Bắc Kinh đáp trả gắt, Việt Nam lao đao: Hàng nghìn container bị trả về, ngành sầu riêng tỷ đô nguy cơ sụp đổ
.png)
Căng thẳng địa chính trị và thương mại toàn cầu đang đẩy khu vực châu Á vào một lằn ranh mới, nơi các siêu cường đối đầu quyết liệt và những quốc gia như Việt Nam trở thành nạn nhân của những chính sách bất ổn. Trong bối cảnh Đài Loan rung chuyển vì rò rỉ bí mật quân sự, Philippines kiên quyết bảo vệ chủ quyền ở Biển Đông, và Mỹ tung đòn đáp trả cứng rắn nhằm vào tham vọng công nghệ của Trung Quốc, Việt Nam đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng. Hàng nghìn container sầu riêng – mặt hàng xuất khẩu chủ lực trị giá hàng tỷ USD – bị Trung Quốc trả về, đẩy doanh nghiệp và nông dân vào thế đường cùng. Trong khi các cường quốc giằng co, Việt Nam phải nhanh chóng hành động để bảo vệ uy tín và thị trường xuất khẩu, trong một thế giới mà trật tự thương mại và an ninh đang thay đổi từng giờ.
Đài Loan Rúng Động: Bí Mật Quân Sự Lộ Diện
Một đoạn video dài 7 phút lan truyền trên mạng xã hội Trung Quốc đã làm dấy lên cơn bão an ninh tại Đài Loan, khi tiết lộ chi tiết chưa từng công bố về căn cứ không quân Hoa Liên – một trong những cơ sở quân sự chiến lược nhất của hòn đảo. Video này, được đăng tải trên nền tảng Rednet (Xiaohongshu) vào ngày 21 tháng 5, chỉ một ngày sau bài phát biểu đánh dấu một năm cầm quyền của Tổng thống Đài Loan William Lai, đã phơi bày hình ảnh đường băng dài 2.851 mét, 46 nhà chứa máy bay, và thông tin vận hành của các phi đội F-16V và F-5E. Những chi tiết này, bao gồm cả vị trí sân golf, hồ bơi và khu nhà khách, khiến giới chức Đài Loan phải kích hoạt báo động cấp quốc gia.
Bộ trưởng Quốc phòng Đài Loan Chiu Kuo-cheng khẳng định video này không phải kết quả của một cuộc do thám trực tiếp bằng máy bay không người lái, mà có khả năng được tạo ra từ ảnh vệ tinh 3D và các kỹ thuật tổng hợp hình ảnh. Tuy nhiên, ông không ngần ngại gọi đây là một phần của “chiến tranh nhận thức” do Bắc Kinh phát động, nhằm gieo rắc bất an trong lòng người dân Đài Loan. Tổng Tham mưu trưởng Không quân Lý Trấn Giang nhấn mạnh rằng các hệ thống radar phòng không và chống drone đã được triển khai khắp hòn đảo, đảm bảo phát hiện bất kỳ cuộc xâm nhập nào. Dù vậy, mức độ chi tiết của video khiến các nhà phân tích nghi ngờ về khả năng rò rỉ từ nội bộ hoặc hoạt động do thám tinh vi từ các phần tử thân Bắc Kinh.
Chủ tịch Hội đồng Các vấn đề Đại lục của Đài Loan, Chiu Chui-cheng, cảnh báo rằng các nền tảng mạng xã hội như Rednet và TikTok đang bị Bắc Kinh sử dụng như công cụ tuyên truyền và thu thập thông tin. Ông kêu gọi người dân Đài Loan cảnh giác, trong bối cảnh căng thẳng hai bờ eo biển ngày càng leo thang. Mỹ, dù không công nhận Đài Loan là quốc gia độc lập, vẫn cam kết cung cấp vũ khí để bảo vệ hòn đảo trước các mối đe dọa từ Trung Quốc. Vụ rò rỉ này không chỉ làm lộ điểm yếu an ninh của Đài Loan mà còn là lời nhắc nhở rằng cuộc chiến thông tin đang trở thành vũ khí sắc bén trong tay Bắc Kinh.
