Cỗ máy chiến tranh của Putin đang tan rã từ bên trong. 70.000 binh sĩ đào ngũ, tỷ lệ tăng gấp 5 lần chỉ trong một năm—đây không phải khủng hoảng...
Một làn sóng đào ngũ chưa từng có đang xé toạc bộ máy chiến tranh của Tổng thống Nga Vladimir Putin từ bên trong. Theo tiết lộ mới nhất từ United 24 Media và tổ chức tình báo mã nguồn mở Front Intelligence Inside của Ukraine, đến tháng 9 năm 2025, có tới 70.000 binh sĩ Nga đang đối mặt nguy cơ đào ngũ nếu xu hướng hiện tại không được chặn đứng. Con số này tương đương với gần một phần mười tổng lực lượng quân đội Nga đang triển khai tại Ukraine, một thảm họa nhân lực mà Kremlin không thể che giấu được nữa.
Đây không phải là những con số khô khan trên giấy tờ. Đây là câu chuyện về hàng chục nghìn người đàn ông bị ném vào cỗ máy nghiền thịt mà Moscow gọi là "chiến dịch đặc biệt," nơi sinh mạng không còn giá trị, nơi con người chỉ là vật liệu tiêu hao trong chiến lược tấn công bằng thịt mà giới quân sự phương Tây gọi là "meat assault." Họ không chiến đấu vì lý tưởng, không vì vinh quang, mà chỉ đơn giản để sống sót qua từng ngày giữa địa ngục mang tên tiền tuyến Donbass.
Dữ liệu từ hãng truyền thông độc lập Nga Agenstvo Novosti và dự án "I Want to Live" (Tôi Muốn Sống) do Ukraine thiết lập từ tháng 9 năm 2022 đã vẽ nên một bức tranh đầy máu và nước mắt. Từ năm 2022, hiện tượng đào ngũ vốn còn manh nha ở mức thấp. Đến tháng 1 năm 2024, con số này bắt đầu tăng đột biến lên trung bình 100 vụ mỗi tháng. Nhưng điều kinh hoàng hơn đang diễn ra: đến cuối quý đầu năm 2025, số lượng vụ đào ngũ đã tăng phi mã lên hơn 500 vụ mỗi tháng, tăng gấp năm lần chỉ trong hơn một năm.
Đằng sau những con số này là những cái tên, những khuôn mặt, những con người thực. Tài liệu nội bộ rò rỉ từ quân đội Nga ghi nhận tới 13.800 vụ đào ngũ từ năm 2022 đến tháng 7 năm 2025, với đầy đủ tên tuổi và đơn vị. Đáng chú ý nhất là Lữ đoàn Bộ binh Cơ giới số 30 trực thuộc Tập đoàn quân Hợp thành số 2. Riêng trong giai đoạn từ tháng 5 năm 2023 đến tháng 5 năm 2025, đơn vị này ghi nhận 2.000 vụ đào ngũ. Chỉ trong ba tháng đầu năm 2025, lữ đoàn này đã có tới 756 vụ đào ngũ, hơn một nửa tổng số vụ của cả năm trước. Nếu tình hình tiếp diễn, năm 2025 có thể chạm ngưỡng 3.000 vụ đào ngũ chỉ tính riêng một đơn vị.
Những con số này không chỉ phản ánh sự sụp đổ về tinh thần mà còn là tiếng kêu tuyệt vọng của những người đàn ông bị đẩy vào chỗ chết mà không có đạn dược, không có huấn luyện, không có hy vọng. Binh sĩ Sagay Guscop, một tù nhân được điều ra trận chỉ bốn tháng sau khi bị kết án, đã đào ngũ và khi bị bắt lại, anh ta nói tại tòa: "Tôi muốn bảo toàn tính mạng và sức khỏe của mình." Lý do? Do sự phối hợp kém giữa các chỉ huy, binh sĩ bị đưa đi chiến đấu gần như không có đạn dược.
