Nga đâm sau lưng Trung Quốc, Ấn Độ thành kẻ quyết định chiến tranh Ukraine

Ấn Độ, nền dân chủ lớn nhất thế giới, đang trở thành mắt xích quyết định số phận cuộc chiến Ukraine. Bằng cách nhập dầu Nga giá rẻ và bán diesel cho U

Vào một buổi sáng tháng Bảy năm 2025, khi những cơn gió lạnh thổi qua những cánh đồng chiến sự tàn phá ở Ukraine, một thực tế nghịch lý đang lặng lẽ định hình bàn cờ địa chính trị toàn cầu: Ấn Độ, một quốc gia tự hào là nền dân chủ đông dân nhất thế giới, đã trở thành nhà cung cấp nhiên liệu diesel lớn nhất cho Ukraine. Nhưng nguồn gốc của dòng nhiên liệu này lại bắt nguồn từ dầu thô Nga – chính quốc gia đang đẩy Ukraine vào lằn ranh sinh tử của cuộc chiến kéo dài sang năm thứ tư. Trong khi các cường quốc phương Tây bơm hàng nghìn tỷ đô la viện trợ để giữ cho Kyiv đứng vững, dòng tiền từ Ukraine lại chảy ngược về Moscow qua trung gian Ấn Độ, tạo nên một vòng tròn tài chính tàn khốc mà chính quyền Trump gọi là “tự sát”. Ấn Độ, với vị thế độc đáo vừa là đồng minh chiến lược của Mỹ, vừa là đối tác của Nga trong Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO), đang đứng giữa ngã ba đường: tiếp tục nhập dầu Nga giá rẻ để kiếm lời hay chọn con đường hòa bình, bảo vệ uy tín quốc gia để vươn lên thành siêu cường toàn cầu thực thụ?

Hội nghị thượng đỉnh SCO năm 2025 tại Thiên Tân, Trung Quốc, đã phô bày rõ ràng những căng thẳng địa chính trị đang định hình trật tự thế giới mới. Với 20 văn kiện được ký kết, SCO không còn là một diễn đàn an ninh khu vực lỏng lẻo mà đã chuyển mình thành một liên minh thể chế với tham vọng đối trọng phương Tây. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình kêu gọi một mô hình quản trị toàn cầu đa cực, trong khi Tổng thống Nga Vladimir Putin nhấn mạnh SCO là biểu tượng của “chủ nghĩa đa phương chân chính”. Ấn Độ, dưới sự lãnh đạo của Thủ tướng Narendra Modi, đưa ra tầm nhìn “Một Trái Đất, Một Gia đình, Một Tương Lai”, nhấn mạnh hợp tác dân chủ và phát triển bền vững. Nhưng đằng sau những lời hoa mỹ và các thỏa thuận về ngân hàng phát triển SCO, trái phiếu chung, hay hợp tác AI, mâu thuẫn nội bộ giữa ba gã khổng lồ – Trung Quốc, Nga, và Ấn Độ – đang âm ỉ như một quả bom hẹn giờ.

Trung Quốc, với tham vọng kiến tạo trật tự quốc tế mới, không ngần ngại biến SCO thành công cụ mở rộng ảnh hưởng. Từ Ngân hàng Đầu tư Cơ sở hạ tầng Châu Á (AIIB) đến Sáng kiến Vành đai và Con đường, Bắc Kinh luôn giữ quyền kiểm soát, nắm giữ tỷ lệ góp vốn lớn và quyền phủ quyết ngầm. Trong SCO, dù nhường một số ghế quản trị cho Ấn Độ và Nga để tạo hình ảnh đa phương, Trung Quốc vẫn cài cắm cơ chế để giữ ghế lái. Nhưng cả Nga và Ấn Độ đều không phải là những con tốt dễ bị thao túng. Putin, với tâm thế của một cường quốc độc lập, không bao giờ chấp nhận làm vệ tinh của Bắc Kinh. Quan hệ thân thiết giữa Nga và Ấn Độ, đặc biệt qua thương mại dầu mỏ và vũ khí, là một cú đâm sau lưng kín đáo nhằm cân bằng ảnh hưởng của Trung Quốc trong SCO. Trong khi đó, Ấn Độ, với truyền thống tự chủ chiến lược, không muốn bị kéo vào quỹ đạo của bất kỳ siêu cường nào, dù là Mỹ, Trung Quốc hay Nga.

Nhưng chính trong cuộc chiến Ukraine, vai trò của Ấn Độ trở thành tâm điểm của sự chú ý toàn cầu. Kể từ khi Nga bị phương Tây cấm vận năm 2022, Ấn Độ đã vượt lên thành khách hàng lớn nhất của dầu thô Nga, mua với giá chiết khấu sâu. Các nhà máy lọc dầu khổng lồ ở Jamnagar và Vadinar biến dầu thô Nga thành diesel, xăng và nhiên liệu phản lực, sau đó xuất khẩu sang châu Âu và Ukraine. Trên giấy tờ, những sản phẩm này mang nhãn “Made in India”, giúp lách qua các lệnh cấm vận dầu thô Nga một cách hợp pháp. Theo Naftogaz, công ty năng lượng quốc gia Ukraine, Ấn Độ chiếm 15,5% tổng lượng nhập khẩu diesel của Ukraine trong tháng Bảy năm 2025, tăng mạnh từ 1,9% cùng kỳ năm 2024. Điều này có nghĩa là Ukraine, nạn nhân của cuộc chiến do Nga phát động, đang gián tiếp tài trợ cho cỗ máy chiến tranh của Moscow thông qua việc mua nhiên liệu từ Ấn Độ.

