Thế Giới Rung Chuyển: Trump Đánh Gục Trung Quốc, Trung Đông và Kashmir Bùng Nổ

Washington, ngày 5 tháng 5 năm 2025 – Một cơn bão địa chính trị đang càn quét toàn cầu, và tâm điểm của nó là cuộc chiến thương mại khốc liệt giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, nơi Tổng thống Donald Trump vừa tung ra đòn đánh mạnh mẽ nhất từ trước đến nay. Với sắc lệnh hành pháp mới, Nhà Trắng đã chấm dứt chính sách miễn thuế đối với hàng hóa giá trị thấp từ Trung Quốc và Hồng Kông, đẩy Bắc Kinh vào thế bí chưa từng có. Quyết định này không chỉ làm rung chuyển các nền tảng thương mại điện tử như Shein, Temu hay Amazon, mà còn gửi đi thông điệp sắc lạnh: Hoa Kỳ không khoan nhượng trước những gì họ gọi là “trò gian lận thương mại” của Trung Quốc. Trong bối cảnh Bắc Kinh buộc phải hạ mình đề xuất đàm phán, thế giới đang nín thở chứng kiến một bước ngoặt có thể định hình lại trật tự kinh tế toàn cầu.

Chính sách miễn thuế cho các lô hàng dưới 800 USD, vốn được thiết lập từ năm 2016 để thúc đẩy thương mại, đã trở thành kẽ hở lớn cho hàng hóa Trung Quốc tràn vào thị trường Mỹ mà không phải chịu thuế quan. Theo báo cáo của Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội Mỹ, giá trị hàng hóa giá trị thấp từ Trung Quốc xuất sang Mỹ đã tăng vọt từ 5,3 tỷ USD năm 2018 lên 66 tỷ USD vào năm 2023. Tổng thống Trump, trong một cuộc họp nội các đầu tuần này, đã gọi đây là “một trò lừa đảo lớn nhắm vào đất nước chúng ta, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ.” Sắc lệnh mới, có hiệu lực ngay lập tức, áp thuế lên tới 145% đối với hàng hóa từ Trung Quốc, đồng thời yêu cầu kiểm tra chặt chẽ hàng triệu gói hàng mỗi ngày. Động thái này không chỉ nhắm vào việc ngăn chặn dòng chảy bất hợp pháp của các chất như fentanyl, mà còn bảo vệ các nhà sản xuất và doanh nghiệp Mỹ khỏi sự cạnh tranh không công bằng.

Hậu quả của quyết định này là tức thời và sâu rộng. Các nền tảng thương mại điện tử phụ thuộc vào hàng hóa giá rẻ từ Trung Quốc đang đối mặt với nguy cơ sụp đổ. “Người Mỹ mua sắm trực tuyến sẽ không bao giờ còn như trước,” ông Ramben Tion, giám đốc điều hành của công ty logistics Republican, nhận định. Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ (CBP) dự kiến sẽ phải xử lý khối lượng công việc khổng lồ, dẫn đến nguy cơ chậm trễ giao hàng và tắc nghẽn hành chính. Người tiêu dùng Mỹ, vốn quen với việc mua sắm giá rẻ, giờ đây phải đối mặt với chi phí tăng cao và thời gian chờ đợi kéo dài. Trong khi đó, các doanh nghiệp nhỏ Mỹ hoan nghênh động thái này, coi đây là cơ hội để cạnh tranh công bằng hơn trên sân nhà.

Tại Bắc Kinh, áp lực từ sắc lệnh của Trump đã buộc Trung Quốc phải thay đổi giọng điệu. Sau nhiều năm giữ lập trường cứng rắn, Bộ Thương mại Trung Quốc hôm thứ Sáu vừa qua phát đi tín hiệu sẵn sàng đàm phán về thuế quan. “Gần đây, Hoa Kỳ đã chủ động truyền đạt thông tin, bày tỏ hy vọng đàm phán với Trung Quốc,” thông báo của Bộ này cho biết. Tuy nhiên, Bắc Kinh cũng cảnh báo rằng bất kỳ nỗ lực nào sử dụng đàm phán như “cái cớ để ép buộc và tống tiền” sẽ không được chấp nhận. Sự thay đổi này diễn ra trong bối cảnh nền kinh tế Trung Quốc đang chao đảo vì giảm phát, tăng trưởng chậm và khủng hoảng bất động sản kéo dài. Các nhà phân tích cho rằng thời điểm Trump ra đòn không thể khắc nghiệt hơn đối với chế độ Tập Cận Bình.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen, trong cuộc phỏng vấn với Fox Business hôm thứ Năm, bày tỏ sự lạc quan về khả năng đạt được thỏa thuận. “Tôi tin rằng Trung Quốc muốn đạt được một thỏa thuận. Đây sẽ là một quá trình nhiều bước, bắt đầu từ việc giảm leo thang,” bà nói. Tổng thống Trump cũng củng cố quan điểm này khi tuyên bố hôm thứ Tư rằng ông “rất tin tưởng” vào khả năng đạt được một bước đột phá với Trung Quốc. Tuy nhiên, lịch sử cho thấy sự thận trọng là cần thiết. Vào tháng Tư, Trump đã áp thuế quan toàn cầu, nhưng sau đó tạm hoãn với hầu hết các quốc gia, trừ Trung Quốc, nơi bị áp mức thuế 145%. Bắc Kinh đáp trả bằng thuế 125% đối với hàng hóa Mỹ, kèm theo tuyên bố hùng hồn rằng họ sẽ “chiến đấu đến cùng.” Thế nhưng, đằng sau những lời lẽ cứng rắn, Trung Quốc đã âm thầm miễn thuế cho một số sản phẩm Mỹ như dược phẩm, vi mạch và động cơ phản lực, dấu hiệu cho thấy sự nhượng bộ ngầm.

