Zelenskiy hé lộ cuộc gặp chấn động với trump tại vatican: Bước ngoặt cho ukraine?

Ngày 3 tháng 5 năm 2025, từ Kyiv, một luồng gió mới dường như đang thổi qua chiến trường đẫm máu của Ukraine. Trong một diễn biến bất ngờ, T...

Ngày 3 tháng 5 năm 2025, từ Kyiv, một luồng gió mới dường như đang thổi qua chiến trường đẫm máu của Ukraine. Trong một diễn biến bất ngờ, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy đã công khai ca ngợi cuộc gặp gỡ với Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump bên lề lễ tang Giáo hoàng Francis tại Vatican vào tuần trước, gọi đó là "cuộc gặp tốt nhất" giữa hai nhà lãnh đạo. Lời tuyên bố này, được phát đi từ văn phòng tổng thống Ukraine, không chỉ đánh dấu một bước ngoặt trong mối quan hệ đầy sóng gió giữa Kyiv và Washington mà còn làm dấy lên hy vọng mong manh về một giải pháp hòa bình cho cuộc xung đột đang tàn phá Đông Âu. Nhưng phía sau những lời lẽ ngoại giao bóng bẩy, liệu đây có thực sự là ánh sáng cuối đường hầm hay chỉ là một màn kịch chính trị đầy toan tính?

Cuộc gặp kéo dài 15 phút trong không gian trang nghiêm của Vương cung thánh đường St. Peter không phải là một cuộc trò chuyện thông thường. Zelenskiy, người từng đối mặt với Trump trong một cuộc tranh cãi nảy lửa tại Nhà Trắng hồi tháng Hai, giờ đây nhấn mạnh rằng hai bên đã tìm thấy "điểm chung" quan trọng. Theo thông báo từ Kyiv, cả hai nhà lãnh đạo đồng ý rằng một lệnh ngừng bắn kéo dài 30 ngày giữa Ukraine và Nga là "bước đi đúng đắn đầu tiên" hướng tới hòa bình. Đây là một sự thay đổi đáng kể trong lập trường của Zelenskiy, người trước đây từng khăng khăng đòi một lệnh ngừng bắn vô điều kiện ngay lập tức. Trump, với phong cách ngoại giao không khoan nhượng, dường như cũng đã đáp lại bằng một thái độ "rất mạnh mẽ" khi Zelenskiy đề cập đến các lệnh trừng phạt nhằm vào Nga. Tuy nhiên, những chi tiết cụ thể về phản ứng của Trump vẫn được giữ kín, để lại không gian cho những đồn đoán và nghi ngờ.

Cuộc gặp tại Vatican diễn ra trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị leo thang. Chỉ vài ngày trước, Nga đưa ra đề xuất ngừng bắn ba ngày vào dịp kỷ niệm chiến thắng Thế chiến II ngày 9 tháng 5, một động thái mà Zelenskiy thẳng thừng bác bỏ. Ông tuyên bố rằng Ukraine không thể đảm bảo an toàn cho các quan chức nước ngoài đến Moskva dự lễ diễu binh, đồng thời nhấn mạnh rằng bất kỳ lệnh ngừng bắn nào cũng phải kéo dài ít nhất 30 ngày để có ý nghĩa thực tế. Lời đáp trả cứng rắn này đã khiến Dmitry Medvedev, Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga, đe dọa rằng Kyiv có thể "không còn tồn tại" nếu Ukraine tấn công Moskva vào ngày 9 tháng 5. Lời đe dọa ấy, dù mang tính biểu tượng, là lời nhắc nhở lạnh lùng về mức độ mong manh của tình hình hiện tại.

Không chỉ dừng lại ở vấn đề ngừng bắn, Zelenskiy còn tiết lộ rằng ông và Trump đã thảo luận về các hệ thống phòng không – một nhu cầu cấp bách của Ukraine khi đối mặt với các cuộc tấn công không ngừng từ Nga. Trong ba năm kể từ khi Nga mở cuộc xâm lược toàn diện, Kyiv đã liên tục kêu gọi các đồng minh cung cấp các hệ thống phòng thủ tiên tiến để bảo vệ bầu trời của mình. Zelenskiy nhấn mạnh rằng các hệ thống này có thể là một phần đóng góp vào quỹ đầu tư chung được đề xuất trong thỏa thuận khoáng sản giữa Ukraine và Hoa Kỳ, một thỏa thuận được ký kết vào thứ Tư trước đó. Thỏa thuận này, được Zelenskiy mô tả là "lịch sử", mở ra cơ hội cho các công ty Mỹ tiếp cận thị trường khoáng sản giàu tiềm năng của Ukraine, đặc biệt là lithium và các khoáng chất đất hiếm. Theo ông, 30 tỷ USD viện trợ quân sự được Quốc hội Mỹ phê duyệt năm 2024 sẽ được phân bổ trong hai năm 2025 và 2026, với mỗi năm 15 tỷ USD. Một phần trong số đó có thể được chuyển sớm hơn để hỗ trợ quỹ đầu tư này, tạo điều kiện cho Ukraine "trả dần" phần đóng góp của mình.