Nghịch lý này không qua mắt được chính quyền Trump. Tổng thống Donald Trump, với triết lý “đánh vào túi tiền trước khi đánh trên chiến trường”, đã chỉ thẳng vào Ấn Độ như mắt xích quyết định số phận cuộc chiến. Peter Navarro, cố vấn thương mại thân cận của Trump, gọi Ấn Độ là “con đường dẫn đến hòa bình”, nhấn mạnh rằng dòng tiền từ dầu Nga qua Ấn Độ là huyết mạch tài chính giúp Moscow duy trì chiến tranh. Scott Bessent, một nhân vật chủ chốt trong đội ngũ kinh tế của Trump, mô tả hoạt động thương mại năng lượng của Ấn Độ là “lỗ hổng chết người” trong cơ chế trừng phạt. Để phá vỡ vòng tròn tài chính này, Trump đã tung ra đòn thuế quan mạnh mẽ, áp mức thuế 50% lên hàng hóa Ấn Độ. Đây không chỉ là một đòn cảnh cáo mà còn là lời mặc cả: hoặc New Delhi giảm nhập dầu Nga, hoặc đối mặt với nguy cơ mất lợi thế ở thị trường Mỹ – một trong những thị trường xuất khẩu lớn nhất của Ấn Độ.

Đòn thuế quan của Trump là một bước đi táo bạo, khiến nhiều người đặt câu hỏi: Tại sao Mỹ lại nhắm vào một đồng minh chiến lược trong chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương? Câu trả lời nằm ở lăng kính năng lượng. Ấn Độ không chỉ là đối tác trong Bộ Tứ (Quad) cùng Mỹ, Nhật Bản và Úc, mà còn là thành viên SCO và BRICS, giữ thế cân bằng độc đáo giữa phương Tây và liên minh Nga-Trung. Với hơn một nửa lượng dầu Urals của Nga chảy vào Ấn Độ kể từ năm 2022, New Delhi đã trở thành nguồn tài chính lớn nhất cho Nga ngoài Trung Quốc. Nếu Ấn Độ giảm nhập khẩu dầu Nga, Moscow sẽ mất hàng chục tỷ đô la doanh thu, đẩy Nga vào thế yếu và mở ra cơ hội cho hòa bình. Trump hiểu rằng, thay vì bơm thêm viện trợ quân sự cho Ukraine, việc cắt đứt dòng tiền của Nga qua Ấn Độ sẽ là chìa khóa để chấm dứt cuộc chiến.

Tuy nhiên, Ấn Độ đang đối mặt với một lựa chọn đầy rủi ro. Một mặt, nhập dầu Nga giá rẻ mang lại lợi ích kinh tế to lớn: đảm bảo an ninh năng lượng trong nước, kiếm ngoại tệ từ xuất khẩu nhiên liệu tinh chế, và củng cố vị thế thương mại toàn cầu. Nhưng mặt khác, tiếp tục con đường này có thể đẩy Ấn Độ vào thế đối đầu với phương Tây, làm tổn hại hình ảnh quốc gia như một nền dân chủ đáng tin cậy. Nếu bị gắn nhãn “kẻ trục lợi từ chiến tranh”, Ấn Độ có nguy cơ mất đi sự tín nhiệm quốc tế – thứ cần thiết để trở thành siêu cường toàn cầu thực thụ. Dư luận ở châu Âu và Mỹ có thể coi New Delhi là quốc gia làm giàu trên xương máu Ukraine, một vết nhơ ngoại giao khó gột rửa.

Hơn nữa, vai trò kép của Ấn Độ trong Bộ Tứ và SCO đặt nước này vào tình thế nguy hiểm. Nếu tiếp tục trung chuyển dầu Nga, Ấn Độ có thể bị loại khỏi các sáng kiến an ninh khu vực do Mỹ dẫn dắt, làm suy yếu vị thế ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Trung Quốc, đối thủ chiến lược của Ấn Độ, sẽ không bỏ lỡ cơ hội này để lôi kéo các quốc gia Nam Á như Bangladesh, Nepal hay Sri Lanka về phía mình, làm lung lay bàn cờ địa chính trị khu vực. Trong khi đó, Ukraine, dù phụ thuộc vào diesel Ấn Độ, sẽ không bao giờ coi New Delhi là đồng minh thực sự, mà chỉ là một đối tác bất đắc dĩ.

Lựa chọn của Ấn Độ sẽ định hình không chỉ số phận cuộc chiến Ukraine mà còn con đường để nước này trở thành siêu cường toàn cầu. Nếu tiếp tục nhập dầu Nga bất chấp áp lực quốc tế, Ấn Độ có thể đối mặt với các lệnh trừng phạt tài chính, công nghệ, và hạn chế đầu tư từ phương Tây. Ngược lại, nếu New Delhi điều chỉnh chính sách, giảm phụ thuộc vào dầu Nga và minh bạch hóa xuất khẩu, Mỹ có thể nới lỏng thuế quan, mở ra cơ hội cho Ấn Độ củng cố vị thế trong trật tự thế giới mới. Trump, với phong cách sử dụng thuế quan làm đòn bẩy chính trị, đã để ngỏ cánh cửa thương lượng, nhưng thời gian không còn nhiều.

Thế giới đang dõi theo Ấn Độ. Lịch sử sẽ ghi nhận liệu New Delhi có thể tận dụng vị thế độc đáo của mình để vừa bảo vệ lợi ích quốc gia, vừa góp phần vào hòa bình toàn cầu, hay sẽ sa lầy vào vòng xoáy chiến tranh và mất đi cơ hội trở thành gã khổng lồ được cả thế giới kính nể. Trong bàn cờ địa chính trị đầy rẫy mâu thuẫn này, Ấn Độ không chỉ là một người chơi, mà là tâm điểm quyết định số phận của cả một cuộc xung đột.