Cú Đòn Thuế Quan Chưa Từng Có: Mỹ Tấn Công, Trung Quốc Chao Đảo và Làn Sóng Phản Đòn Toàn Cầu
%20(26).png)
Mỹ Siết Chặt Vòng Vây: Thuế Quan Lên 54%
Vào ngày 2 tháng 4 năm 2025, Tổng thống Trump đã công bố mức thuế 34% mới lên hàng hóa Trung Quốc, cộng với các mức thuế trước đó, đưa tổng mức thuế hiệu quả lên 54% (Reuters). Đây là một đòn chí mạng nhắm vào ngành xuất khẩu của Trung Quốc, vốn phụ thuộc lớn vào thị trường Mỹ với kim ngạch 500 tỷ USD, chiếm 16,4% tổng xuất khẩu. Các chuyên gia dự báo GDP Trung Quốc có thể giảm từ 0,5% đến 1%, đe dọa mục tiêu tăng trưởng 5% của chính quyền Tập Cận Bình (Newsweek).
Mỹ còn tăng cường kiểm soát các "lỗ hổng" tái xuất hàng hóa qua các nước thứ ba như Việt Nam và Campuchia, khiến các công ty Trung Quốc không thể né thuế bằng cách thay đổi xuất xứ. Với 1/4 hàng hóa cuối cùng vẫn phụ thuộc vào thị trường Mỹ, Bắc Kinh đang rơi vào thế khó khi tìm kiếm các thị trường thay thế. Nguy cơ hàng giá rẻ Trung Quốc tràn ngập châu Âu, Mỹ Latin và Đông Nam Á – được gọi là "Cơn sốc Trung Quốc 2.0" – đang khiến các nước láng giềng lo ngại.
Brazil: Cơ Hội và Rủi Ro Trước "Cơn Bão" Trump
Trong bối cảnh Mỹ và Trung Quốc đối đầu, Brazil nổi lên như một nhân tố bất ngờ. Là cường quốc nông nghiệp với dân số 220 triệu người, Brazil đang tận dụng vị thế xuất khẩu đậu nành, thịt bò, ngô và cà phê để chiếm lĩnh thị trường Trung Quốc, thay thế hàng hóa Mỹ bị áp thuế (Reuters). Tổng thống Brazil tuyên bố sẵn sàng áp thuế đáp trả lên nông sản Mỹ, nhắm vào nhóm cử tri ủng hộ Trump (South China Morning Post).
Tuy nhiên, chiến lược này không phải không có rủi ro. Theo Reuters, việc tăng xuất khẩu sang Trung Quốc có thể đẩy lạm phát thực phẩm trong nước lên cao, gây áp lực lên người tiêu dùng Brazil (Reuters). Hơn nữa, Mỹ vẫn là thị trường quan trọng cho các sản phẩm công nghệ thực phẩm và máy móc của Brazil. Nếu đối đầu trực tiếp, chuỗi cung ứng của Brazil có nguy cơ đứt gãy, kéo theo bất ổn chính trị. Brazil cũng thiếu đồng tiền toàn cầu và ảnh hưởng chiến lược ở các khu vực như Trung Đông hay Đông Á, khiến nước này khó chống lại các biện pháp trừng phạt từ Mỹ (Financial Times).
Dù vậy, động thái của Brazil phản ánh xu hướng các quốc gia tìm cách giảm phụ thuộc vào đồng USD, đặc biệt khi Trung Quốc thúc đẩy giao dịch bằng nhân dân tệ. Điều này cho thấy cuộc chiến thương mại không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn là cuộc đấu tranh giành quyền lực toàn cầu.
Trung Quốc: Từ "Công Xưởng Thế Giới" Đến Bờ Vực Suy Thoái
Mức thuế 54% của Mỹ đánh thẳng vào điểm yếu của Trung Quốc – ngành xuất khẩu. Lợi nhuận của các ngành công nghiệp chủ chốt như điện tử, dệt may và hàng tiêu dùng đang rơi vào vùng âm. Các biện pháp kích thích kinh tế gần đây của Bắc Kinh, bao gồm tái cấp vốn ngân hàng nhà nước và tăng hạn mức nợ chính quyền địa phương, chưa cho thấy hiệu quả rõ rệt (J.P. Morgan).
Ngoài ra, Trung Quốc đang đối mặt với khủng hoảng bất động sản, tỷ lệ thất nghiệp thanh niên lên tới 21%, và niềm tin tiêu dùng suy giảm (Newsweek). Các vấn đề này làm gia tăng áp lực lên chính quyền, trong bối cảnh dự trữ ngoại hối 3.000 tỷ USD có thể giúp kéo dài cuộc chiến thương mại, nhưng không đủ để giải quyết các vấn đề cấu trúc.