Tuy nhiên, đằng sau những con số và lời hứa, thỏa thuận khoáng sản này không phải không có tranh cãi. Nó được ký kết trong bối cảnh Hoa Kỳ ngày càng tỏ ra thất vọng với sự bế tắc trong các cuộc đàm phán hòa bình giữa Kyiv và Moskva. Một số nhà phân tích cho rằng Trump, với tư cách là một doanh nhân trước khi là chính trị gia, đang tìm cách biến Ukraine thành một "thị trường mới" cho các lợi ích kinh tế Mỹ, đồng thời giảm bớt gánh nặng viện trợ quân sự. Zelenskiy, dù lạc quan về triển vọng hợp tác, cũng cẩn trọng khi nói rằng số tiền đầu tư ban đầu sẽ được tái đầu tư trong nước và chỉ có thể rút ra sau hàng chục năm, khi các dự án phát triển hạ tầng và sản xuất đi vào ổn định. Lập trường này phản ánh sự cảnh giác của Ukraine trước nguy cơ bị biến thành một "con tốt" trong trò chơi địa chính trị của các siêu cường.

Cuộc gặp tại Vatican cũng mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc. Nó diễn ra ngay sau lễ tang của Giáo hoàng Francis, một nhân vật đã không ngừng kêu gọi hòa bình trong suốt triều đại của mình. Trong bài giảng tại lễ tang, Hồng y Giovanni Battista Re đã nhấn mạnh rằng chiến tranh "luôn khiến thế giới tồi tệ hơn trước", một thông điệp dường như đã tác động đến cả Trump và Zelenskiy. Hình ảnh hai nhà lãnh đạo ngồi đối diện nhau, cách nhau chỉ vài bước chân, cúi đầu trò chuyện giữa không gian thiêng liêng của St. Peter, đã trở thành một khoảnh khắc được cả Kyiv và Washington khai thác triệt để. Zelenskiy gọi đây là "cuộc gặp mang tiềm năng lịch sử", trong khi một phát ngôn viên Nhà Trắng mô tả nó là "rất hiệu quả". Nhưng liệu những lời lẽ tích cực này có đủ để xoa dịu những vết thương từ quá khứ?

Chỉ hai tháng trước, Trump và Zelenskiy đã trải qua một cuộc đối đầu gay gắt tại Nhà Trắng, nơi Trump cáo buộc Zelenskiy "thiếu tôn trọng" Hoa Kỳ và không sẵn sàng cho hòa bình. Cuộc tranh cãi ấy, được mô tả là một "thảm họa" bởi các quan chức Mỹ, đã khiến một thỏa thuận khoáng sản tương tự bị đình trệ và làm gia tăng sự bất an trong lòng các đồng minh châu Âu. Các lãnh đạo châu Âu, từ Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk đến Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, đã nhanh chóng lên tiếng ủng hộ Zelenskiy, nhấn mạnh rằng Ukraine "không hề đơn độc". Tuy nhiên, họ cũng thừa nhận rằng không có sự hỗ trợ của Mỹ, hòa bình ở Ukraine sẽ chỉ là một giấc mơ xa vời.

Giờ đây, khi Trump dường như đang thay đổi giọng điệu, châu Âu vẫn giữ thái độ thận trọng. Thủ tướng Anh Keir Starmer, người từng đón tiếp Zelenskiy nồng nhiệt tại London sau vụ việc Nhà Trắng, nhấn mạnh rằng bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào cũng cần "sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ Mỹ". Trong khi đó, Nga tiếp tục gia tăng áp lực trên chiến trường, với các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái vào Kyiv chỉ trong đêm qua đã làm hư hại nhiều tòa nhà dân cư và gây cháy khắp thành phố. Những hành động này là lời nhắc nhở rằng hòa bình, dù được thảo luận ở Vatican hay bất kỳ đâu, vẫn là một mục tiêu xa xỉ.

Zelenskiy, với tư cách là biểu tượng của sự kháng cự Ukraine, đang đứng trước ngã ba đường. Ông phải cân bằng giữa việc duy trì tinh thần chiến đấu của người dân Ukraine và việc đàm phán với một Trump khó lường, người từng gọi ông là "kẻ độc tài" và đe dọa cắt viện trợ. Lời ca ngợi của Zelenskiy dành cho Trump tại Vatican có thể là một nước cờ chiến lược, nhằm xoa dịu căng thẳng và mở đường cho các cuộc đối thoại tiếp theo. Nhưng nó cũng đặt ra câu hỏi: Liệu Ukraine có đang đánh đổi quá nhiều để lấy lòng một đồng minh không đáng tin cậy? Khi chiến tranh bước sang năm thứ tư, mỗi quyết định của Zelenskiy đều có thể định hình số phận của hàng triệu người.

Trong bối cảnh đó, thỏa thuận khoáng sản và lời hứa về một lệnh ngừng bắn 30 ngày là những tia hy vọng, nhưng cũng là những thử thách. Nếu Trump thực sự nghiêm túc về hòa bình, ông sẽ cần làm nhiều hơn là những lời hứa suông. Còn với Zelenskiy, ông phải chứng minh rằng mình không chỉ là một nhà lãnh đạo thời chiến, mà còn là một nhà đàm phán đủ khôn khéo để đưa Ukraine vượt qua lằn ranh giữa sống còn và diệt vong. Thế giới đang dõi theo, và thời gian không đứng về phía ai.