Phong Tỏa Hormuz: Nước Cờ Sinh Tử Đẩy Trung Quốc Và Iran Vào Bẫy

Ngày 22 tháng 6 năm 2025, eo biển Hormuz lại trở thành tâm điểm của mọi bàn cờ địa chính trị, kinh tế và quân sự toàn cầu. Sau loạt không kích dữ dội của Israel vào các mục tiêu hạt nhân Iran từ ngày 13 tháng 6, xung đột bùng phát lan rộng, đẩy cả khu vực Trung Đông vào trạng thái báo động đỏ. Nhưng cuộc chiến thực sự không chỉ diễn ra trên sa mạc Iran hay bầu trời Israel – nó đang chuyển hóa thành một trận chiến lạnh lùng, căng thẳng và nguy hiểm hơn gấp bội trên các sàn giao dịch dầu thô, trong các phòng họp chiến lược từ Washington đến Bắc Kinh, từ Riyadh đến Tokyo.

Eo biển Hormuz, chỉ rộng chưa đầy 55 km ở điểm hẹp nhất, là tuyến vận chuyển khoảng 20% lượng dầu mỏ toàn cầu – gần 20 triệu thùng mỗi ngày. Đây là “điểm nghẽn dầu mỏ” lớn nhất thế giới, nơi bất kỳ biến động quân sự nào cũng có thể làm tê liệt chuỗi cung ứng năng lượng toàn cầu, đẩy giá dầu lên những đỉnh cao chưa từng thấy. Chính vì vậy, mọi động thái của Iran tại Hormuz đều được cả thế giới theo dõi sát sao, bởi chỉ một mệnh lệnh phong tỏa, cả nền kinh tế toàn cầu sẽ chao đảo.

Sau đòn tập kích của Israel, các nghị sĩ Iran đã công khai đe dọa sẽ phong tỏa eo biển Hormuz nếu Mỹ chính thức tham chiến hoặc hỗ trợ quân sự cho Israel. Tướng Mohsen Rezaei, thành viên Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao Iran, tuyên bố sẵn sàng rải thủy lôi, tấn công tàu chiến Mỹ và cắt đứt tuyến vận tải dầu huyết mạch này. Nhưng thực tế, Iran vẫn kiềm chế, chưa thực hiện phong tỏa – bởi họ hiểu rõ đây là “vũ khí hạt nhân chiến lược”, chỉ dùng khi bị dồn vào chân tường, khi không còn đường lùi.

Lý do rất rõ ràng: phong tỏa Hormuz không chỉ là đòn trả đũa Mỹ và Israel, mà còn là con dao hai lưỡi chĩa thẳng vào sinh mệnh kinh tế của chính Iran. 95% lượng dầu xuất khẩu của Iran hiện được bán sang Trung Quốc – đối tác gần như duy nhất còn lại trên thị trường quốc tế do các lệnh trừng phạt. Nếu Hormuz bị phong tỏa, Tehran sẽ tự cắt đứt nguồn sống của mình, đánh mất nguồn thu ngoại tệ chủ chốt, đồng thời khiến “vị khách hàng” quan trọng nhất là Bắc Kinh phật ý. Trung Quốc, với 50% lượng dầu nhập khẩu đi qua Hormuz, sẽ bị đẩy vào khủng hoảng năng lượng, chi phí sản xuất tăng vọt, lạm phát leo thang, tăng trưởng GDP bị bóp nghẹt – điều Bắc Kinh không thể chấp nhận trong bối cảnh nội bộ đang rối ren.

Không chỉ vậy, phong tỏa Hormuz sẽ lập tức biến Iran thành mục tiêu của các cuộc không kích quy mô lớn từ Mỹ và đồng minh. Ông Francis Perrin, Giám đốc nghiên cứu Viện IRIS, nhấn mạnh: “Nếu Tehran phong tỏa eo biển Hormuz, họ không chỉ đối mặt với Israel mà còn cả sức mạnh quân sự Mỹ”. Đó sẽ là cái cớ hoàn hảo để Washington huy động hạm đội, không quân, thậm chí liên quân quốc tế, tiến hành chiến dịch “sốc và kinh hoàng” nhằm nghiền nát năng lực quân sự Iran chỉ trong 48 giờ – kịch bản từng diễn ra tại Iraq năm 2003, nhưng lần này còn dữ dội hơn.

Tổng thống Mỹ Donald Trump, trong bài phát biểu tối 21 tháng 6, đã nhấn mạnh mục tiêu “phá hủy năng lực làm giàu hạt nhân của Iran và ngăn chặn mối đe dọa hạt nhân”. Nhưng ông Trump không vội ra lệnh tấn công, mà chọn chiến lược kiểm soát tâm lý thị trường, dùng sự bất định để giữ giá dầu trong tầm kiểm soát, bảo vệ chuỗi cung ứng năng lượng toàn cầu và giữ thế chủ động trước các đối thủ như Trung Quốc và Nga. Chỉ một tuyên bố trì hoãn hành động quân sự của Trump đã khiến giá dầu hạ nhiệt, các nhà đầu tư tạm ngừng gom hàng, thị trường kỳ vọng Mỹ sẽ kéo dài thời gian, tránh cú sốc kiểu vùng Vịnh năm 1991 hay Libya 2011.

