Liên minh Nga-Trung, từng được xem là đối trọng của Mỹ, đang tan rã khi Tập Cận Bình siết chặt công nghệ, bỏ rơi Putin trong cuộc chiến tiêu hao. Tron
Trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với những biến động địa chính trị chưa từng có, một bức tranh đầy kịch tính đang được vẽ nên từ các trung tâm quyền lực ở Moscow, Bắc Kinh và Washington. Từng được ca ngợi là "đối tác không giới hạn," mối quan hệ giữa Nga và Trung Quốc giờ đây đang đứng trước bờ vực của sự rạn nứt, khi Tổng thống Vladimir Putin đối mặt với những thách thức chiến lược từ chính đồng minh quan trọng nhất của mình. Trong khi đó, Tổng thống Donald Trump, với lập trường cứng rắn, tiếp tục định hình một trật tự toàn cầu nơi Mỹ củng cố vị thế dẫn đầu, khiến liên minh chống Mỹ từng được kỳ vọng trở thành đối trọng giờ đây lung lay như một lâu đài cát trước cơn sóng dữ.
Cuộc khủng hoảng hiện tại bắt nguồn từ những động thái bất ngờ của Trung Quốc, quốc gia đang dần quay lưng với Nga trong những lĩnh vực chiến lược then chốt. Các số liệu hải quan Trung Quốc cho thấy một thực tế đáng báo động: thương mại song phương giữa hai nước đã giảm đáng kể trong năm 2025. Trong 8 tháng đầu năm, xuất khẩu từ Trung Quốc sang Nga giảm 8,8%, trong khi nhập khẩu từ Nga cũng giảm 8,2%, với tổng giá trị thương mại hai chiều chỉ đạt khoảng 145 tỷ USD. Đặc biệt, tháng 8 chứng kiến mức giảm mạnh nhất trong 6 tháng, với xuất khẩu của Trung Quốc sang Nga giảm tới 16,4%. Ngay cả nhập khẩu dầu thô từ Nga, một trụ cột trong quan hệ kinh tế hai nước, cũng ghi nhận mức giảm đầu tiên theo năm, đánh dấu một bước ngoặt trong mối quan hệ từng được xem là không thể phá vỡ.
Đằng sau những con số này là một chiến lược có tính toán của Bắc Kinh. Trung Quốc đang siết chặt xuất khẩu công nghệ cao, đặc biệt là các máy công cụ chính xác và linh kiện điện tử, những yếu tố sống còn đối với ngành công nghiệp quốc phòng của Nga. Các máy công cụ có độ chính xác 3-4 micron, cần thiết để chế tạo nòng pháo, thân tên lửa hay các bộ phận động cơ, giờ đây gần như không thể tiếp cận được từ Trung Quốc do các quy định xuất khẩu nghiêm ngặt. Thậm chí, những lô hàng đã thanh toán cũng bị kẹt lại ở biên giới do thủ tục hải quan bị thắt chặt. Điều này không chỉ làm gián đoạn chuỗi cung ứng của Nga mà còn đẩy chi phí sản xuất vũ khí lên cao, làm suy yếu khả năng duy trì chiến lược tiêu hao kéo dài trong cuộc xung đột tại Ukraine.
Trong khi đó, Tổng thống Putin đang cố gắng củng cố vị thế của Nga bằng những động thái quân sự đầy tham vọng. Từ việc triển khai tên lửa đạn đạo siêu thanh tầm trung Oreshnik tại Belarus đến các cuộc diễn tập chung Japat 2025 gần biên giới NATO, Nga đang gửi đi thông điệp răn đe mạnh mẽ tới châu Âu. Những tuyên bố về việc tuyển mộ 135.000 binh sĩ mới, mở rộng độ tuổi nghĩa vụ quân sự lên 30 và áp dụng các lệnh triệu tập điện tử cho thấy Moscow đang chuẩn bị cho một cuộc chiến kéo dài, với mục tiêu tạo ưu thế ý chí trước NATO và EU. Tuy nhiên, những kế hoạch này đang bị đe dọa bởi sự phụ thuộc nặng nề vào công nghệ và linh kiện từ Trung Quốc, vốn đang bị Bắc Kinh kiểm soát chặt chẽ hơn bao giờ hết.
Sự thay đổi trong chính sách của Trung Quốc không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn phản ánh một sự chuyển dịch chiến lược sâu rộng. Bắc Kinh dường như đang đặt lợi ích quốc gia lên trên mối quan hệ với Nga, đặc biệt trong bối cảnh họ phải đối mặt với áp lực từ Mỹ và các đồng minh. Tổng thống Trump, với chính sách "Nước Mỹ trên hết," đã tăng cường các biện pháp trừng phạt thứ cấp, gây áp lực lên các ngân hàng Trung Quốc liên quan đến Nga. Kết quả là một số ngân hàng Trung Quốc đã tạm dừng xử lý thanh toán cho các giao dịch nhạy cảm, làm tắc nghẽn dòng chảy công nghệ cao mà Nga cần để duy trì năng lực quân sự. Điều này đặt Putin vào thế bí: một mặt, ông cần duy trì sức ép quân sự lên phương Tây; mặt khác, ông không thể lấp đầy khoảng trống công nghệ khi Trung Quốc dần rút lui.
