới 477 máy bay không người lái và 60 tên lửa các loại, từ tên lửa hành trình Kh-101, Kalibr, đến tên lửa đạn đạo siêu thanh Kinzhal. Đây là một trong những đợt không kích lớn nhất kể từ khi xung đột bùng nổ vào năm 2022, nhắm vào các cơ sở hạ tầng dân sự và quân sự trên khắp Ukraine. Các thành phố như Kyiv, Cherkasy, Mykolaiv và Dnipropetrovsk rung chuyển dưới những vụ nổ, trong khi lực lượng phòng không Ukraine phải hoạt động hết công suất để đối phó. Maksym Ustymenko, một trong những phi công đầu tiên được huấn luyện trên chiến đấu cơ F-16 do Mỹ sản xuất, đã lao vào trận chiến với sứ mệnh bảo vệ bầu trời quê hương. Anh đã bắn hạ bảy mục tiêu trên không, bao gồm các máy bay không người lái Shahed do Nga sử dụng, trước khi chiếc F-16 của anh bị hư hại trong lúc tấn công mục tiêu cuối cùng. Theo báo cáo từ Không quân Ukraine, Ustymenko đã cố gắng lái chiếc máy bay bị hỏng tránh xa khu dân cư để giảm thiểu thiệt hại, nhưng anh không kịp nhảy dù và đã hy sinh khi máy bay rơi.
Cái chết của Ustymenko không chỉ là một bi kịch cá nhân mà còn là biểu tượng của những thách thức mà Ukraine đang đối mặt. F-16, loại máy bay chiến đấu hiện đại mà Ukraine kỳ vọng sẽ thay đổi cục diện trên không, đã trở thành trung tâm của hệ thống phòng không quốc gia kể từ khi được triển khai vào mùa hè năm 2024. Tuy nhiên, như lời của chuyên gia quân sự Ukraine Roman Svitan, F-16 không phải là giải pháp hoàn hảo cho mọi nhiệm vụ. Đặc biệt, việc sử dụng những chiếc máy bay đắt đỏ này để đối phó với các máy bay không người lái giá rẻ như Shahed là một chiến lược đầy rủi ro. Ustymenko đã sử dụng hết tên lửa không đối không trên máy bay và buộc phải chuyển sang dùng pháo, một chiến thuật nguy hiểm đòi hỏi phi công phải tiếp cận mục tiêu ở cự ly gần. Chính trong khoảnh khắc đó, chiếc F-16 của anh đã bị hư hại, có thể do hỏa lực đối phương hoặc thậm chí là hỏa lực thân thiện từ các hệ thống phòng không Ukraine, như một số nguồn tin suy đoán.
Sự mất mát của Ustymenko là một đòn giáng mạnh vào Không quân Ukraine, vốn đã chịu tổn thất nặng nề với ba phi công F-16 thiệt mạng và ít nhất bốn chiếc máy bay bị phá hủy kể từ khi triển khai loại máy bay này. Mỗi phi công như Ustymenko là một tài sản quý giá, được đào tạo bài bản qua các chương trình huấn luyện ở phương Tây, với chi phí và thời gian không hề nhỏ. Việc mất đi những phi công như vậy không chỉ làm suy yếu khả năng phòng thủ của Ukraine mà còn làm dấy lên những câu hỏi về tính bền vững của chiến lược phòng không hiện tại. Phó Tư lệnh Zakharchuk, trong bài phát biểu tại lễ tang của Ustymenko tại Tu viện và Nhà thờ St. Michael ở Kyiv, đã không giấu giếm sự thất vọng. Ông nhấn mạnh rằng Ukraine đang phải đối mặt với những lựa chọn khắc nghiệt: hoặc tiếp tục sử dụng các chiến thuật nguy hiểm để bù đắp cho sự thiếu hụt hệ thống phòng không hiện đại, hoặc đối mặt với nguy cơ bị Nga áp đảo trên bầu trời. “Không bao giờ có đủ vũ khí,” Zakharchuk nói, ám chỉ sự phụ thuộc của Ukraine vào nguồn cung từ các đồng minh phương Tây, vốn đang bị gián đoạn bởi những quyết định chính trị.