Không có đạn dược để chiến đấu. Để câu nói ấy lặng im trong một chút. Đây không còn là chiến tranh hiện đại nữa. Đây là tự sát tập thể được tổ chức bởi Bộ Quốc phòng Nga. Đây là hình ảnh của một cỗ máy quân sự đang tan rã từ bên trong, nơi kỷ luật được duy trì không phải bằng lòng trung thành mà bằng khủng bố, bằng bạo lực, bằng sự tàn nhẫn có hệ thống.
Theo BBC, nhiều binh sĩ Nga chỉ được huấn luyện vỏn vẹn 10 ngày, thậm chí có trường hợp chỉ ba ngày, rồi bị đẩy ra tiền tuyến như những con tốt thí. Họ không phải là chiến binh được trang bị và chuẩn bị kỹ lưỡng. Họ là thịt sống được ném vào hỏa tuyến để xác định vị trí hỏa lực của đối phương bằng chính cơ thể của mình. Với Putin, họ không phải là con người mà là con số trong một bảng tính chiến tranh, nơi sinh mạng được quy đổi thành dữ liệu phục vụ cho chiến thuật tiêu hao.
Và đây là điều đáng sợ hơn cả: tù nhân, những thành phần tưởng chừng dễ mất kiểm soát nhất, lại có tỷ lệ đào ngũ thấp hơn cả lính hợp đồng. Trong Lữ đoàn Cơ giới số 30, có tới 73.6% vụ đào ngũ là từ lính hợp đồng, trong khi chỉ 22.1% là từ tù nhân. Tại sao? Bởi vì với những người đã từng sống trong địa ngục của hệ thống tư pháp Nga, chiến trường chỉ là một phiên bản khác của nhà tù, nơi sống sót là con đường duy nhất để không quay lại song sắt. Họ chiến đấu cẩn trọng hơn, giữ kỷ luật hơn, hoặc đơn giản là ít có cơ hội để bỏ chạy. Hoặc, theo cảnh báo của The Moscow Times, họ chết quá nhanh, không kịp trốn thoát.
Nhưng với những lính hợp đồng, những người gia nhập quân đội với hy vọng có một công việc ổn định, với niềm tin vào đất nước, hiện thực chiến trường đã nghiền nát mọi ảo tưởng. Họ nhận ra rằng mình không phải là chiến binh mà là vật tế thần. Họ nhận ra rằng mệnh lệnh từ cấp trên không phải để chiến thắng mà để chết một cách có tổ chức. Và khi nhận ra điều đó, nhiều người trong số họ đã chọn cách duy nhất để thoát khỏi cỗ máy nghiền thịt: đào ngũ.
Chương trình "I Want to Live" của Ukraine đã trở thành một mạng lưới cứu sinh cho những người đàn ông tuyệt vọng này. Từ điện thoại đến website và ứng dụng nhắn tin, binh sĩ Nga có thể liên hệ trực tiếp để được chỉ dẫn quy trình đào ngũ và đầu hàng. Đây không chỉ là chiến tranh tâm lý mà là một chiến dịch nhân đạo, nơi Ukraine không chỉ tấn công bằng hỏa lực mà còn bằng hy vọng, bằng lời hứa về một cuộc sống không phải sống trong nỗi sợ hãi liên tục.
Vào tháng 5 năm 2025, du kích Ukraine thuộc nhóm ATES đã phát hiện nhiều binh sĩ Nga tự thiêu hủy xe quân sự của mình chỉ để tránh bị điều ra mặt trận. Khi một người lính tin rằng đốt xe của mình còn an toàn hơn là ra trận, thì vấn đề không còn nằm ở chiến thuật nữa mà là ở bản chất của cỗ máy chiến tranh mà Putin đã tạo ra. Một cỗ máy coi người lính như vật liệu tiêu hao, nơi sinh mạng không có giá trị và sự hy sinh không được tôn vinh mà chỉ là nghĩa vụ phải thực hiện dưới sự đe dọa của bạo lực.
