Mỹ Giáng Đòn Phá Tan “Căn Cứ Trá Hình” Ở Campuchia: Việt Nam Thoát Khỏi Thế Nguy

Ngày 16 tháng 5 năm 2025, một động thái địa chính trị đầy kịch tính đã làm rung chuyển khu vực Đông Nam Á. Chính quyền Tổng thống Donald Tru...

Ngày 16 tháng 5 năm 2025, một động thái địa chính trị đầy kịch tính đã làm rung chuyển khu vực Đông Nam Á. Chính quyền Tổng thống Donald Trump, với tầm nhìn chiến lược sắc bén và sự quyết đoán không khoan nhượng, đã tung ra một nước cờ táo bạo nhằm phá vỡ âm mưu của Trung Quốc tại Campuchia. Sân bay quốc tế Techo, một dự án hạ tầng chiến lược nằm cách thủ đô Phnom Penh khoảng 30-40 km về phía nam, đang trở thành tâm điểm của cuộc đối đầu ngầm giữa hai siêu cường. Với vị trí nhạy cảm gần Biển Đông, Techo không chỉ là một sân bay dân sự mà còn là con bài then chốt trong chiến lược kiểm soát khu vực của Bắc Kinh. Nhưng Mỹ, với sự tỉnh táo và khôn ngoan, đang tìm cách lật ngược thế cờ, bảo vệ lợi ích của mình và các đồng minh ASEAN, đặc biệt là Việt Nam, khỏi mối đe dọa từ phía tây nam.

Sân bay Techo, dự kiến khánh thành vào tháng 7 năm 2025 để thay thế sân bay quốc tế Phnom Penh, ban đầu được tài trợ chủ yếu bởi các khoản vay từ Ngân hàng Phát triển Trung Quốc (CDB). Đây là một phần trong sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) đầy tham vọng của Bắc Kinh, một chiến lược ngoại giao “bẫy nợ” nhằm mở rộng ảnh hưởng thông qua các dự án hạ tầng. Tuy nhiên, từ năm 2022 đến 2023, dưới áp lực từ Mỹ và lo ngại về nguy cơ rơi vào vòng xoáy nợ nần, chính phủ Campuchia tuyên bố giảm sự phụ thuộc vào vốn Trung Quốc, chuyển sang huy động vốn trong nước và từ các đối tác châu Âu như Anh để duy trì tính trung lập. Dù vậy, bóng dáng của Bắc Kinh vẫn lởn vởn. Các nghi ngờ về ảnh hưởng gián tiếp của Trung Quốc thông qua các công ty như OCIC hay các nhà thầu phụ vẫn chưa được xóa tan. Những hợp đồng hạ tầng của Trung Quốc thường đi kèm các điều khoản độc quyền khai thác hoặc quyền tiếp cận quân sự khẩn cấp, khiến sân bay Techo có nguy cơ trở thành một căn cứ trá hình, phục vụ lợi ích chiến lược của Bắc Kinh.

Vị trí của Techo, cách Biển Đông chưa đầy 300 km, biến nó thành một mắt xích không thể xem nhẹ. Nếu rơi vào tay Trung Quốc, sân bay này có thể trở thành một căn cứ không quân chiến lược, phối hợp với cảng Ream – một cơ sở nghi vấn là căn cứ hải quân trá hình – để tạo thành một cụm hậu cần lưỡng dụng, bao phủ phía tây Biển Đông. Trung Quốc, với tham vọng kiểm soát khu vực, đã xây dựng một thế cờ tinh vi. Họ muốn biến Techo thành một “sân sau trên không”, hỗ trợ các hoạt động của máy bay không người lái (UAV), máy bay vận tải, và radar cảnh báo sớm, từ đó giám sát các tuyến hậu cần của Mỹ từ Singapore đến vịnh Subic ở Philippines. Hơn thế nữa, Techo có thể là một “mũi dao” đâm từ phía tây, phá vỡ mạng lưới hậu cần của Mỹ tại khu vực, vốn dựa trên các trục Guam, Singapore, Philippines và Úc. Nếu Bắc Kinh kiểm soát được Techo, họ sẽ mở ra một hành lang hậu cần đất liền từ Vân Nam qua Lào và Campuchia, kết nối với các đảo nhân tạo ở Trường Sa, tạo thế gọng kìm từ cả hai phía đông và tây.

Cuộc đối đầu này không chỉ là một trận chiến về hạ tầng, mà còn là một ván cờ quyền lực nhằm định hình tương lai khu vực. Trung Quốc, với năm mục tiêu chiến lược tại Techo, đang chơi một canh bạc lớn. Thứ nhất, họ muốn thiết lập một cụm hậu cần kép, kết hợp cảng Ream và sân bay Techo, để kiểm soát phía tây Biển Đông. Thứ hai, Bắc Kinh tìm cách phá vỡ thế bao vây của Mỹ, biến Techo thành một “lỗ thủng” trong lưới hậu cần Mỹ-ASEAN. Thứ ba, Techo có thể trở thành một căn cứ vùng xám, hỗ trợ các hoạt động phi đối xứng như triển khai UAV cảm tử, trinh sát chiến lược, hay thiết lập trạm radar viễn thông. Thứ tư, sân bay này là một viên ngọc trong “chuỗi ngọc trai” của Trung Quốc, mở rộng ảnh hưởng từ Pakistan qua Sri Lanka đến Đông Nam Á. Và cuối cùng, Bắc Kinh sử dụng Techo như một công cụ địa chính trị mềm, gây áp lực tâm lý lên Việt Nam và các nước ASEAN khác, đặc biệt là từ phía tây nam – điểm yếu chiến lược lịch sử của Việt Nam.

