Đường sắt Nga sụp đổ vì thiếu ổ bi và phá hoại: Đạn Triều Tiên ùn tắc, Kremlin mất mạch máu chiến tranh
Vào cuối năm 2025, hệ thống đường sắt Nga – mạch máu logistics nuôi dưỡng cỗ máy chiến tranh khổng lồ của Kremlin – đang đứng trước bờ vực sụp đổ hoàn toàn dưới sức ép từ các lệnh trừng phạt phương Tây và những đòn phá hoại tinh vi từ Ukraine, biến những tuyến đường sắt từng là biểu tượng sức mạnh đế chế thành những động mạch tắc nghẽn, khiến đạn dược từ Triều Tiên không thể đến tiền tuyến và nền kinh tế Nga rơi vào vòng xoáy suy thoái không lối thoát. Những ổ bi cassette tapered roller – linh kiện nhỏ bé trị giá chỉ vài đô la nhưng quyết định sự sống còn của hàng nghìn toa tàu nặng tải – đã trở thành vũ khí chết người nhất mà phương Tây giáng xuống Moscow, khi các nhà sản xuất hàng đầu như SKF Thụy Điển, Timken và Amsted Rail Mỹ rút khỏi thị trường Nga ngay sau cuộc xâm lược Ukraine, cắt đứt nguồn cung chất lượng cao và buộc Nga phải dựa vào hàng thay thế kém cỏi từ Trung Quốc hoặc sản xuất nội địa. Những ổ bi sao chép này, thiếu công nghệ thép khử khí chân không, nhanh chóng bị mài mòn và vỡ vụn chỉ sau 80.000 km, thay vì 800.000 km như hàng chính hãng, dẫn đến hiện tượng quá nhiệt và hệ thống phát hiện tự động khóa tàu, tạo hiệu ứng tắc nghẽn domino dọc các tuyến đường Siberia lạnh giá, nơi một đoàn tàu dừng lại có thể chặn đứng hàng chục đoàn khác phía sau.
Công ty Đường sắt Nga (RZD), xương sống vận tải của quốc gia rộng lớn nhất thế giới, nay đang chìm trong khủng hoảng tài chính chưa từng thấy, với lỗ ròng hàng tỷ ruble chỉ trong chín tháng đầu 2025, nợ công vọt lên hơn 4 nghìn tỷ ruble và doanh thu dự kiến mất trắng hàng tỷ đô la do vận tải hàng hóa giảm liên tục ba năm liền – mức thấp nhất kể từ khủng hoảng 2009. Để sinh tồn, RZD buộc phải tăng giá cước vận tải lên 20%, đẩy chi phí logistics nội địa tăng vọt và khiến các ngành công nghiệp than đá, thép, ngũ cốc phá sản hàng loạt, trong khi cắt giảm 40% đầu tư hạ tầng và đình chỉ các dự án mở rộng tuyến Đông Á. Phương pháp "cannibalization" tuyệt vọng – tháo rời ổ bi và linh kiện từ toa tàu còn tốt để vá víu cho những toa khác – chỉ càng đẩy nhanh vòng xoáy kim loại mỏi mệt, tăng nguy cơ trật bánh lên 300% và biến những đoàn tàu chở xe tăng T-90 hay đạn pháo thành những quả bom hẹn giờ lăn bánh trên đường ray. Hàng chục nghìn toa tàu hiện đại với tải trọng 25 tấn/trục – chiếm 40% hạm đội – nằm bất động, chờ đợi linh kiện không bao giờ đến, trong khi thiếu hụt đầu máy diesel hiện đại như loạt 2TE25KM do mất nguồn injector và hệ thống quản lý từ Bosch Đức khiến 93% suy giảm vận tải hàng hóa xuất phát từ chính sự cố kỹ thuật nội tại.
Những vấn đề kỹ thuật này càng bị khuếch đại bởi các đòn phá hoại từ lực lượng tình báo Ukraine và du kích nội địa, nhắm thẳng vào "bộ não" hệ thống: các tủ relay tín hiệu bên đường ray. Chỉ với xăng rẻ tiền và bật lửa, hơn 145 vụ đốt cháy tủ relay đã được ghi nhận đến năm 2025, buộc toàn bộ khối đường ray chuyển sang chế độ thủ công chậm chạp 10 km/h, tạo hàng đợi tàu dài hàng trăm km và giảm tốc độ vận chuyển quân sự xuống 80%. Tuyến Baikal-Amur (BAM) và Trans-Siberian – hy vọng "xoay trục sang Đông" của Putin để vận chuyển hàng hóa Trung Quốc và đạn dược Triều Tiên – nay trở thành cơn ác mộng bottleneck, với các vụ nổ hầm đường sắt và cầu quỷ (Devil's Bridge) từ năm 2023 vẫn để lại di chứng, khiến hàng triệu quả đạn pháo từ Bình Nhưỡng ùn tắc hàng tuần trời mà không thể đến Donbass. Đạn dược Triều Tiên có thể được sản xuất và giao hàng hải, nhưng không có đường sắt hoạt động, chúng chỉ là đống sắt vụn vô dụng ở kho bãi Viễn Đông, trong khi xe tăng tiền tuyến hết nhiên liệu vì tanker không thể di chuyển từ các nhà máy lọc dầu bị drone Ukraine tấn công.
Khủng hoảng nhân sự càng làm tình hình thêm tuyệt vọng: hàng nghìn kỹ sư và lái tàu có tay nghề bỏ việc để chuyển sang ngành quốc phòng lương cao gấp ba, buộc RZD gọi lại kỹ sư nghỉ hưu 70 tuổi – những người quen vận hành máy móc analog Soviet chứ không phải hệ thống kỹ thuật số hiện đại – dẫn đến tai nạn tăng vọt và lỗi vận hành hệ thống. Trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump đang củng cố liên minh phương Tây và thúc đẩy các gói trừng phạt mới nhằm bịt kín mọi kẽ hở lách luật, Nga ngày càng phụ thuộc vào nguồn cung kém chất lượng từ Trung Quốc, biến mình từ siêu cường thành vệ tinh nguyên liệu thô của Bắc Kinh, với dầu mỏ bán giảm giá sâu và linh kiện đổi lấy nhượng bộ chính trị. Hệ thống đường sắt Nga, từng là niềm tự hào chở hàng tỷ tấn hàng hóa mỗi năm, nay giảm tải xuống mức thấp nhất 15 năm, đẩy lạm phát logistics lan tỏa toàn nền kinh tế, từ giá thực phẩm đến chi phí sản xuất vũ khí. Đây không chỉ là khủng hoảng kỹ thuật mà là sự sụp đổ chiến lược: khi động mạch sắt bị cắt đứt, không quan trọng Putin có bao nhiêu tên lửa Iskander hay đạn pháo Triều Tiên – chúng không thể đến nơi cần đến, và cỗ máy chiến tranh khổng lồ của Kremlin đang dần ngừng thở vì thiếu oxy logistics từ chính những bánh xe không còn quay.