Cuộc chiến thương mại này không chỉ là câu chuyện của hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Nó đang làm rung chuyển các thị trường toàn cầu, từ giá cổ phiếu của các công ty thương mại điện tử đến chuỗi cung ứng quốc tế. Các đồng minh của Mỹ, như Liên minh châu Âu và Nhật Bản, đang theo dõi sát sao, trong khi các quốc gia phụ thuộc vào xuất khẩu của Trung Quốc lo ngại về hiệu ứng domino. “Đây không chỉ là một cuộc chiến thuế quan, mà là một cuộc chiến về quyền lực kinh tế và ảnh hưởng địa chính trị,” một nhà phân tích tại Bắc Kinh nhận định. Trong bối cảnh đó, việc Trung Quốc đề xuất đàm phán có thể là lối thoát tạm thời, nhưng liệu nó có dẫn đến một thỏa thuận lâu dài hay chỉ là chiến thuật trì hoãn vẫn là câu hỏi lớn.

Song song với căng thẳng thương mại, thế giới đang chứng kiến những lằn ranh xung đột khác bùng nổ. Tại Trung Đông, giao tranh giữa Israel và các lực lượng Houthi ở Yemen tiếp tục leo thang, với các cuộc không kích của Mỹ nhằm vào các mục tiêu Houthi đánh dấu chiến dịch quân sự lớn nhất của Washington trong khu vực kể từ khi Trump nhậm chức vào tháng 1. Tại Syria, các cuộc không kích của Israel vào Damascus và các khu vực lân cận đã khiến ít nhất một người thiệt mạng, làm gia tăng chỉ trích từ Liên Hợp Quốc về hành vi “xâm phạm chủ quyền” của Syria. Trong khi đó, nỗ lực hòa giải ở Gaza giữa Israel và Hamas bị cản trở bởi cáo buộc Qatar “chơi trò hai mặt,” đẩy khu vực vào nguy cơ khủng hoảng mới.

Ở Nam Á, căng thẳng giữa Pakistan và Ấn Độ tại Kashmir đang đạt đến đỉnh điểm. Vụ phóng tên lửa đạn đạo Abdali của Pakistan hôm thứ Sáu là lời cảnh báo trực tiếp gửi đến New Delhi, sau vụ tấn công tại khu nghỉ dưỡng ở Kashmir khiến 26 du khách Ấn Độ thiệt mạng. Dù Pakistan phủ nhận liên quan, vụ việc đã thổi bùng làn sóng phẫn nộ tại Ấn Độ, làm gia tăng nguy cơ xung đột toàn diện giữa hai cường quốc hạt nhân. “Không ai muốn chiến tranh, nhưng áp lực trong nước buộc cả hai bên phải thể hiện sức mạnh,” một cựu cố vấn Bộ Ngoại giao Ấn Độ nhận định.

Trong nội bộ chính quyền Trump, sóng gió cũng không ngừng. Quyết định sa thải cố vấn an ninh quốc gia Marion Ward, người bị cáo buộc thúc đẩy hành động quân sự chống Iran, đã làm dấy lên câu hỏi về sự thống nhất trong chính sách đối ngoại của Washington. Ward, người từng phối hợp chặt chẽ với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, bị cho là đã vượt qua ý định của Trump, người nhấn mạnh giải pháp ngoại giao thay vì đối đầu quân sự. Việc Ngoại trưởng Marco Rubio tạm thời đảm nhiệm vai trò cố vấn an ninh quốc gia cho thấy Nhà Trắng đang trong giai đoạn chuyển giao đầy bất ổn.

Khi các cuộc xung đột thương mại, quân sự và ngoại giao tiếp tục đan xen, thế giới đang đứng trước một ngã rẽ nguy hiểm. Quyết định của Trump không chỉ làm thay đổi cục diện kinh tế mà còn định hình lại các liên minh và đối đầu trên toàn cầu. Trong bối cảnh đó, câu hỏi lớn nhất vẫn là liệu Bắc Kinh sẽ nhượng bộ trước sức ép của Washington, hay một vòng xoáy trả đũa mới sẽ đẩy cả hai siêu cường vào lằn ranh của một cuộc chiến không hồi kết.