Trump Định Hình Lại Thế Giới: Trung Quốc Quỳ Xin, Ấn Độ Quy Hàng
Trong một thế giới đang chuyển mình với tốc độ chóng mặt, Tổng thống Donald Trump đã vung lưỡi gươm sắc bén của chính sách “Nước Mỹ Trước Tiên” để xé toạc bức màn thương mại toàn cầu, buộc các cường quốc từ Bắc Kinh đến New Delhi phải quỳ xin hoặc xếp hàng theo luật chơi của Washington. Chỉ trong vài tháng, guồng máy kinh tế Trung Quốc – từng được xem là bất khả chiến bại – đã rạn nứt dưới sức ép thuế quan chưa từng có tiền lệ, chuỗi cung ứng toàn cầu đảo chiều ngoạn mục, và các đồng minh truyền thống lẫn mới nổi của Mỹ lần lượt nghiêng mình trước sức mạnh không thể cưỡng lại của Nhà Trắng. Đây không chỉ là một chiến thắng kinh tế; đây là một tuyên ngôn rằng nước Mỹ, dưới sự lãnh đạo của Trump, đang tái định hình trật tự thế giới với sự táo bạo và quyết đoán chưa từng thấy.
Hãy bắt đầu từ Ấn Độ, quốc gia đông dân nhất hành tinh và là nền kinh tế lớn thứ năm thế giới. Sau nhiều năm khéo léo đi dây giữa Washington và Bắc Kinh, New Delhi đã đưa ra một quyết định mang tính bước ngoặt: đứng hẳn về phía Mỹ. Trong các cuộc đàm phán song phương căng thẳng, Ấn Độ đã đề xuất một động thái táo bạo – cắt giảm mạnh thuế quan đối với hàng hóa Mỹ, đưa mức chênh lệch thuế giữa hai nước xuống dưới 4%, từ mức gần 13% hiện tại. Đây là cam kết cởi mở nhất mà Ấn Độ từng đưa ra với bất kỳ đối tác thương mại nào, và không ai khác ngoài Mỹ – quốc gia mà Trump đã tuyên bố sẽ không chấp nhận bất kỳ thỏa thuận nào nếu nó không mang lại lợi ích tối đa cho người dân Mỹ. Động thái này không chỉ củng cố vị thế địa chính trị của Hoa Kỳ mà còn đánh dấu một bước ngoặt trong cuộc chiến giành quyền kiểm soát thương mại toàn cầu. Với giá trị thương mại song phương đạt 129 tỷ USD vào năm 2024, Ấn Độ hiểu rằng quyền tiếp cận thị trường Mỹ là chìa khóa sống còn, ngay cả khi điều đó đồng nghĩa với việc gạt Trung Quốc sang bên lề.
Song song với đó, Vương quốc Anh – đồng minh lâu năm của Mỹ – cũng đã cúi đầu trước sức mạnh đàm phán của Trump. Chỉ một ngày trước khi Ấn Độ công bố đề xuất thuế quan, Anh đã ký một thỏa thuận thương mại đột phá với Mỹ, hạ thấp thuế quan đối với hàng hóa Mỹ nhưng vẫn chịu mức thuế 10% từ Washington. Thông điệp từ Nhà Trắng rất rõ ràng: Hoa Kỳ không nhân nhượng, và nếu các quốc gia muốn tiếp cận nền kinh tế lớn nhất thế giới, họ phải chơi theo luật của Trump. Cửa sổ cơ hội mà Trump mở ra – với tuyên bố tạm dừng 90 ngày áp thuế trả đũa, bao gồm mức 26% đối với Ấn Độ – không phải là dấu hiệu của sự yếu đuối, mà là một lời cảnh báo. New Delhi đã hành động nhanh chóng, đồng ý cắt giảm thuế về 0% đối với 60% các dòng thuế, đồng thời yêu cầu được tiếp cận ưu đãi với 90% hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ, bao gồm các mặt hàng chiến lược như máy bay, ô tô điện, thiết bị y tế và chất bán dẫn. Đây là một bước đi táo bạo, chứng minh rằng Ấn Độ không chỉ muốn làm đối tác mà còn khao khát trở thành đồng minh chiến lược của Mỹ, cắt đứt dần sự phụ thuộc vào Trung Quốc.
Trong khi các đồng minh như Anh và Ấn Độ xếp hàng theo trật tự mới, Trung Quốc – gã khổng lồ kinh tế từng tự hào là “nhà máy của thế giới” – đang chứng kiến sự sụp đổ kinh hoàng của mô hình thương mại mà họ xây dựng trong hàng thập kỷ. Chính sách thuế quan “sấm sét” của Trump, với mức thuế lên tới 145% áp lên hàng hóa Trung Quốc, đã giáng một đòn chí mạng vào guồng máy xuất khẩu của Bắc Kinh. Hậu quả là tức thì và không thể che giấu. Ít nhất sáu tuyến vận tải container lớn giữa Trung Quốc và Mỹ đã bị đình trệ, tương đương hơn 1,3 triệu container mỗi năm chứa đầy hàng tiêu dùng, phụ tùng và nguyên liệu. Các hãng vận tải biển khổng lồ như MSC, Cosco và ZIM đã đồng loạt hủy các tuyến đường cố định từ Trung Quốc sang Mỹ, đánh dấu một bước ngoặt địa chiến lược chưa từng có. Theo dữ liệu từ các tổ chức tư vấn hàng hải, lượng chuyến đi bị hủy từ châu Á đến Mỹ đã tăng vọt, chiếm tới 24% vào đầu tháng 5 năm 2025. Công suất vận tải tại bờ Tây nước Mỹ giảm 20%, trong khi bờ Đông chứng kiến mức giảm 22%. MSC, hãng vận tải lớn nhất thế giới, đã hủy tới 30% các chuyến xuyên Thái Bình Dương – một con số phản ánh sự tháo chạy hoảng loạn khỏi Trung Quốc.