Đây là nước cờ cực kỳ cao tay: nếu Mỹ lập tức tham chiến, Hormuz có thể bị phong tỏa thật sự, giá dầu vượt 120 đô la Mỹ/thùng, kéo theo lạm phát, rối loạn kinh tế nội địa Mỹ, tạo cơ hội cho Nga và các đối thủ hưởng lợi từ giá dầu cao. Nhưng nếu Trump giữ giá dầu trong vùng 80–90 đô la Mỹ/thùng, Nga không đủ lợi nhuận để duy trì chiến tranh ở Ukraina, Trung Quốc bị ép giá khi nhập khẩu, còn Mỹ – nước xuất khẩu năng lượng lớn nhất thế giới – sẽ thu hút khách hàng từ châu Á và châu Âu, đồng thời bảo vệ lợi ích cử tri trong nước trước thềm bầu cử giữa kỳ 2026.

Tất cả các bên đều hiểu rõ: Hormuz là “động mạch chủ” của kinh tế toàn cầu, là quân cờ chiến lược trong bàn cờ Mỹ – Trung. Chỉ một động thái sai lầm, cả hệ thống sẽ sụp đổ theo hiệu ứng domino. Iran, dù đe dọa đủ kiểu, vẫn buộc phải kiềm chế, bởi nếu phong tỏa thật, họ sẽ tự chặt đứt phao cứu sinh kinh tế, mất lòng Trung Quốc, đối mặt với nguy cơ bị nghiền nát bởi liên quân quốc tế. Trung Quốc, dù là đồng minh, cũng không thể cứu nổi Tehran nếu nguồn dầu bị cắt, còn bản thân Bắc Kinh sẽ chịu cú sốc năng lượng lớn nhất trong lịch sử hiện đại.

Các kịch bản đã được vạch ra rõ ràng:

Nếu Iran chỉ đe dọa, giá dầu tăng 5–10% rồi điều chỉnh, Mỹ kiểm soát được thị trường mà không cần bắn phát nào.

Nếu Iran tấn công tàu dầu, thị trường sẽ coi đây là “giới hạn bị vượt qua”, giá dầu có thể vượt 110 đô la Mỹ/thùng, châu Á chịu thiệt hại nặng nhất.

Nếu Iran thực sự phong tỏa Hormuz, đây là chiến tranh toàn diện, giá dầu vượt 150 đô la Mỹ/thùng, Mỹ buộc phải điều quân, Nga và Trung Quốc lợi dụng tình hình để tăng sức ép ở Ukraina và Đài Loan, nhưng rủi ro toàn cầu sẽ vượt xa mọi lợi ích ngắn hạn.

Với Mỹ, duy trì trạng thái “nửa loạn nửa yên” là chiến lược tối ưu: tăng sức ép đàm phán, dẫn dắt đồng minh quay về với Washington, gây thiệt hại cho đối thủ mà không cần khai hỏa. Trump hiểu rõ: chiến thắng không nhất thiết phải bằng bom đạn, mà bằng kiểm soát giá dầu – nơi cả Iran, Trung Quốc và Nga đều phụ thuộc nặng nề.

Hormuz, vì thế, không chỉ là “yết hầu” của kinh tế toàn cầu, mà còn là đòn bẩy quyền lực tối thượng trong tay Tổng thống Mỹ. Chỉ cần một dòng trạng thái, Trump có thể làm rung chuyển thị trường, buộc các đối thủ phải lộ mặt, và khi thời cơ chín muồi, đòn ra tay sẽ chính danh, hiệu quả, không thể bị phản kháng bởi truyền thông hay đồng minh. Đó là tư duy của một chiến lược gia hiện đại, không sa vào cuộc chiến trên sa mạc, mà đánh vào nơi đối thủ phụ thuộc nhất – nguồn năng lượng.

Trong bối cảnh này, Iran chỉ còn hai lựa chọn: hoặc tiếp tục kiềm chế, dùng Hormuz làm vũ khí tâm lý để mặc cả trên bàn đàm phán hạt nhân, hoặc liều lĩnh phong tỏa và chấp nhận bị nghiền nát. Nhưng mọi dấu hiệu đều cho thấy, Tehran hiểu rõ cái giá phải trả. Trung Quốc, dù là đồng minh, cũng không thể chấp nhận rủi ro hệ thống nếu Hormuz rơi vào hỗn loạn – gần 50% lượng dầu nhập khẩu của Bắc Kinh phụ thuộc vào tuyến đường này, bất ổn sẽ đẩy kinh tế Trung Quốc vào vòng xoáy lạm phát, mất kiểm soát tỷ giá, tăng trưởng đình trệ.

Hormuz – cái tên ngắn gọn nhưng chứa đựng toàn bộ vận mệnh của ba cường quốc và cả nền kinh tế thế giới. Trong ván cờ này, chỉ những ai biết kiên nhẫn, kiểm soát nhịp độ và đánh vào điểm yếu của đối thủ mới có thể giành chiến thắng mà không cần phải sa lầy vào cuộc chiến không lối thoát. Và Tổng thống Trump, bằng sự điềm tĩnh và sắc lạnh của một doanh nhân – chiến lược gia, đang chứng minh rằng: đôi khi, quyền lực thực sự nằm ở sự kiểm soát, không phải ở họng súng.