Khủng Hoảng Nội Bộ Trung Quốc: Chính Trị và Xã Hội Rung Chuyển
Bên cạnh thách thức kinh tế, Trung Quốc đang đối mặt với những bất ổn chính trị và xã hội. Tin đồn về sức khỏe của Chủ tịch Tập Cận Bình sau hội nghị Trung ương 3/2023, cùng với việc thanh trừng các tướng lĩnh quân đội như Lý Thượng Phúc và Ngụy Phượng Hòa, làm dấy lên nghi ngờ về sự kiểm soát quyền lực của ông (Asia Society).
Phe cánh Thượng Hải, từng bị triệt hạ trong chiến dịch "đả hổ diệt ruồi", đang trỗi dậy thông qua việc mở cửa ngôi nhà cũ của cựu Chủ tịch Giang Trạch Dân tại Giang Tô – một động thái được xem là lời thách thức ngầm. Những sự kiện này diễn ra trong bối cảnh thiên tai liên tiếp, như động đất ở Vân Nam và các hiện tượng thời tiết bất thường, được người dân liên hệ với những điềm báo về vận nước. Bất mãn xã hội cũng gia tăng, với các báo cáo về nguy cơ biểu tình do căng thẳng kinh tế và dịch vụ công suy giảm (Foreign Policy).
Mỹ: Ván Cờ Dài Hạn và Sức Mạnh Đồng USD
Trong khi Trung Quốc chật vật, Mỹ thể hiện sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Việc áp thuế đồng loạt tuân theo nguyên tắc "gây tổn thương nhanh, hồi phục sớm", lấy cảm hứng từ Quân Vương của Machiavelli. Đồng USD, kiểm soát 60% dự trữ ngoại hối và 80% giao dịch toàn cầu, vẫn là vũ khí mạnh mẽ, cho phép Mỹ cô lập bất kỳ quốc gia nào thông qua hệ thống SWIFT (Merics).
Dù thâm hụt thương mại kéo dài, Mỹ vẫn hưởng lợi từ vai trò "ngân hàng của thế giới". Lợi suất trái phiếu kho bạc tăng vọt sau đợt áp thuế cho thấy nhà đầu tư vẫn xem USD là "thiên đường an toàn" (World Economic Forum). Chính sách "Nước Mỹ trên hết" của Trump không chỉ nhằm tái thiết công nghiệp nội địa mà còn phá vỡ trật tự của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), buộc các quốc gia phải chọn phe trong cuộc chiến ảnh hưởng.
Hệ Lụy Toàn Cầu: Thị Trường và Địa Chính Trị Rung Chuyển
Ngay sau tuyên bố áp thuế, thị trường tài chính toàn cầu chao đảo. Chỉ số Dow Jones giảm 3%, Nasdaq và S&P 500 mất 4%, trong khi giá dầu lao dốc 7% (Reuters). Các công ty đa quốc gia như Apple và Nvidia đối mặt với rủi ro kép: mất thị trường Trung Quốc và áp lực từ làn sóng bảo hộ.
Trên mặt trận địa chính trị, Mỹ tăng cường hiện diện quân sự tại Nhật Bản, trong khi Trung Quốc mở rộng ảnh hưởng ở Mỹ Latin thông qua các dự án hạ tầng (The Guardian). Cuộc khẩu chiến giữa Ngoại trưởng Mỹ Rubio và Bộ Ngoại giao Trung Quốc về dự án hạ tầng ở Suriname cho thấy sự cạnh tranh không giới hạn về địa lý.
Lối Thoát Nào Cho Trung Quốc?
Với dự trữ ngoại hối 3.000 tỷ USD và thị trường tiêu dùng nội địa đang phát triển, Trung Quốc có thể kéo dài cuộc chiến thương mại. Tuy nhiên, các vấn đề nội bộ như suy thoái bất động sản, thất nghiệp, và bất mãn xã hội đang làm xói mòn niềm tin vào "Giấc mộng Trung Hoa" (U.S. Bank). Trong khi đó, Mỹ tiếp tục dồn ép bằng thuế quan, công nghệ, và vũ khí tài chính, đẩy Bắc Kinh vào thế "một mình chống cả thế giới".
Cuộc chiến thuế quan của Trump không chỉ là một cuộc đối đầu kinh tế mà còn là bước ngoặt định hình lại trật tự toàn cầu. Khi hai cường quốc lớn nhất thế giới đối đầu, không quốc gia nào có thể đứng ngoài lề. Thế giới đang chờ xem liệu Trung Quốc có thể trụ vững trước "cơn bão" từ Washington, hay đây sẽ là khởi đầu cho sự suy tàn của một đế chế từng được coi là bất khả chiến bại.