Việt Nam, hơn ai hết, hiểu rõ mối nguy từ Campuchia. Lịch sử đã chứng minh rằng mỗi khi Campuchia rơi vào tay một thế lực thù địch, phía tây nam Việt Nam trở thành tử huyệt. Từ cuộc chiến biên giới Tây Nam 1978-1989, khi Khmer Đỏ, được Trung Quốc hậu thuẫn, tấn công các tỉnh Long An, An Giang, Kiên Giang, khiến hơn 30.000 người dân Việt Nam thiệt mạng, đến thời kỳ chiến tranh Việt Nam, khi Mỹ sử dụng lãnh thổ Campuchia để truy kích lực lượng cách mạng, Việt Nam luôn phải đối mặt với hiểm họa từ phía sau lưng. Địa hình đồng bằng trống trải ở miền Tây Nam Bộ, thiếu chiều sâu chiến lược, khiến Việt Nam dễ bị tổn thương nếu Campuchia trở thành bàn đạp của đối thủ. Ngay cả trong lịch sử xa xưa, thời nhà Nguyễn, vùng Tây Nam cũng từng là cửa ngõ để Xiêm và Chân Lạp xâm nhập, đe dọa Hà Tiên và Trà Vinh. Hiệp định Paris 1973 càng củng cố bài học đau đớn: khi Campuchia bị cô lập hoặc rơi vào tay thế lực đối địch, Việt Nam mất đi hành lang chiến lược và trở thành mục tiêu dễ bị tấn công.

Chính quyền Trump, với bản năng kinh doanh sắc sảo, nhận thức rõ tầm quan trọng của Techo trong bức tranh chiến lược khu vực. Mỹ không chỉ đơn thuần xem xét hỗ trợ tài chính cho sân bay này, mà đang thực hiện một phép thử chiến lược để thăm dò cam kết trung lập của Campuchia. Liệu Phnom Penh có sẵn sàng minh bạch nguồn vốn, tách biệt khỏi ảnh hưởng của Trung Quốc? Liệu họ có chấp nhận sự hiện diện mềm của Mỹ, như bảo trì kỹ thuật hay tiếp nhiên liệu khẩn cấp? Nếu Campuchia từ chối các điều kiện này, Mỹ sẽ hiểu rằng họ đã ngả về Bắc Kinh. Thay vì vung tiền mạo hiểm, Mỹ có thể sử dụng các công cụ khác: áp lực ngoại giao qua các diễn đàn như ASEAN, APEC, CPTPP, hoặc đầu tư vào hạ tầng ở các nước lân cận như Thái Lan, Việt Nam, và Singapore để cô lập Campuchia. Hơn nữa, với sự kiểm soát hệ thống tài chính toàn cầu – từ USD đến các ngân hàng lớn như Citibank hay JP Morgan – Mỹ có thể “khóa van” dòng tiền của Trung Quốc, khiến các dự án như Techo trở nên tê liệt mà không cần trực tiếp can thiệp.

Động thái của Mỹ không chỉ nhằm ngăn chặn Trung Quốc mà còn gửi một thông điệp mạnh mẽ đến ASEAN: Campuchia không phải sân chơi độc quyền của Bắc Kinh. Bằng cách hiện diện tại Techo, dù chỉ ở mức hậu cần mềm, Mỹ có thể phá vỡ thế độc quyền của Trung Quốc, khuyến khích Việt Nam, Thái Lan, và Malaysia tăng cường hợp tác an ninh với Washington. Nếu Trung Quốc tiếp tục sử dụng Campuchia như một con dao găm vào sườn ASEAN, họ sẽ tự kích hoạt phản ứng ngược. Các nước trung lập như Thái Lan, Malaysia, và Indonesia, vốn tránh chọn phe, sẽ buộc phải xem xét lại vai trò của Bắc Kinh. Việt Nam, với bản năng sinh tồn được tôi luyện qua lịch sử, sẽ không khoanh tay đứng nhìn. Hà Nội có thể mở rộng hợp tác quân sự với Mỹ, Nhật, và Úc, đồng thời xây dựng các trục hậu cần mềm với Thái Lan, Lào, và Singapore để cô lập Campuchia và thoát khỏi vòng kiềm tỏa của Trung Quốc.

Trận chiến tại Techo không chỉ là cuộc đối đầu giữa Mỹ và Trung Quốc, mà còn là một bài kiểm tra đối với ASEAN. Nếu Trung Quốc biến Campuchia thành một bàn đạp chiến lược, họ có thể kiểm soát tuyến hậu cần phía tây Biển Đông, đe dọa không chỉ Việt Nam mà cả Thái Lan và Malaysia. Nhưng càng siết chặt, Bắc Kinh càng có nguy cơ đánh thức bản năng phản kháng của khu vực. Mỹ, với sự tỉnh táo của Tổng thống Trump, không cần giành giật toàn bộ sân bay Techo. Họ chỉ cần xuất hiện đúng lúc, cắm một lá cờ nhỏ trong sân chơi của Trung Quốc, để đảm bảo rằng ASEAN không trở thành bữa tiệc do Bắc Kinh dọn sẵn. Đây là một ván cờ quyền lực thế kỷ 21, nơi chiến thắng không nằm ở súng đạn, mà ở khả năng định hình ý chí và kiểm soát các tuyến mềm của khu vực.