Trump Thách Thức Bắc Kinh: Vụ Jimmy Lai Lên Bàn Đàm Phán Thương Mại

Trong một thế giới đang chao đảo vì những cuộc chiến thương mại và căng thẳng địa chính trị, Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa tung ra một nước cờ táo bạo, khiến cả Hồng Kông lẫn Bắc Kinh phải nín thở. Trong buổi phỏng vấn với nhà báo Hugh Hewitt hôm thứ Tư, Trump tuyên bố ông sẽ đưa vụ việc của nhà hoạt động dân chủ và cựu trùm truyền thông Hồng Kông Jimmy Lai vào trung tâm các cuộc đàm phán thương mại với Trung Quốc. Đây không chỉ là một động thái ngoại giao bất ngờ mà còn là một lời thách thức trực tiếp đến chính quyền Bắc Kinh, nơi mà Lai, người sáng lập tờ Apple Daily, đang bị giam cầm với bản án khắc nghiệt vì những hoạt động ủng hộ dân chủ. Lời tuyên bố của Trump không chỉ làm dấy lên hy vọng mong manh cho những người ủng hộ Lai mà còn đe dọa làm leo thang căng thẳng giữa hai siêu cường kinh tế, trong bối cảnh các cuộc chiến thuế quan đang đẩy cả thế giới vào một vòng xoáy bất ổn.

Jimmy Lai, 77 tuổi, là biểu tượng của tinh thần bất khuất tại Hồng Kông. Từ một cậu bé chạy trốn khỏi Trung Quốc đại lục lúc 12 tuổi, làm việc trong các nhà máy may mặc, ông đã vươn lên trở thành ông trùm của đế chế thời trang Giordano và sau đó là người sáng lập Apple Daily – tờ báo từng là ngọn cờ đầu cho phong trào dân chủ tại đặc khu này. Nhưng chính sự dấn thân không khoan nhượng của ông đã khiến Bắc Kinh coi ông là cái gai trong mắt. Năm 2020, khi Luật An ninh Quốc gia được áp đặt lên Hồng Kông, Apple Daily bị ép đóng cửa, và Lai bị bắt với các cáo buộc mơ hồ về “âm mưu cấu kết với thế lực nước ngoài”. Hiện tại, ông đang thụ án tù với nguy cơ phải ngồi sau song sắt suốt đời, trở thành biểu tượng của sự đàn áp tự do báo chí và quyền tự do ngôn luận tại Hồng Kông.

Trump, với phong cách ngoại giao không giống ai, đã chọn cách biến số phận của Lai thành một quân bài chiến lược. “Tôi nghĩ việc nói về Jimmy Lai là một ý tưởng rất hay,” ông nói với Hewitt, giọng điệu đầy tự tin nhưng không kém phần khiêu khích. Đây không phải lần đầu tiên Trump đưa các vấn đề nhân quyền vào bàn đàm phán thương mại, nhưng việc công khai đặt vụ Lai lên bàn cân với các vấn đề kinh tế cho thấy ông sẵn sàng chơi một ván bài rủi ro. Bắc Kinh, vốn đã quen với việc sử dụng các đòn bẩy kinh tế để gây áp lực, giờ đây phải đối mặt với một đối thủ không ngại làm mọi thứ rối tung lên. Trump không chỉ từ chối giảm thuế quan với Trung Quốc mà còn tuyên bố sẽ không nhượng bộ để lôi kéo Bắc Kinh vào bàn đàm phán. Việc bổ sung vụ Lai vào lằn ranh đỏ của ông có thể khiến các cuộc thương thảo vốn đã căng như dây đàn càng thêm phức tạp.

Hồng Kông, từng là viên ngọc tự do của châu Á, giờ đây đang chìm trong bóng tối của sự kiểm soát. Kể từ khi Luật An ninh Quốc gia được áp đặt, hàng loạt nhà hoạt động dân chủ đã bị bắt giữ hoặc buộc phải rời bỏ quê hương. Tờ Apple Daily, với những bài viết sắc bén và những lời kêu gọi dân chủ, từng là ngọn lửa soi đường cho hàng triệu người dân Hồng Kông trong các cuộc biểu tình năm 2019. Nhưng khi ngọn lửa ấy bị dập tắt, nhiều người đã mất đi hy vọng về một Hồng Kông tự do. Việc Trump đưa vụ Lai vào cuộc đàm phán với Trung Quốc, dù có thể là một động thái mang tính chiến lược hơn là lý tưởng, đã thắp lên một tia sáng nhỏ nhoi cho những người vẫn đang đấu tranh.