Và bạo lực ấy không chỉ đến từ đối phương. Từ năm 2023, The Guardian đã phát hiện Nga triển khai hàng rào binh sĩ phía sau lưng các đơn vị tấn công, dùng chính lính Nga để ngăn không cho lính Nga rút lui. Binh sĩ Alexander Gorin kể lại với giọng run rẩy: "Họ bố trí lính phía sau chúng tôi, không cho rút lui. Chúng tôi bị đe dọa xử bắn từng người một hoặc cả đơn vị." Trong một đội quân bình thường, rút lui là chiến thuật tái bố trí lực lượng. Trong quân đội Nga, rút lui là tội ác và người lính bị xử lý như kẻ phản bội.
Nhưng đó mới chỉ là phần nhẹ nhàng của bức tranh. Theo CNN đưa tin vào tháng 7, một đoạn video lan truyền ghi lại cảnh tượng rợn người: một binh sĩ Nga bị trói chặt vào gốc cây, không mặc áo, giữa mùa đông khắc nghiệt. Không ai giúp anh ta, không ai đứng canh, anh ta chỉ còn chờ chết, hoặc vì thời tiết hoặc vì đạn pháo. Nếu không có máy bay không người lái của Ukraine bay ngang và ghi hình, sự thật này đã bị chôn vùi trong băng tuyết như hàng nghìn trường hợp khác không có nhân chứng.
Đến tháng 9, tình báo Ukraine chặn được một cuộc điện thoại kinh hoàng giữa các binh sĩ Nga. Trong đó, một người lính tuyên bố: "Chúng tôi bắt được một thằng đào ngũ gần Mariupol. Sắp tới các anh sẽ nhận được một thằng lính với hai cái chân gãy." Phần tiếp theo của cuộc gọi tiết lộ sự tàn nhẫn gần như không thể tin nổi: "Sắp tới mấy người sẽ nhận được một thằng lính tàn phế nằm lăn ra đấy, làm mồi nhử cho lửa." Làm mồi nhử. Ném người lính bị thương ra tiền tuyến để dẫn dụ hỏa lực và biến con người thành bia sống đúng nghĩa.
Không cần đến án tù 20 năm. Không cần phán quyết từ chỉ huy. Ở tiền tuyến Ukraine, lính Nga chỉ có hai lựa chọn: chết vì đạn Ukraine hoặc chết vì chính quân đội của họ. Và Moscow không hề ngại áp dụng những phương pháp mới để ngăn chặn làn sóng đào ngũ. Theo tổ chức du kích ATES tiết lộ vào ngày 7 tháng 10, ít nhất một chỉ huy Nga đã ra lệnh thu giữ toàn bộ thẻ ngân hàng của các lính dưới quyền. Mục tiêu rất rõ ràng: cắt đứt mọi khả năng sống sót tài chính nếu họ có ý định bỏ trốn. Một người lính không có tiền sẽ không thể tự xoay sở, và rủi ro của việc đào ngũ khi không có nguồn lực tài chính nào đủ khiến họ phải trùn bước.
Viên chỉ huy không hề giấu diếm mục đích. Ông ta thẳng thừng tuyên bố sẽ trả lại thẻ sau đợt điều chuyển, nhưng với điều kiện binh sĩ không được báo cáo hành vi sai trái lên cấp trên. Đây là hành động vô pháp, nhưng như tổ chức ATES chỉ ra, thật khó để tin rằng hành vi này sẽ bị trừng phạt, đặc biệt khi chính Tổng thống Putin được cho là có thể đã nhắm mắt làm ngơ nếu phương pháp này giúp giữ lính ở lại chiến trường.
