Cơn Bão Thuế Quan Trump: Nền Kinh Tế Mỹ Trước Nguy Cơ Sụp Đổ Chuỗi Cung Ứng
.png)
Mức thuế quan này, được gọi là “Ngày Giải phóng” bởi Tổng thống Trump, nhằm mục đích bảo vệ ngành sản xuất nội địa và giải quyết các vấn đề như thâm hụt thương mại và hành vi trộm cắp tài sản trí tuệ của Trung Quốc. Tuy nhiên, cái giá phải trả đang trở nên rõ ràng. Các doanh nghiệp Mỹ phụ thuộc vào hàng nhập khẩu từ Trung Quốc đang đối mặt với chi phí tăng vọt và nguy cơ thiếu hụt hàng hóa. Người tiêu dùng Mỹ, từ các gia đình trung lưu đến những người có thu nhập thấp, đang chuẩn bị cho một đợt tăng giá mạnh mẽ. Các chuyên gia kinh tế cảnh báo rằng nếu không có sự điều chỉnh, nền kinh tế Mỹ có thể rơi vào suy thoái, với thương mại Mỹ-Trung có nguy cơ giảm tới 80%.
Bối Cảnh: Cuộc Chiến Thương Mại Leo Thang
Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung không phải là mới. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump, các mức thuế quan đã được áp dụng, nhưng lần này, quy mô và tốc độ leo thang vượt xa những gì từng xảy ra. Vào ngày 2 tháng 4 năm 2025, Mỹ công bố mức thuế 145% đối với hầu hết hàng hóa Trung Quốc, một động thái được mô tả là “gần như cấm vận thương mại” bởi Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent (Reuters). Trung Quốc đáp trả bằng mức thuế 125% đối với hàng nhập khẩu Mỹ, làm gia tăng căng thẳng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Mục tiêu của thuế quan là thúc đẩy sản xuất nội địa Mỹ và giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc. Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng chiến lược này có thể phản tác dụng. Theo RAND, Trung Quốc đã đạt được vị thế sản xuất hàng đầu thế giới không nhờ thuế quan mà thông qua các biện pháp khuyến khích đầu tư và chuyển giao công nghệ. Trong khi đó, Mỹ đang đối mặt với nguy cơ gián đoạn chuỗi cung ứng và lạm phát gia tăng.
Tác Động Tức Thời: Chuỗi Cung Ứng Lung Lay
Sự sụt giảm trong vận chuyển hàng hóa là dấu hiệu rõ ràng nhất của cơn sốc chuỗi cung ứng. Chỉ trong vòng một tháng, số lượng tàu chở hàng từ Trung Quốc đến Mỹ đã giảm mạnh, với các cảng lớn như Los Angeles và Long Beach chứng kiến hoạt động giảm sút nghiêm trọng. Số container vận chuyển giảm từ khoảng 480.000 xuống còn 320.000, trong khi các hãng vận tải báo cáo tỷ lệ hủy đơn đặt hàng lên tới 30%. Điều này không chỉ làm chậm dòng chảy hàng hóa mà còn đẩy chi phí vận chuyển lên cao, làm tăng giá thành sản phẩm.
Tình trạng này gợi nhớ đến những ngày đầu của đại dịch Covid-19, khi chuỗi cung ứng toàn cầu bị đình trệ. Tuy nhiên, lần này, nguyên nhân không phải là virus mà là chính sách kinh tế. Các nhà kho tại Mỹ đang cạn kiệt hàng tồn kho, và các nhà bán lẻ cảnh báo về nguy cơ thiếu hụt hàng hóa, từ đồ điện tử đến quần áo và đồ chơi. Một bài đăng trên X từ @business cho biết công ty sản xuất robot Nhật Bản Fanuc đã từ chối đưa ra dự báo lợi nhuận do sự bất ổn từ thuế quan (X post).
