Trump đe dọa áp đặt thuế 100% lên Nga: Bước ngoặt mới trong cuộc chiến Ukraine
Ngày 14 tháng 7 năm 2025, từ Phòng Bầu dục của Nhà Trắng, Tổng thống Donald Trump đã đưa ra một thông điệp mạnh mẽ, đanh thép, đánh dấu một bước ngoặt đáng kể trong chính sách đối ngoại của chính quyền ông đối với cuộc xung đột Nga-Ukraine. Trong cuộc gặp với Tổng thư ký NATO Mark Rutte, ông Trump tuyên bố sẽ áp dụng các mức thuế “rất nghiêm khắc” lên Nga, với mức thuế suất lên tới 100%, nếu Nga không đạt được thỏa thuận hòa bình với Ukraine trong vòng 50 ngày tới. Lời đe dọa này không chỉ là một sự leo thang trong lập trường của ông đối với Tổng thống Nga Vladimir Putin mà còn là một tín hiệu rõ ràng rằng chính quyền Trump đang mất kiên nhẫn với sự bế tắc trong cuộc chiến kéo dài hơn ba năm qua tại Ukraine. Đây là một bước đi táo bạo, đầy cảm xúc, nhưng cũng chứa đựng nhiều rủi ro, khi nó không chỉ nhắm vào Nga mà còn mở rộng sang các quốc gia khác thông qua các biện pháp trừng phạt thứ cấp.
Sự thay đổi trong lập trường của Tổng thống Trump đối với Nga và Ukraine là một diễn biến gây bất ngờ, đặc biệt khi ông từng được biết đến với cách tiếp cận hòa giải hơn trong nhiệm kỳ đầu tiên. Trong những tháng gần đây, ông Trump đã bày tỏ sự thất vọng ngày càng tăng đối với Putin, đặc biệt sau các cuộc điện đàm mà ông mô tả là vô ích, khi các cuộc tấn công bằng tên lửa của Nga vào Kyiv tiếp tục diễn ra bất chấp những lời hứa hẹn. “Tôi luôn kết thúc cuộc gọi và nghĩ, ‘Đó là một cuộc trò chuyện tốt đẹp.’ Nhưng rồi tên lửa lại được phóng vào Kyiv hay một thành phố nào đó, và tôi tự hỏi, ‘Thật kỳ lạ,’” ông Trump nói, giọng điệu pha lẫn sự chán nản và giận dữ. “Sau khi chuyện đó xảy ra ba, bốn lần, tôi nhận ra những lời nói đó chẳng có ý nghĩa gì. Putin không phải sát thủ, nhưng ông ta là một người cứng rắn. Ông ta đã đánh lừa nhiều tổng thống khác, nhưng không đánh lừa được tôi.” Lời tuyên bố này không chỉ là một lời chỉ trích cá nhân mà còn là một lời cảnh báo rằng ông Trump sẵn sàng sử dụng sức mạnh kinh tế của Mỹ để buộc Nga phải nhượng bộ.
Trong cuộc họp với Tổng thư ký NATO Mark Rutte, ông Trump cũng công bố một thỏa thuận mang tính bước ngoặt: Mỹ sẽ cung cấp các vũ khí “hàng đầu” cho Ukraine thông qua NATO, với điều kiện các đồng minh châu Âu chi trả toàn bộ chi phí. “Chúng tôi đã đạt được thỏa thuận hôm nay, theo đó chúng tôi sẽ gửi vũ khí cho họ, và họ sẽ trả tiền. Mỹ sẽ không phải chi trả bất kỳ khoản nào,” ông Trump nhấn mạnh, thể hiện rõ triết lý “nước Mỹ trên hết” của mình. Thỏa thuận này bao gồm việc cung cấp các hệ thống phòng không Patriot tiên tiến, cùng với các loại vũ khí tấn công có khả năng đánh sâu vào lãnh thổ Nga, đánh dấu một sự thay đổi đáng kể so với các lô vũ khí kế thừa từ chính quyền Biden trước đây. Tổng thư ký Rutte gọi đây là một bước đi “thực sự lớn lao,” đồng thời khẳng định rằng các quốc gia châu Âu đang “tăng cường trách nhiệm” và sẵn sàng tham gia vào sáng kiến này. “Đây là làn sóng đầu tiên, và sẽ còn nhiều hơn nữa,” Rutte nói, nhấn mạnh sự đoàn kết của NATO trong việc hỗ trợ Ukraine.