Philippines Kiên Định ở Biển Đông: Thách Thức Trung Quốc
Trong khi Đài Loan đối mặt với mối đe dọa từ không gian mạng, Philippines tiếp tục khẳng định lập trường cứng rắn ở Biển Đông. Bộ Ngoại giao Philippines, thông qua phát ngôn viên Teresita Daza, ngày 29 tháng 5 tuyên bố Bắc Kinh không có quyền phản đối các hoạt động hợp pháp của Manila trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của mình. Tuyên bố này được đưa ra sau khi Đại sứ quán Trung Quốc tại Manila khẳng định “chủ quyền không thể tranh cãi” đối với quần đảo Trường Sa – một yêu sách mà Philippines bác bỏ hoàn toàn, dựa trên phán quyết của Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) năm 2016.
Căng thẳng leo thang sau một vụ va chạm giữa tàu Philippines và Trung Quốc gần đá Subi, một trong những đảo nhân tạo mà Bắc Kinh quân sự hóa trái phép. Lực lượng bảo vệ bờ biển Trung Quốc bị cáo buộc dùng vòi rồng và cố tình va chạm, đe dọa tính mạng các thuyền viên Philippines đang thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu khoa học. Bắc Kinh thì tuyên bố tàu Philippines “xâm nhập trái phép” và vi phạm Thỏa thuận Ứng xử ở Biển Đông (DOC) năm 2002. Tuy nhiên, bà Daza nhấn mạnh rằng Philippines có đầy đủ quyền tiến hành các hoạt động khoa học và hàng hải trong EEZ của mình, đồng thời kêu gọi Trung Quốc tôn trọng luật pháp quốc tế.
Phán quyết PCA năm 2016 đã bác bỏ yêu sách “đường chín đoạn” của Trung Quốc, khẳng định phần lớn vùng biển tranh chấp thuộc EEZ của Philippines. Dù vậy, Bắc Kinh tiếp tục phớt lờ phán quyết, đẩy mạnh quân sự hóa và gây sức ép với các quốc gia ven biển. Lập trường cứng rắn của Philippines dưới thời Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. là lời khẳng định rằng trật tự hàng hải không thể bị thao túng bằng vũ lực, đồng thời kêu gọi sự ủng hộ từ cộng đồng quốc tế để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.
Mỹ - Trung Đối Đầu: Cuộc Chiến Công Nghệ Leo Thang
Xa hơn về phía Tây, cuộc đối đầu giữa Mỹ và Trung Quốc đang bước vào giai đoạn khốc liệt, với những đòn đáp trả qua lại đe dọa làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu. Chính quyền Tổng thống Donald Trump vừa công bố một loạt biện pháp cứng rắn, đình chỉ xuất khẩu công nghệ then chốt như chất bán dẫn, phần mềm thiết kế chip, và động cơ phản lực sang Trung Quốc. Động thái này nhằm đáp trả việc Bắc Kinh siết chặt xuất khẩu khoáng sản chiến lược như gallium, germanium và antimony – những vật liệu thiết yếu cho ngành công nghệ cao.
Ngành hàng không Trung Quốc, đặc biệt là dòng máy bay C919 do COMAC sản xuất, đang chịu tác động nặng nề. C919, được xem là niềm tự hào quốc gia và đối thủ tiềm năng của Boeing 737, phụ thuộc gần như hoàn toàn vào công nghệ phương Tây. Theo thống kê, 48 nhà cung cấp linh kiện chính của C919 đến từ Mỹ, 26 từ châu Âu, trong khi Trung Quốc chỉ đóng góp 14 đơn vị. Động cơ LEAP-1C, trái tim của C919, được sản xuất bởi CFM International – một liên doanh Mỹ-Pháp. Việc Mỹ đình chỉ xuất khẩu linh kiện và phần mềm khiến chương trình C919 đối mặt nguy cơ “dậm chân tại chỗ”, làm lung lay tham vọng tự chủ công nghệ của Bắc Kinh.