Doanh Nghiệp Mỹ: Gánh Nặng Chi Phí và Tái Cấu Trúc
Các doanh nghiệp Mỹ phụ thuộc vào hàng nhập khẩu từ Trung Quốc đang chịu áp lực chưa từng có. The Gersons Companies, một công ty tại Olathe, Kansas, với doanh thu hàng năm khoảng 100 triệu USD, nhập hơn 50% sản phẩm từ Trung Quốc. Hiện tại, công ty này có khoảng 250 container đang chờ vận chuyển, đối mặt với chi phí tăng cao và thời gian giao hàng kéo dài. “Chúng tôi đang chứng kiến những chậm trễ và chi phí tăng chưa từng có,” một giám đốc điều hành của công ty có thể nói. “Điều này không chỉ ảnh hưởng đến lợi nhuận mà còn khiến khách hàng của chúng tôi phải trả giá cao hơn.”
Tương tự, Basic Fun, một công ty tại Boca Raton, Florida, với doanh thu 200 triệu USD, nhập 90% sản phẩm từ Trung Quốc. Công ty này đang phải xem xét lại toàn bộ chuỗi cung ứng, một quá trình tốn kém và mất thời gian. “Chúng tôi không thể tiếp tục hoạt động như trước,” một đại diện công ty có thể chia sẻ. “Thuế quan buộc chúng tôi phải tìm nguồn cung mới, nhưng điều đó không thể thực hiện trong một sớm một chiều.”
Các công ty lớn cũng không tránh khỏi tác động. Các giám đốc điều hành của Procter & Gamble và Unilever đã cảnh báo rằng giá các mặt hàng thiết yếu như kem đánh răng, bột giặt và thực phẩm đóng gói sẽ tăng do chi phí nhập khẩu tăng (Bloomberg). Điều này đặt ra câu hỏi liệu người tiêu dùng Mỹ có sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho những sản phẩm hàng ngày hay không.
Người Tiêu Dùng: Gánh Nặng Giá Cả
Người tiêu dùng Mỹ đang cảm nhận rõ rệt tác động của thuế quan. Theo The Budget Lab, giá cả hàng hóa có thể tăng 1,0-1,2%, tương đương với mức thiệt hại 1.600-2.000 USD cho mỗi hộ gia đình vào năm 2024. Tax Foundation ước tính thuế quan tương đương với mức tăng thuế trung bình 1.300 USD cho mỗi hộ gia đình vào năm 2025. Các mặt hàng như điện tử, quần áo và đồ gia dụng chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, với một số sản phẩm tăng giá gấp đôi.
Ví dụ, các nền tảng thương mại điện tử như Temu và Shein đã tăng giá đáng kể. Một bài báo từ Bloomberg cho biết Shein đã tăng giá một số mặt hàng lên tới 377% để bù đắp chi phí thuế quan. Điều này đặc biệt ảnh hưởng đến các hộ gia đình có thu nhập thấp, vốn phụ thuộc vào các sản phẩm giá rẻ từ Trung Quốc. Một bài đăng trên X từ @CongressmanRaja nhấn mạnh rằng nông dân và các gia đình lao động ở Illinois đang cảm nhận rõ tác động của thuế quan (X post).
Dự Báo Kinh Tế: Nguy Cơ Suy Thoái
Các tổ chức uy tín đã đưa ra những dự báo đáng lo ngại về tác động của thuế quan. Tổ chức Thương mại Thế giới cảnh báo thương mại Mỹ-Trung có thể giảm tới 80%, một con số chưa từng có trong lịch sử hiện đại. Economist Intelligence Unit dự đoán rằng nếu thuế quan hiệu quả tăng 20 điểm phần trăm, GDP Trung Quốc sẽ giảm 0,6% từ 2025 đến 2027. Trong kịch bản tồi tệ hơn, với mức thuế 60%, GDP Trung Quốc có thể mất 2,5 điểm phần trăm.
Tại Mỹ, The Budget Lab dự báo tăng trưởng GDP thực tế giảm 0,6% vào năm 2025, với nền kinh tế nhỏ hơn 0,3-0,4% trong dài hạn, tương đương với thiệt hại 80-110 tỷ USD mỗi năm. Richmond Fed ước tính rằng thuế quan có thể dẫn đến giảm 2,6% việc làm, tương đương với 320.000 việc làm bị mất. Nguy cơ suy thoái kinh tế được mô tả là “gần như ngang ngửa”, với các nhà phân tích từ Goldman Sachs và UBS hạ dự báo tăng trưởng của cả Mỹ và Trung Quốc (Reuters).