Tuy nhiên, lời đe dọa áp thuế 100% của ông Trump không chỉ nhắm vào Nga mà còn mở rộng sang các quốc gia giao dịch với Nga, thông qua cái gọi là “thuế thứ cấp.” Các biện pháp này sẽ đánh vào các quốc gia như Trung Quốc, Ấn Độ, Brazil và Thổ Nhĩ Kỳ – những nước phụ thuộc nhiều vào nhiên liệu hóa thạch của Nga. Theo phân tích của BBC, Nga hiện vẫn thu về hơn 300 tỷ USD mỗi năm từ xuất khẩu dầu mỏ và khí đốt, chiếm gần một phần ba ngân sách nhà nước và hơn 60% tổng kim ngạch xuất khẩu của nước này. Việc áp thuế thứ cấp có thể gây ra tác động đáng kể đến nguồn tài chính mà Nga sử dụng để duy trì cuộc chiến ở Ukraine, đặc biệt khi một phần ba doanh thu từ nhiên liệu hóa thạch của Nga đến từ các đồng minh NATO của Mỹ. Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng tác động trực tiếp của thuế đối với Nga có thể bị hạn chế, do kim ngạch thương mại giữa Nga và Mỹ chỉ đạt chưa đến 5 tỷ USD trong năm 2023. Thay vào đó, các biện pháp trừng phạt thứ cấp nhắm vào các đối tác thương mại của Nga có thể gây ra những hậu quả kinh tế toàn cầu, làm gia tăng căng thẳng với các quốc gia như Trung Quốc và Ấn Độ.
Lời đe dọa thuế quan này đến trong bối cảnh căng thẳng thương mại quốc tế đang leo thang. Chỉ vài ngày trước, ông Trump đã tuyên bố áp thuế 30% lên hàng hóa từ Liên minh châu freezing (EU) và Mexico, bắt đầu từ ngày 1 tháng 8, nếu không đạt được thỏa thuận thương mại với Mỹ. Động thái này đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ các nhà lãnh đạo châu Âu, với Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cảnh báo rằng các biện pháp thuế quan như vậy sẽ “phá vỡ các chuỗi cung ứng xuyên Đại Tây Dương thiết yếu, gây thiệt hại cho doanh nghiệp, người tiêu dùng và bệnh nhân ở cả hai bên.” Thủ tướng Đức Friedrich Merz gọi lời đe dọa thuế quan của ông Trump là “đòn giáng mạnh” vào ngành xuất khẩu của Đức, trong khi Bộ trưởng Ngoại giao Ý Antonio Tajani khẳng định EU đã chuẩn bị sẵn danh sách các biện pháp thuế trả đũa trị giá 21 tỷ euro (khoảng 24,5 tỷ USD). Tuy nhiên, ông Trump dường như không nao núng, nhấn mạnh rằng các mức thuế này là cần thiết để bảo vệ nền kinh tế và an ninh quốc gia Mỹ. “Chúng ta không thể đàm phán với 200 quốc gia cùng lúc,” ông nói, ám chỉ rằng chính quyền của ông sẽ tiếp tục sử dụng thuế quan như một công cụ để gây áp lực lên các đối tác thương mại.