Trong khi đó, Trung Quốc đang tập trung vào những ưu tiên riêng, với trọng tâm là vấn đề Đài Loan. Các cuộc tập trận quân sự quanh eo biển Đài Loan, bao gồm việc triển khai hàng trăm máy bay không người lái, là một phần của chiến thuật "vùng xám" nhằm gây áp lực tối đa lên hòn đảo này mà không vượt ngưỡng chiến tranh. Tổng thống Đài Loan Lại Thanh Đức đã gửi thông điệp khẩn cấp tới Mỹ, kêu gọi sự hỗ trợ để đối phó với mối đe dọa ngày càng gia tăng từ Bắc Kinh. Tuy nhiên, các nhà phân tích chiến lược nhận định rằng Trung Quốc chưa sẵn sàng cho một cuộc xung đột toàn diện. Họ đang đối mặt với ba ràng buộc lớn: năng lực hậu cần hạn chế cho một cuộc đổ bộ quy mô, những vấn đề kinh tế nội tại như tăng trưởng chậm và khủng hoảng bất động sản, và nhu cầu ổn định chính trị trước thềm Hội nghị Trung ương 4 khóa 20 vào cuối tháng 10 năm 2025.
Chiến lược của Bắc Kinh là một sự cân bằng tinh tế: vừa phô diễn sức mạnh để củng cố hình ảnh trong nước, vừa tránh đối đầu trực tiếp với Mỹ và các đồng minh. Điều này giải thích tại sao Trung Quốc chọn cách siết chặt xuất khẩu công nghệ nhạy cảm sang Nga thay vì duy trì mối quan hệ đối tác toàn diện. Bằng cách giảm phơi nhiễm trước các lệnh trừng phạt thứ cấp, Bắc Kinh đang bảo vệ không gian mặc cả với phương Tây, đồng thời tránh bị kéo vào một liên minh chống Mỹ rõ ràng – một kịch bản có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu của họ.
Tình thế hiện tại của Trung Quốc gợi nhớ đến sự kết hợp giữa tham vọng của Đức trước Thế chiến I và những ràng buộc kinh tế mà Nhật Bản phải đối mặt trong thập niên 1980. Giống như Đức, Trung Quốc đang công nghiệp hóa và quân sự hóa mạnh mẽ, nhưng cảm thấy bị bao vây bởi liên minh Mỹ-Nhật-Hàn-Úc-Ấn. Tuy nhiên, giống như Nhật Bản thời kỳ bong bóng kinh tế, Bắc Kinh vẫn phụ thuộc nặng nề vào thị trường và chuỗi cung ứng do Mỹ kiểm soát. Sự phụ thuộc này khiến họ không thể mạo hiểm kích hoạt một cuộc xung đột lớn, dù là ở Đài Loan hay thông qua việc hỗ trợ Nga một cách toàn diện.
Trong bối cảnh này, Putin dường như đang bị cô lập hơn bao giờ hết. Liên minh chống Mỹ mà ông từng kỳ vọng, với Trung Quốc là trụ cột, giờ đây đang tan rã trước mắt. Những tuyên bố cứng rắn và các động thái quân sự của Nga không thể che giấu thực tế rằng Moscow đang mất đi sự hỗ trợ công nghệ và kinh tế từ Bắc Kinh. Ngay cả kho dự trữ vũ khí của Nga, dù lớn, cũng không thể duy trì mãi trong một cuộc chiến tiêu hao kéo dài. Lịch sử đã từng chứng kiến những bài học đau đớn: cuộc xâm lược Afghanistan của Liên Xô năm 1979, ban đầu được dự tính là một chiến dịch ngắn hạn, đã trở thành một thảm họa kéo dài, làm kiệt quệ nền kinh tế và đẩy nhanh sự sụp đổ của siêu cường này. Đài Loan, trong tương lai, có thể trở thành "Afghanistan" của Trung Quốc – một nơi mà Bắc Kinh muốn chứng minh sức mạnh nhưng lại đối mặt với giới hạn của chính mình.
Trong khi đó, Tổng thống Trump tiếp tục củng cố vị thế của Mỹ bằng cách khai thác những điểm yếu của đối thủ. Các biện pháp trừng phạt thứ cấp, kiểm soát công nghệ và củng cố liên minh với các đối tác như Nhật Bản, Úc và Ấn Độ đang tạo ra một mạng lưới bao vây chiến lược, khiến cả Nga và Trung Quốc phải dè chừng. Với Nga, đó là sự suy giảm năng lực sản xuất vũ khí; với Trung Quốc, đó là áp lực kinh tế và nguy cơ bị cô lập nếu vượt qua lằn ranh đỏ.
Khi những căng thẳng địa chính trị tiếp tục leo thang, thế giới đang chứng kiến một nghịch lý: liên minh chống Mỹ, từng được kỳ vọng sẽ định hình lại trật tự toàn cầu, giờ đây đang tự tan rã bởi những toan tính riêng lẻ của các thành viên. Putin, với tham vọng khôi phục vị thế siêu cường của Nga, đang bị mắc kẹt trong một cuộc chiến mà ông không thể thắng mà không có sự hỗ trợ từ Trung Quốc. Trong khi đó, Tập Cận Bình, với giấc mơ thống nhất Đài Loan và khẳng định vị thế siêu cường, lại đang tự kiềm chế để tránh một cuộc đối đầu trực diện với Mỹ. Kết quả là một thế giới đầy bất ổn, nơi các cường quốc đang chơi một ván cờ địa chính trị mà không ai dám đi nước cờ quyết định.
.jpg)
.jpeg)
