Ukraine cáo buộc Nga muốn khóa chặt đường ra Biển Đen: Mưu đồ chiến lược hay thực tế khắc nghiệt?

Biển Đen từ lâu đã là một chiến trường địa chính trị, nơi các cường quốc tranh giành ảnh hưởng và quyền kiểm soát các tuyến hàng hải quan trọng. Đối với Ukraine, các cảng biển như Odessa hay Mykolaiv không chỉ là cửa ngõ xuất khẩu nông sản – nguồn thu nhập kinh tế chính của quốc gia – mà còn là tuyến đường tiếp nhận viện trợ quân sự từ các đồng minh phương Tây. Việc mất quyền tiếp cận Biển Đen đồng nghĩa với việc Ukraine bị cô lập về mặt kinh tế và quân sự, đẩy nước này vào tình thế nguy hiểm hơn bao giờ hết.

Theo các nguồn tin từ Bộ Quốc phòng Ukraine, Nga đã tăng cường hiện diện hải quân tại khu vực Biển Đen, triển khai các tàu chiến hiện đại và hệ thống phòng thủ tên lửa nhằm kiểm soát không phận và mặt biển. Các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái (UAV) và tên lửa của Nga vào cơ sở hạ tầng cảng ở Odessa, đặc biệt là cảng Burlachya Balka, đã gây ra những thiệt hại nghiêm trọng, làm gián đoạn hoạt động vận chuyển hàng hóa và tiếp tế. Một vụ hỏa hoạn lớn tại cảng này hồi tháng 2/2025 được cho là kết quả của một đợt tập kích bằng UAV Geranium-2 của Nga, làm dấy lên lo ngại rằng Moscow đang nhắm đến việc phá hủy hoàn toàn năng lực cảng biển của Ukraine.

Tổng thống Zelensky, trong bài phát biểu gần đây, nhấn mạnh: “Nga không chỉ muốn đánh bại chúng tôi trên chiến trường, mà còn muốn bóp nghẹt nền kinh tế của chúng tôi. Họ đang cố gắng khóa chặt Biển Đen, biến Ukraine thành một quốc gia không có đường ra biển. Đây không chỉ là một mối đe dọa đối với chúng tôi, mà còn đối với an ninh lương thực toàn cầu.” Lời cảnh báo này không phải không có cơ sở. Ukraine, một trong những nhà xuất khẩu ngũ cốc lớn nhất thế giới, đã chứng kiến kim ngạch xuất khẩu giảm mạnh do các cuộc tấn công liên tiếp vào cơ sở hạ tầng cảng biển. Hơn nữa, các tuyến hàng hải qua Biển Đen cũng là con đường chính để Ukraine nhận vũ khí, đạn dược và viện trợ từ NATO, khiến việc kiểm soát khu vực này trở thành mục tiêu chiến lược hàng đầu của Nga.

Sự gia tăng áp lực từ Nga không chỉ giới hạn ở Biển Đen mà còn lan rộng trên nhiều mặt trận. Các báo cáo gần đây cho thấy quân đội Nga đang áp dụng chiến thuật “nghìn nhát cắt” – một chiến lược được mô tả là liên tục tung ra các cuộc tấn công nhỏ lẻ nhưng liên tiếp, nhằm làm suy yếu dần hệ thống phòng thủ của Ukraine. Từ khu vực Donetsk đến Kursk, các lực lượng Nga đã đạt được những bước tiến đáng kể, đặc biệt ở các thị trấn chiến lược như Pokrovsk và Velyka Novosilka. Những chiến thắng này không chỉ củng cố vị thế của Moscow trên thực địa mà còn làm gia tăng áp lực lên Kiev, vốn đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nhân lực và vũ khí trầm trọng.

Tại khu vực Biển Đen, Nga đã triển khai các tàu tuần tra và tàu ngầm mang tên lửa hành trình, đồng thời tăng cường các cuộc tuần tra bằng máy bay không người lái để giám sát chặt chẽ hoạt động của Ukraine. Các nguồn tin tình báo phương Tây cho rằng Moscow đang xây dựng một “hành lang chống UAV” dọc khu vực Kursk, gần biên giới Ukraine, nhằm ngăn chặn các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái từ phía Kiev. Động thái này không chỉ nhằm bảo vệ lãnh thổ Nga mà còn củng cố khả năng kiểm soát các tuyến hàng hải quan trọng.

Trong khi đó, Ukraine đã nỗ lực phản kháng bằng cách triển khai các cuộc tấn công vào các cơ sở năng lượng và quân sự của Nga, bao gồm cả các sân bay chiến lược. Chiến dịch “Mạng nhện” được Kiev công bố gần đây, với các đoạn video cho thấy các cuộc tấn công bằng UAV vào các mục tiêu của Nga, là minh chứng cho sự quyết tâm của Ukraine trong việc phá vỡ thế phong tỏa của Moscow. Tuy nhiên, những nỗ lực này dường như chưa đủ để lật ngược tình thế, khi Nga tiếp tục duy trì lợi thế về hỏa lực và quân số.