Tuy nhiên, động thái này không phải không có rủi ro. Bắc Kinh đã nhiều lần chứng minh rằng họ không ngần ngại đáp trả những lời chỉ trích về vấn đề nhân quyền. Tháng trước, Trung Quốc đã áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với các quan chức Mỹ và lãnh đạo các tổ chức phi chính phủ vì các hành động liên quan đến Hồng Kông. Việc Trump công khai bảo vệ Lai có thể châm ngòi cho một vòng xoáy trả đũa mới, đẩy các cuộc đàm phán thương mại vào ngõ cụt. Hơn nữa, các nhà phân tích lo ngại rằng Bắc Kinh có thể lợi dụng tình hình để gia tăng đàn áp trong nước, biến Lai và các nhà hoạt động khác thành vật tế thần cho cơn thịnh nộ của chính quyền.

Tại Hồng Kông, phản ứng trước tuyên bố của Trump là một sự pha trộn giữa hy vọng và hoài nghi. Những người ủng hộ Lai, như con trai ông, Sebastien Lai, hoan nghênh động thái này. “Cha tôi là biểu tượng của tự do, và việc Tổng thống Trump lên tiếng là một tín hiệu mạnh mẽ,” Sebastien nói trong một cuộc phỏng vấn với Fox News. Nhưng nhiều người khác lo ngại rằng Trump, với bản tính khó đoán, có thể chỉ đang sử dụng Lai như một công cụ để gây áp lực lên Trung Quốc, mà không thực sự cam kết giải cứu ông. Trong một thành phố đã chịu quá nhiều tổn thương, niềm tin vào các lời hứa từ xa là thứ xa xỉ mà ít ai dám đặt cược.

Ở Washington, quyết định của Trump cũng đang gây tranh cãi. Một số nghị sĩ, bao gồm cả những người từng ủng hộ việc đặt tên đường phố gần văn phòng kinh tế Hồng Kông tại Mỹ theo tên Jimmy Lai, coi đây là một bước đi đúng đắn. “Lai đại diện cho những giá trị mà nước Mỹ bảo vệ: tự do ngôn luận, tự do báo chí,” Thượng nghị sĩ Marco Rubio, người từng công khai ủng hộ Lai, phát biểu. Nhưng các nhà phê bình, bao gồm một số thành viên đảng Dân chủ, cho rằng việc Trump đưa vấn đề nhân quyền vào các cuộc đàm phán thương mại có thể làm lu mờ các ưu tiên kinh tế và làm phức tạp hóa mối quan hệ với Trung Quốc. “Trump đang chơi một trò chơi nguy hiểm,” một nhà phân tích chính sách đối ngoại tại Washington nhận định. “Ông ấy có thể khiến tình hình của Lai trở nên tồi tệ hơn thay vì tốt hơn.”

Trong bối cảnh đó, các cuộc đàm phán thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đang trở thành một chiến trường không khoan nhượng. Trump, với lời hứa “giải phóng” nền kinh tế Mỹ thông qua các chính sách bảo hộ, đã áp đặt hàng loạt thuế quan mới lên hàng hóa Trung Quốc, bao gồm cả những lô hàng từ Hồng Kông. Bắc Kinh, không chịu ngồi yên, đã đáp trả bằng các biện pháp trừng phạt kinh tế và những lời cảnh báo sắc lạnh. Việc Trump đưa vụ Lai vào lằn ranh này không chỉ làm tăng nhiệt độ của cuộc chiến thương mại mà còn biến nó thành một cuộc đối đầu ý thức hệ.

Đối với Jimmy Lai, người đang đối mặt với những ngày tháng dài đằng đẵng trong nhà tù, lời tuyên bố của Trump có thể là một tia hy vọng cuối cùng, hoặc chỉ là một cơn gió thoảng qua. Ông từng nói rằng mình sẽ không rời Hồng Kông, dù biết rằng cái giá phải trả có thể là tự do, thậm chí là mạng sống. “Tôi ở đây vì đây là nhà của tôi,” Lai từng viết trong một bài báo trên Apple Daily. Giờ đây, khi số phận của ông bị đặt lên bàn cân của các siêu cường, câu hỏi đặt ra là liệu thế giới có đủ can đảm để đứng lên vì ông, hay chỉ dừng lại ở những lời hứa hẹn hào nhoáng.

Khi Hồng Kông tiếp tục chìm trong im lặng, và khi các cuộc đàm phán giữa Mỹ và Trung Quốc ngày càng trở nên gay gắt, thế giới đang dõi theo. Liệu Trump, với sự táo bạo và không khoan nhượng của mình, có thể thay đổi số phận của Jimmy Lai? Hay ông chỉ đang đẩy cả thế giới vào một ván cờ mà không ai có thể đoán trước kết quả? Chỉ thời gian mới có thể trả lời. Nhưng một điều chắc chắn: trong cơn bão của quyền lực và tham vọng, số phận của một người đàn ông mang tên Jimmy Lai đang trở thành tâm điểm của một cuộc chiến lớn hơn – một cuộc chiến vì tự do, vì công lý, và vì những gì mà thế giới từng tin tưởng.