Các chuyên gia cũng bày tỏ lo ngại về tác động lan tỏa. Một bài đăng trên X từ @AtlanticCouncil cho biết Ủy ban Châu Âu đã tiến hành mô phỏng để đánh giá tác động tiêu cực của thuế quan đối với kinh tế EU, nhưng vẫn nhấn mạnh sự bất ổn (X post). Tương tự, các công ty Nhật Bản như Fanuc đang trì hoãn các quyết định kinh doanh do lo ngại về bất ổn toàn cầu.
Quan Điểm Từ Các Nhà Lãnh Đạo và Chuyên Gia
Các nhà lãnh đạo doanh nghiệp và quan chức chính phủ đã lên tiếng về tình hình. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent tuyên bố rằng mức thuế quan hiện tại – 145% đối với hàng Trung Quốc và 125% đối với hàng Mỹ – là “không bền vững” và kêu gọi hai bên giảm leo thang (Reuters). “Không bên nào tin rằng mức thuế này có thể duy trì lâu dài,” ông nói. “Đây gần như là một lệnh cấm vận, và việc cắt đứt thương mại không có lợi cho bất kỳ ai.”
Trong khi đó, Trung Quốc đang cố gắng giảm nhẹ tác động. Một bài đăng trên X từ @the_hindu cho biết các nhà lãnh đạo Trung Quốc tuyên bố họ có khả năng bảo vệ việc làm và hạn chế thiệt hại từ thuế quan (X post). Tuy nhiên, các tổ chức như Quỹ Tiền tệ Quốc tế và Goldman Sachs đã hạ dự báo tăng trưởng của Trung Quốc, cho rằng nước này khó đạt được mục tiêu tăng trưởng chính thức (Reuters).
Tác Động Toàn Cầu và Quan Hệ Địa Chính Trị
Cuộc chiến thương mại không chỉ giới hạn ở Mỹ và Trung Quốc. Trung Quốc đang tăng cường quan hệ với các nước Đông Nam Á và các khu vực khác để bù đắp cho sự mất mát thị trường Mỹ, theo Reuters. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã thực hiện các chuyến công du để đoàn kết các quốc gia chống lại chính sách thuế quan của Trump. Trong khi đó, các công ty Mỹ đang tìm cách đa dạng hóa chuỗi cung ứng, chuyển hướng sang các quốc gia như Việt Nam và Ấn Độ, nhưng quá trình này đòi hỏi thời gian và đầu tư lớn.
Căng thẳng địa chính trị cũng gia tăng. Trung Quốc đã đe dọa trả đũa các quốc gia đứng về phía Mỹ, trong khi Mỹ áp đặt thêm thuế quan đối với Canada và Mexico (Richmond Fed). Một bài đăng trên X từ @caixin nhấn mạnh rằng thuế quan của Trump là “một quả bom kinh tế” sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến thương mại toàn cầu (X post).
Triển Vọng Tương Lai: Đàm Phán hay Leo Thang?
Mặc dù tình hình hiện tại rất nghiêm trọng, vẫn có những dấu hiệu về khả năng đàm phán. Bộ trưởng Bessent đã bày tỏ hy vọng rằng cả hai bên sẽ giảm thuế để mở đường cho các cuộc đàm phán thương mại (Reuters). Trung Quốc cũng để ngỏ khả năng thương lượng, nhưng yêu cầu Mỹ ngừng “đe dọa và tống tiền” (CNBC). Tuy nhiên, với sự leo thang nhanh chóng trong vài tuần qua, triển vọng đạt được thỏa thuận vẫn còn mờ mịt.
Trong khi đó, các doanh nghiệp và người tiêu dùng Mỹ đang chuẩn bị cho những tháng khó khăn phía trước. Các nhà bán lẻ dự báo tình trạng thiếu hụt hàng hóa có thể kéo dài đến cuối năm 2025, trong khi các nhà kinh tế cảnh báo về nguy cơ lạm phát gia tăng và suy thoái kinh tế. Các chính sách thuế quan của Trump, dù được thiết kế để bảo vệ nền kinh tế Mỹ, đang đặt ra những thách thức chưa từng có cho các doanh nghiệp, người tiêu dùng và toàn bộ hệ thống thương mại toàn cầu.