Hệ quả của sự sụp đổ này không chỉ dừng lại ở các tuyến vận tải. Các đại gia bán lẻ Mỹ như Amazon và Walmart đã thẳng tay hủy hoặc tạm ngưng đặt hàng từ các nhà máy Trung Quốc, khiến Bắc Kinh rơi vào cảnh “kho hàng tồn không ai nhận”. Sản xuất công nghiệp Trung Quốc trong tháng 4 năm 2025 chạm mức thấp nhất trong 16 tháng, trong khi đơn hàng xuất khẩu mới giảm xuống mức tồi tệ nhất kể từ đỉnh điểm đại dịch Covid-19. Theo Công ty Logistics Flashport, lượng hàng đặt từ Trung Quốc sang Mỹ đã giảm tới 60% – một con số báo động sự sụp đổ dần dần của mô hình kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu. Trong khi đó, các nhà máy ở Ấn Độ, Mexico, Việt Nam và thậm chí ngay tại Mỹ đang tăng tốc để lấp đầy khoảng trống mà Trung Quốc để lại. Nhiều chuyên gia dự đoán rằng đến tháng 7 năm 2025, tổng khối lượng nhập khẩu container từ Trung Quốc vào Mỹ có thể giảm hơn 25%, kéo theo một làn sóng tái cấu trúc sản xuất toàn cầu chưa từng có.
Sự hoảng loạn trong nội bộ Trung Quốc càng trở nên rõ ràng hơn khi chính quyền Bắc Kinh buộc phải che giấu thực tế. Theo The Wall Street Journal, Trung Quốc đã ngừng công bố hàng trăm chỉ số kinh tế quan trọng, từ dữ liệu đầu tư nước ngoài đến tỷ lệ thất nghiệp, khiến các nhà phân tích quốc tế phải làm việc trong bóng tối. Trong khi đó, làn sóng bất mãn lan rộng trong tầng lớp công nhân Trung Quốc, với các cuộc biểu tình phản đối nợ lương, sa thải hàng loạt và đóng cửa nhà máy. Một số công nhân thậm chí đe dọa tự tử nếu không được giải quyết, buộc chính quyền Bắc Kinh phải siết chặt kiểm duyệt trên mạng xã hội nội địa. Đây không còn là một cuộc khủng hoảng kinh tế đơn thuần; đây là một cuộc khủng hoảng tồn vong đối với chế độ của Tập Cận Bình.
Trước sức ép không thể chịu nổi, Tập cuối cùng đã chớp mắt. Sau nhiều tháng phô trương sức mạnh và tuyên bố không lùi bước, Bắc Kinh đã đồng ý ngồi vào bàn đàm phán với các quan chức Mỹ tại Geneva vào cuối tuần này. Đây là một dấu hiệu rõ ràng rằng chính sách cứng rắn của Trump đang phát huy hiệu quả. Trong nỗ lực hạ nhiệt căng thẳng, Trung Quốc đã gỡ bỏ thuế 125% đối với tám loại chip Mỹ – một động thái nhằm cứu vãn ngành công nghiệp xe hơi nội địa vốn phụ thuộc nặng nề vào linh kiện Hoa Kỳ. Họ thậm chí đề xuất hợp tác với Washington trong vấn đề fentanyl – một đề nghị từng bị từ chối trước đây – chỉ để lấy lòng Mỹ trước thềm đàm phán. Nhưng Trump không dễ bị lung lay. “Họ rất muốn có thỏa thuận, rất muốn,” ông nói tại Nhà Trắng hôm thứ Ba. “Nhưng nếu không phải là thỏa thuận công bằng, sẽ không có thỏa thuận nào cả.”
Chiến lược của Trump không chỉ là một đòn kinh tế; đó là một tuyên ngôn về sức mạnh của nước Mỹ. Từ việc đòi lại kênh đào Panama, đàm phán về Greenland, đến trừng phạt Iran, mọi động thái của ông đều nhằm bóp nghẹt ảnh hưởng của Trung Quốc và mở đường cho một trật tự thế giới mới do Mỹ dẫn dắt. Trong khi truyền thông phương Tây lo ngại về giá búp bê dịp Giáng sinh, Trump nhìn xa hơn: ông đang xây dựng một nền kinh tế toàn cầu nơi Trung Quốc không còn là trung tâm, mà chỉ là kẻ ngoài lề bị bỏ lại trong cơn đại chuyển dịch. Với Ấn Độ và Anh đã quy phục, các quốc gia khác chắc chắn sẽ sớm theo sau. Thông điệp của Trump vang lên như sấm: đừng bao giờ đánh cược chống lại nước Mỹ, và càng không nên đánh cược chống lại Donald Trump.