Trong khi các quốc gia phương Tây cho phép binh sĩ nghỉ phép vì tang lễ hay lý do gia đình, ở tiền tuyến Ukraine, lính Nga bị tống vào tù nếu rời đơn vị để chăm sóc người thân sắp qua đời. Ngày 8 tháng 10, Meduza tiết lộ hàng loạt vụ án trong đó lính Nga viện lý do như cha hấp hối, mẹ bệnh nặng để xin phép nghỉ. Kết quả? Không được chấp nhận. Và khi họ tự ý rời đơn vị, ngay lập tức bị kết án đào ngũ.
Sự vô cảm ấy không phải ngoại lệ, nó là đặc điểm hệ thống. Nhà hoạt động nhân quyền Ivan Chuvilf tuyên bố thẳng thừng: "Đối với Putin, họ là giẻ rách con người. Trong mắt quan chức quân sự Nga, binh sĩ là thịt, không hơn gì cả." Ngay cả luật sư của một lính đào ngũ đã không còn cách nào bào chữa ngoài sự thật lạnh lùng: "Thà như vậy còn hơn là nằm chết đâu đó dưới bụi rậm ở Ukraine."
Và Moscow không sửa chữa, không cải cách. Thay vào đó, họ gia tăng trừng phạt. Án tù cho hành vi đào ngũ có thể lên đến 15 năm, và theo một số nguồn tin, con số này đang được xem xét để nâng lên 20 năm. Điện Kremlin đang đẩy mạnh chiến dịch đàn áp nội bộ, soạn thảo luật mới với mục tiêu đe dọa tâm lý binh sĩ, gửi đi thông điệp lạnh lùng: có những thứ còn tồi tệ hơn cả cái chết ở Ukraine.
Trong các bản tin nội bộ quân đội, đã xuất hiện những luận điệu như: "Ngồi tù 20 năm, xa gia đình, mất hết danh dự còn đáng sợ hơn việc bị thương hay chết ngoài chiến trường." Hoặc: "Ở Ukraine ít ra anh còn có cơ hội sống sót, được coi là anh hùng. Ở nhà tù anh chỉ là rác rưởi bị lãng quên."
Vào đêm ngày 18 rạng sáng ngày 19 tháng 4 năm 2025, 100 binh sĩ bị giam giữ vì đào ngũ đã nổi loạn tại văn phòng chỉ huy đồn Krasnodar. Họ phá rào trốn chạy. Bảy người vượt trại, bốn người bị bắt lại, ba người hiện vẫn đang lẩn trốn. Điều kiện giam giữ chính là lời giải thích. Theo Meduza, trại giam ở Krasnodar là địa ngục trần gian. Binh sĩ bị nhốt sau hàng rào thép gai, không hoạt động gì, chung nhà vệ sinh và nhà tắm ngoài trời, không được rời khỏi khu vực dù chỉ một bước. Đòn roi là đặc sản hàng ngày.
Theo các ước tính phương Tây, Nga đã gánh chịu hơn 1.12 triệu thương vong kể từ khi chiến dịch xâm lược bắt đầu. Một con số kinh hoàng phản ánh cái giá phải trả cho chiến lược đẫm máu này. Và chính từ sự tàn bạo có hệ thống ấy mà hàng chục nghìn binh sĩ Nga đã chọn biến mất, đầu hàng, đào ngũ hoặc tự tìm đường thoát khỏi cỗ máy nghiền thịt của chính mình.
Nếu còn ai hỏi vì sao đến cuối năm 2025 lại có tới 70.000 binh sĩ đào ngũ, câu trả lời không nằm ở Kyiv mà nằm ngay trong chính hệ thống của Moscow. Một hệ thống coi người lính như vật liệu tiêu hao. Chính vì thế, sự sụp đổ có thể sẽ không đến từ các đòn phản công của Ukraine mà là từ sự dần nứt trong chính hàng ngũ quân đội Nga, nơi người lính đã không còn tin rằng đất nước của họ xứng đáng để họ hy sinh.
.jpg)
.jpeg)