Sự gián đoạn này càng trở nên rõ ràng khi Lầu Năm Góc gần đây tuyên bố tạm dừng một số gói viện trợ vũ khí cho Ukraine, một động thái gây sốc trong bối cảnh Nga tăng cường các cuộc tấn công. Tổng thống Volodymyr Zelenskyy, trong một bài đăng trên mạng xã hội X, đã kêu gọi các đồng minh phương Tây, đặc biệt là Hoa Kỳ, cung cấp thêm hệ thống phòng không như Patriot để bảo vệ người dân Ukraine. “Cuộc chiến này phải chấm dứt – cần gây áp lực lên kẻ xâm lược, và cần sự bảo vệ,” Zelenskyy nhấn mạnh, đồng thời bày tỏ sự sẵn sàng mua các hệ thống phòng không từ Mỹ. Tuy nhiên, lời kêu gọi này dường như chưa nhận được phản hồi tích cực từ chính quyền Tổng thống Donald Trump, người được cho là đang điều chỉnh chính sách của Washington theo hướng có lợi hơn cho Moscow. Sự thay đổi này khiến Ukraine rơi vào tình thế nguy hiểm, khi các đồng minh dường như đang chùn bước trước những cam kết trước đó.
Trong khi đó, các cuộc tấn công của Nga không có dấu hiệu giảm bớt. Chỉ vài ngày sau cái chết của Ustymenko, vào rạng sáng ngày 4 tháng Bảy, Kyiv một lần nữa bị tấn công bởi hàng loạt máy bay không người lái, làm 14 người bị thương và gây thiệt hại nghiêm trọng cho cơ sở hạ tầng đường sắt, các tòa nhà và phương tiện. Các cuộc tấn công này, theo các quan chức Ukraine, không chỉ nhằm vào các mục tiêu quân sự mà còn nhắm vào cơ sở hạ tầng dân sự, với mục tiêu làm suy yếu tinh thần và khả năng kháng cự của người dân. Nga tuyên bố các cuộc tấn công là “phản ứng có tính toán” nhằm vào các hệ thống vũ khí do phương Tây cung cấp, nhưng thực tế, dân thường Ukraine đang phải gánh chịu hậu quả nặng nề. Hàng ngàn người đã thiệt mạng kể từ khi cuộc chiến bắt đầu, và con số này vẫn tiếp tục tăng khi các đợt không kích ngày càng trở nên tàn bạo.
Cái chết của Maksym Ustymenko cũng làm dấy lên những tranh cãi trong nội bộ Ukraine. Dân biểu Maryana Bezuglaya, một nhân vật gây tranh cãi, đã công khai chỉ trích giới lãnh đạo quân sự, gọi việc sử dụng F-16 để đối phó với máy bay không người lái là “sự lãng phí” và gần như là “tội ác”. Bà cáo buộc rằng sự thiếu đầu tư vào các hệ thống phòng thủ chống máy bay không người lái hiện đại đã đẩy các phi công như Ustymenko vào những tình huống nguy hiểm không cần thiết. Những lời chỉ trích này càng làm nổi bật sự căng thẳng trong nội bộ Ukraine, khi đất nước phải vật lộn với những hạn chế về nguồn lực và sự phụ thuộc vào viện trợ nước ngoài.
Maksym Ustymenko, người được Tổng thống Zelenskyy truy tặng danh hiệu Anh hùng Ukraine, không chỉ là một phi công mà còn là biểu tượng của lòng dũng cảm và sự hy sinh. Anh đã chiến đấu đến hơi thở cuối cùng, cố gắng bảo vệ người dân bằng cách lái chiếc máy bay hỏng tránh xa khu dân cư. Hành động của anh là minh chứng cho tinh thần bất khuất của các phi công Ukraine, những người ngày đêm đối mặt với hiểm nguy để giữ vững bầu trời. Tuy nhiên, sự hy sinh của anh cũng là lời nhắc nhở đau đớn rằng Ukraine không thể tiếp tục dựa vào lòng quả cảm của các phi công để bù đắp cho những thiếu hụt về công nghệ và hỗ trợ. Cuộc chiến trên bầu trời Ukraine là một trận chiến không khoan nhượng, nơi mà mỗi sai lầm, mỗi sự chậm trễ trong viện trợ, đều phải trả giá bằng máu.