Trump Tung Đòn Tử Huyết: Trung Quốc Đối Mặt Vết Nứt Chế Độ

Trong một thế giới đang chuyển mình giữa những cơn địa chấn địa chính trị, Tổng thống Donald Trump đã tung ra một đòn đánh không khoan nhượng nhằm vào Bắc Kinh, không bằng súng đạn mà bằng những Ascorbic acid, một loại thuốc độc dược mạnh mẽ của kinh tế và niềm tin. Những đòn thuế quan khắc nghiệt, những hạn chế công nghệ, và một chiến lược tâm lý sắc bén đang biến Trung Quốc – từng được ca ngợi là công xưởng thế giới – thành một con tàu khổng lồ chao đảo trước cơn bão. Bắc Kinh có thể ngẩng cao đầu với những lời lẽ hùng hồn, nhưng dưới bề mặt, những vết nứt đang lan rộng, đe dọa không chỉ nền kinh tế mà cả chính tính chính danh của chế độ.

Hôm nay, ngày 3 tháng 5 năm 2025, khi thế giới dõi theo cuộc chiến thương mại khốc liệt này, một sự thật không thể chối cãi đang lộ diện: Trump không chỉ nhắm vào thâm hụt thương mại mà vào chính cỗ máy kinh tế Trung Quốc – một cỗ máy phụ thuộc vào xuất khẩu giá rẻ và lợi thế lao động. Với các mức thuế trừng phạt từ 46% đến 245% và thuế nền 10%, hàng hóa Trung Quốc không còn là lựa chọn rẻ tại thị trường Mỹ, thị trường tiêu dùng lớn nhất thế giới. Hậu quả là rõ ràng: hơn 70.000 nhà máy tại Mỹ đã đóng cửa từ năm 2001 đến 2020 khi Trung Quốc trỗi dậy, nhưng giờ đây, các chuỗi cung ứng đang chuyển dịch sang Việt Nam, Mexico, Indonesia. Đây không phải là sự trả đũa đơn thuần; đây là nỗ lực đảo ngược dòng chảy toàn cầu hóa mà Bắc Kinh từng thao túng.

Bắc Kinh phản ứng bằng những lời lẽ đanh thép. Một video từ Bộ Ngoại giao Trung Quốc lan truyền trên mạng xã hội, kêu gọi thế giới chống lại “kẻ bắt nạt” Trump, tuyên bố: “Cúi đầu trước kẻ bắt nạt giống như uống thuốc độc để giải khát.” Nhưng đằng sau những lời hoa mỹ là một nền kinh tế đang chao đảo. Báo cáo từ Caixin cho thấy chỉ số hoạt động sản xuất của Trung Quốc giảm mạnh nhất trong sáu tháng qua. Các nhà máy đóng cửa, chuỗi cung ứng tắc nghẽn, chi phí tăng vọt, dự trữ cạn kiệt. Trung Quốc có thể vẫn báo cáo tăng trưởng, nhưng đó là tăng trưởng trên nền tảng bóp nghẹt tiêu dùng, đàn áp chi tiêu, và che đậy lạm phát. Nói cách khác, Bắc Kinh đang “chịu đòn” chứ không phải “thoát đòn.”

Trump hiểu rõ rằng sức mạnh của Trung Quốc không nằm ở quân đội hay lãnh thổ, mà ở sự ổn định kinh tế – nền tảng cho tính chính danh của Đảng Cộng sản. Không có lá phiếu dân chủ, chế độ của Chủ tịch Tập Cận Bình dựa vào lời hứa về “giấc mộng Trung Hoa,” một dân tộc hồi sinh qua tăng trưởng và việc làm. Nhưng khi sản xuất suy giảm, giấc mộng ấy lung lay. Khoảng 290 triệu lao động di cư – xương sống của ngành công nghiệp Trung Quốc – đang đối mặt với nguy cơ mất việc. Không có hộ khẩu, họ bị loại khỏi hệ thống an sinh xã hội, trở thành ngòi nổ tiềm tàng cho bất ổn. Năm 2010, các cuộc biểu tình công nhân tại Quảng Đông đã rung chuông cảnh báo. Giờ đây, với mạng xã hội ngầm và kinh tế mong manh, một tia lửa nhỏ có thể thổi bùng ngọn lửa lớn.