Trong khi đó, tại Ukraine, Tổng thống Volodymyr Zelensky đã hoan nghênh việc Mỹ nối lại việc cung cấp vũ khí, đồng thời cho biết ông đã có các cuộc thảo luận “hiệu quả” với đặc phái viên Mỹ tại Ukraine, Keith Kellogg. Tuy nhiên, Ukraine cũng bày tỏ lo ngại về phát biểu của ông Trump rằng nước này không nên “quá tự tin” với sự hỗ trợ của Mỹ. “50 ngày là một khoảng thời gian dài ở tiền tuyến,” một quan chức Ukraine giấu tên chia sẻ, ám chỉ rằng các hệ thống vũ khí như Patriot tuy quan trọng nhưng có thể không đủ để thay đổi cục diện nếu không đi kèm với cam kết hỗ trợ lâu dài. Phía Nga, trong khi đó, phản ứng một cách thận trọng. Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nhấn mạnh rằng các cuộc đàm phán về Ukraine vẫn “rất quan trọng,” nhưng một số nhà bình luận Nga tỏ ra hoài nghi về tính khả thi của lời đe dọa thuế quan. “Nếu đây là tất cả những gì Trump nói về Ukraine hôm nay, thì đến nay mọi chuyện vẫn chỉ là lời nói,” Konstantin Kosachev, phó chủ tịch thượng viện Nga, nhận xét.
Sự chuyển hướng trong chính sách của ông Trump cũng gây ra những phản ứng trái chiều trong nước. Thượng nghị sĩ Lindsey Graham, một đồng minh thân cận của ông Trump, đã ca ngợi động thái này như một “cú đấm mạnh” có thể trao cho Tổng thống Trump “một cây búa tạ” để chấm dứt cuộc chiến. Graham đang thúc đẩy một dự luật tại Thượng viện cho phép áp thuế lên tới 500% đối với các quốc gia giao dịch với Nga, vượt xa mức 100% mà ông Trump đề xuất. Tuy nhiên, các nghị sĩ Dân chủ tại Ủy ban Đối ngoại Thượng viện cảnh báo rằng các chính sách thuế quan và cắt giảm viện trợ quốc tế của ông Trump có thể làm suy yếu vị thế cạnh tranh toàn cầu của Mỹ, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh với Trung Quốc. Một báo cáo của họ nhấn mạnh rằng các động thái này “đã làm xói mòn nghiêm trọng” uy tín quốc tế của Mỹ.
Trong khi đó, các thị trường tài chính toàn cầu đang chịu áp lực lớn từ những lời đe dọa thuế quan liên tiếp của ông Trump. Sau khi ông công bố các mức thuế mới vào đầu tháng 4, chỉ số S&P 500 đã trải qua một trong những đợt sụt giảm nhanh nhất trong lịch sử, mất gần 6 nghìn tỷ USD giá trị thị trường trong bốn ngày. Mặc dù thị trường đã phục hồi phần nào sau khi ông Trump tạm hoãn một số mức thuế vào tháng 4, nhưng sự không chắc chắn vẫn tiếp tục ám ảnh các nhà đầu tư. “Tính không chắc chắn còn tệ hơn cả bản thân các mức thuế,” Bob O’Donnell, nhà phân tích tại TECHnalysis Research, nhận định. “Câu hỏi đặt ra là liệu mọi chuyện có lại tan biến như trước đây không, hay đây thực sự là một bước ngoặt?”
Lời đe dọa áp thuế 100% của ông Trump không chỉ là một đòn kinh tế mà còn là một tuyên ngôn chính trị, thể hiện quyết tâm của ông trong việc định hình lại trật tự quốc tế theo hướng có lợi cho Mỹ. Tuy nhiên, với việc Nga vẫn duy trì nền kinh tế trị giá 2,4 nghìn tỷ USD và các quốc gia như Trung Quốc, Ấn Độ tiếp tục giao dịch với Moscow, hiệu quả thực sự của các biện pháp này vẫn là một dấu hỏi lớn. Trong 50 ngày tới, thế giới sẽ dõi theo xem liệu lời đe dọa của ông Trump có thể buộc Putin ngồi vào bàn đàm phán, hay chỉ làm gia tăng căng thẳng địa chính trị và kinh tế trên toàn cầu.