Cáo buộc của Ukraine về ý định phong tỏa Biển Đen của Nga không chỉ là vấn đề song phương mà còn kéo theo sự tham gia của các cường quốc khác. Mỹ, dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Donald Trump, đã nối lại các hoạt động do thám ở khu vực Biển Đen, bất chấp những lời cảnh báo từ Moscow. Bộ Quốc phòng Mỹ xác nhận việc triển khai máy bay do thám tầm cao đến khu vực này từ tháng 5/2025, sau khi các cuộc đàm phán hòa bình giữa Nga và Ukraine tại Istanbul thất bại. Động thái này được xem là một nỗ lực của Washington nhằm hỗ trợ Kiev trong việc giám sát các hoạt động của Nga, đồng thời gửi tín hiệu cứng rắn đến Điện Kremlin.

Tuy nhiên, chính sách của Tổng thống Trump đối với Ukraine vẫn là một dấu hỏi lớn. Trong khi Mỹ đã khôi phục viện trợ quân sự và chia sẻ thông tin tình báo với Kiev, Trump cũng từng công khai chỉ trích Tổng thống Zelensky vì từ chối đàm phán hòa bình với Nga. Một số nhà phân tích cho rằng Trump đang tìm cách cân bằng giữa việc duy trì ảnh hưởng của Mỹ tại châu Âu và tránh một cuộc đối đầu trực tiếp với Nga. Đặc biệt, đề xuất của Trump về việc Mỹ kiểm soát các cơ sở năng lượng của Ukraine, bao gồm các nhà máy điện hạt nhân, được xem là một phần trong chiến lược nhằm củng cố vị thế kinh tế của Mỹ tại khu vực, đồng thời giảm sự phụ thuộc của châu Âu vào năng lượng Nga.

Trong khi đó, NATO tiếp tục khẳng định sự ủng hộ đối với Ukraine, coi con đường gia nhập liên minh của Kiev là “không thể đảo ngược”. Tuy nhiên, những lời hứa hẹn này dường như chưa đủ để thay đổi cục diện trên thực địa, khi Ukraine đang phải đối mặt với tình trạng suy giảm quân số và sự chậm trễ trong viện trợ từ các đồng minh. Một quan chức cấp cao của Ukraine từng thừa nhận với báo chí phương Tây rằng “vấn đề không phải là vũ khí, mà là con người”. Tình trạng đào ngũ và thiếu hụt nhân lực đã khiến quân đội Ukraine rơi vào thế bất lợi, đặc biệt khi Nga tiếp tục đẩy mạnh các cuộc tấn công ở miền Đông và củng cố vị trí ở Biển Đen.

Cáo buộc của Ukraine về việc Nga muốn khóa chặt đường ra Biển Đen không chỉ là một lời cảnh báo mà còn là lời kêu gọi khẩn thiết đến cộng đồng quốc tế. Việc mất quyền kiểm soát các tuyến hàng hải ở Biển Đen sẽ không chỉ gây tổn hại nghiêm trọng đến Ukraine mà còn ảnh hưởng đến an ninh lương thực toàn cầu, khi các lô hàng ngũ cốc từ Ukraine bị đình trệ. Hơn nữa, sự gia tăng hiện diện quân sự của Nga tại khu vực này đang làm dấy lên lo ngại về nguy cơ leo thang xung đột, đặc biệt khi Mỹ và NATO tiếp tục can dự sâu hơn.

Trong bối cảnh đó, Ukraine đang phải đối mặt với một bài toán khó: làm thế nào để duy trì khả năng phòng thủ trước sức ép ngày càng lớn từ Nga, trong khi vẫn phải tìm kiếm sự hỗ trợ từ các đồng minh phương Tây. Những nỗ lực phản công của Kiev, dù dũng cảm, dường như chưa đủ để thay đổi cục diện, khi Nga tiếp tục duy trì thế thượng phong cả trên bộ lẫn trên biển. Trong khi đó, các cuộc đàm phán hòa bình, vốn được kỳ vọng sẽ mang lại lối thoát, vẫn rơi vào bế tắc, với những mâu thuẫn không thể hòa giải giữa hai bên.

Cuộc chiến ở Biển Đen không chỉ là cuộc chiến của hỏa lực mà còn là cuộc chiến của ý chí và chiến lược. Khi Nga tìm cách siết chặt vòng vây, Ukraine đang đứng trước ngã rẽ sinh tử: hoặc tìm cách phá vỡ thế phong tỏa, hoặc đối mặt với nguy cơ bị cô lập hoàn toàn. Trong ván cờ địa chính trị này, mỗi bước đi đều mang theo những hệ lụy khôn lường, không chỉ cho Ukraine mà còn cho cả khu vực và thế giới.