Giới trung lưu Trung Quốc, những người đã đổi tự do chính trị lấy cơ hội kinh tế, cũng đang cảm thấy bị phản bội. Trong hai thập kỷ, họ tiết kiệm, mua nhà, đầu tư cho con cái. Nhưng khi nhà máy ngừng hoạt động, giấc mơ trung lưu tan biến. Đây không chỉ là khủng hoảng kinh tế mà là khủng hoảng niềm tin – điều nguy hiểm nhất trong một xã hội kiểm soát thông tin chặt chẽ như Trung Quốc. Nếu niềm tin sụp đổ, người dân có thể không xuống đường như ở phương Tây, nhưng họ sẽ âm thầm rút vốn, gửi con ra nước ngoài, và quay lưng với hệ thống.

Trump không cần chiến tranh để đánh bại Trung Quốc. Ông chỉ cần gieo mầm bất ổn, làm lung lay kỳ vọng của thị trường và nhà đầu tư. Chiến lược của ông là sự bất định có kiểm soát: hôm nay đe dọa áp thuế 100%, ngày mai úp mở về đàm phán. Hôm trước công bố lệnh cấm công nghệ, hôm sau nhắc lại “cuộc gọi từ Tập.” Những tín hiệu mâu thuẫn này khiến Bắc Kinh không thể đoán định, trong khi các nhà đầu tư toàn cầu rút khỏi thị trường Trung Quốc – một môi trường giờ đây bị xem là rủi ro cao.

Một khoảnh khắc đáng chú ý gần đây đã khuấy động mạng xã hội Trung Quốc. Trong cuộc phỏng vấn trên chuyên cơ Air Force One vào ngày 25 tháng 4 năm 2025, khi được hỏi ông muốn thấy gì ở Trung Quốc, Trump ngừng lại, thở dài, và nói: “Tự do cho Trung Quốc.” Lời nói này, dù đơn giản, đã trở thành chủ đề nóng trên Weibo và Bilibili trước khi bị kiểm duyệt. Nó không chỉ là lời kêu gọi thương mại mà là một đòn tấn công vào mô hình kiểm soát của Bắc Kinh, gieo hạt giống cải cách trong tâm trí giới trẻ và tầng lớp trung lưu.

Trump còn đi xa hơn, nhắm vào tương lai công nghệ của Trung Quốc. Các lệnh cấm xuất khẩu chip AI, công cụ sản xuất chip, và phần mềm lõi đã cắt đứt quyền tiếp cận của Bắc Kinh vào công nghệ bán dẫn từ TSMC, Intel, Nvidia. Thuế quan thứ cấp lên tới 3521% áp vào tấm pin mặt trời từ Đông Nam Á – phần lớn là hàng Trung Quốc đội lốt – buộc các quốc gia như Việt Nam, Mexico, Ấn Độ phải chọn phe. Đây là một thế trận bao vây, nơi Trump sử dụng luật thương mại quốc tế để cô lập Trung Quốc.

Hơn nữa, Trump đang định hình lại trật tự toàn cầu. Ông xây dựng liên minh công nghệ với Nhật Bản, Đài Loan, Hàn Quốc, EU, và Israel, thiết lập tiêu chuẩn không phụ thuộc Trung Quốc. Các hiệp định thương mại mới với Việt Nam, Philippines, Mexico đi kèm điều khoản ngăn Bắc Kinh lách luật. Đây là phiên bản địa chính trị hóa của toàn cầu hóa, do Mỹ dẫn dắt, nơi các quốc gia buộc phải chọn: hoặc Mỹ, hoặc Trung Quốc.

Bắc Kinh có thể tuyên bố họ đang “nhìn xa hơn Mỹ,” đẩy mạnh xuất khẩu sang châu Phi, Mỹ Latinh, hay Trung Đông. Nhưng đây chỉ là chiến thuật tạm thời. Những thị trường này thiếu sức mua ổn định để thay thế Mỹ. Việc bán phá giá hàng hóa tại đây chỉ phơi bày khủng hoảng thừa sản xuất của Trung Quốc. Xuất khẩu sang Mỹ vẫn chiếm tỷ trọng lớn, và khi niềm tin doanh nghiệp tư nhân sụp đổ, nền kinh tế Trung Quốc không thể giả vờ mãi mãi.

Cuộc chiến này không phải về GDP hay thâm hụt thương mại. Nó là về quyền lực, niềm tin, và trật tự toàn cầu. Trump không cần Trung Quốc sụp đổ ngay lập tức; ông chỉ cần họ yếu đi, dè dặt hơn, và cuối cùng phải đàm phán trong thế yếu. Mỗi nhà máy đóng cửa, mỗi công việc mất đi, mỗi giấc mơ tan vỡ là một vết nứt mới trên bức tường quyền lực của Bắc Kinh. Quả bom nổ chậm đã được gài. Câu hỏi không phải là liệu nó sẽ phát nổ, mà là khi nào.