Trong lĩnh vực bán dẫn, Mỹ cũng siết chặt xuất khẩu phần mềm thiết kế chip từ các hãng như Cadence và Synopsys, vốn là công cụ sống còn để Trung Quốc sản xuất chip tiên tiến cho AI và quốc phòng. Dù Bắc Kinh kiểm soát phần lớn nguồn cung khoáng sản hiếm toàn cầu, sự phụ thuộc vào công nghệ phương Tây khiến họ rơi vào thế bị động. Đòn đáp trả của Mỹ không chỉ làm chậm quá trình hiện đại hóa công nghệ của Trung Quốc mà còn là lời cảnh báo rằng Washington sẵn sàng sử dụng lợi thế công nghệ để kiềm chế tham vọng của Bắc Kinh.
Việt Nam Lao Đao: Hàng Ngàn Container Sầu Riêng Bị Trả Về
Trong khi các siêu cường đối đầu, Việt Nam đang gánh chịu hậu quả từ chính sách thương mại bất ổn của Trung Quốc. Hàng nghìn container sầu riêng – mặt hàng xuất khẩu chủ lực trị giá hơn 3,3 tỷ USD trong năm 2024 – bị phía Trung Quốc trả về do tồn dư hóa chất Acadim vượt ngưỡng cho phép. Sự việc này không chỉ gây thiệt hại hàng triệu USD mà còn đẩy ngành sầu riêng vào nguy cơ sụp đổ, khiến nông dân và doanh nghiệp rơi vào cảnh trắng tay.
Theo Công ty Cổ phần Tập đoàn Vinacam, nguyên nhân chính là việc sử dụng phân bón DIA nhập khẩu từ Hàn Quốc, với hàm lượng Acadim lên tới 28 mg/kg – vượt xa ngưỡng 12 mg/kg theo tiêu chuẩn Việt Nam. Dù Vinacam đã cảnh báo từ tháng 7 năm 2023, các cơ quan chức năng vẫn chưa có biện pháp xử lý dứt điểm. Kết quả là kim ngạch xuất khẩu sầu riêng trong 4 tháng đầu năm 2025 chỉ đạt 120-130 triệu USD, tương đương 20% kế hoạch năm, đánh dấu mức giảm mạnh nhất trong 3 năm qua.
Vinacam đã gửi kiến nghị khẩn cấp lên Thủ tướng Chính phủ, đề xuất bốn giải pháp: làm rõ quy trình xử lý phân bón DIA vượt chuẩn, công khai kết quả kiểm tra các lô hàng, kiểm định Acadim trên các nông sản khác, và ban hành hướng dẫn minh bạch để hỗ trợ nông dân. Nếu không hành động kịp thời, Việt Nam không chỉ mất thị trường Trung Quốc – nơi tiêu thụ 91% sầu riêng xuất khẩu – mà còn đánh mất uy tín nông sản trên trường quốc tế. Cuộc khủng hoảng này là lời cảnh báo rằng sự chủ quan và thiếu minh bạch có thể khiến những nỗ lực vươn ra thị trường toàn cầu của Việt Nam bị cuốn phăng chỉ trong chốc lát.
.png)
Vụ sầu riêng bị trả về vì nhiễm cadimi: Kiến nghị làm rõ trách nhiệm
Tập đoàn Vinacam mới đây đã gửi văn bản kiến nghị Thủ tướng Chính phủ làm rõ trách nhiệm liên quan đến vụ hàng loạt container sầu riêng của Việt Nam bị Trung Quốc trả về vì phát hiện tồn dư kim loại nặng cadimi vượt ngưỡng cho phép. Nguyên nhân nghi do sử dụng phân bón DAP nhập khẩu từ Hàn Quốc.
Từ tháng 7-2023, Vinacam cùng một số doanh nghiệp đã cảnh báo các cơ quan chức năng về dấu hiệu bất thường trong lô phân bón DAP Hàn Quốc chứa hàm lượng cadimi cao vượt quy định. Tuy nhiên, đến nay sự việc vẫn chưa được xử lý dứt điểm.
Theo Vinacam, việc hàng loạt lô sầu riêng bị phía Trung Quốc từ chối đã gây thiệt hại nặng nề cho ngành xuất khẩu nông sản, khiến nông dân hoang mang và đe dọa sinh kế của nhiều vùng trồng, nhất là Tây Nguyên. Tình hình này nếu không được giải quyết minh bạch sẽ có nguy cơ lan rộng, ảnh hưởng đến các mặt hàng nông sản khác đang sử dụng chung loại phân bón.
Vinacam cho biết, mặc dù lô phân bón nghi vấn đã bị thu hồi, nhưng kết quả kiểm định lại chưa được công bố. Một số cơ quan chức năng thậm chí xem đây là "vấn đề nội bộ doanh nghiệp", dẫn đến việc xử lý bị trì trệ và không minh bạch, không đúng quy định pháp luật.
Trong kiến nghị gửi Thủ tướng, Vinacam đề xuất bốn nội dung cấp thiết:
- Làm rõ quy trình xử lý lô phân bón DAP Hàn Quốc có hàm lượng cadimi vượt chuẩn.
- Công bố công khai kết quả kiểm định và phương án xử lý.
- Tổ chức kiểm tra dư lượng cadimi trong các nông sản khác có nguy cơ liên quan.
- Ban hành hướng dẫn cụ thể để người dân biết cách xử lý các lô hàng nông sản bị trả về.
Vinacam nhấn mạnh, nếu không minh bạch hóa quá trình xử lý, hậu quả kinh tế sẽ rất lớn, ảnh hưởng uy tín xuất khẩu và đẩy nông dân, doanh nghiệp vào thế bị động, dễ tổn thất nặng nề.
Theo các chuyên gia, cadimi là một loại kim loại nặng độc hại, có thể tồn tại trong đất và phân bón. Phân DAP được sản xuất từ quặng phốt phát – nguyên liệu có thể chứa cadimi, tùy nguồn khai thác. Quặng phốt phát từ Morocco – nước xuất khẩu lớn nhất thế giới – thường có hàm lượng cadimi cao.
Việt Nam hiện nhập khẩu phân DAP từ nhiều nước như Trung Quốc, Úc, Nga và Hàn Quốc. Riêng DAP của Hàn Quốc do nhà máy Namhae sản xuất bị phát hiện có hàm lượng cadimi lên đến 28mg/kg, trong khi mức cho phép chỉ là 12mg/kg.
Các doanh nghiệp cho rằng ngành nông nghiệp đã biết đến nguy cơ cadimi từ nhiều năm trước, nhưng chưa có hành động quyết liệt. Hệ quả là đến nay, sầu riêng – một mặt hàng xuất khẩu chủ lực – bị thiệt hại nặng nề khi bị trả về do vi phạm quy chuẩn về an toàn thực phẩm của Trung Quốc.
Vấn đề kiểm soát dư lượng cadimi và các chất cấm khác hiện vẫn là điểm yếu của ngành nông nghiệp Việt Nam, do thiếu quy chuẩn, thiếu phòng kiểm nghiệm tại vùng trồng và chưa có hướng dẫn rõ ràng cho người sản xuất.
Hiện nay, một số địa phương như Đắk Lắk đã bắt đầu nghiên cứu thành lập phòng kiểm định cadimi và các chất tồn dư độc hại, nhằm kiểm soát từ gốc tại vùng trồng. Tuy nhiên, giải pháp lâu dài vẫn là siết chặt quản lý nhập khẩu phân bón và nâng cao năng lực kiểm nghiệm tại chỗ.
Vinacam cam kết sẽ cung cấp đầy đủ hồ sơ, tài liệu liên quan nếu các cơ quan chức năng cần làm rõ vụ việc.