Mỹ “mất” Ấn Độ vào tay Trung Quốc? Chuyên gia: Không đơn giản vậy

Trong bối cảnh địa chính trị toàn cầu đang xoay vần với tốc độ chóng mặt, câu hỏi liệu Hoa Kỳ có đang mất dần ảnh hưởng đối với Ấn Độ - một ...

Trong bối cảnh địa chính trị toàn cầu đang xoay vần với tốc độ chóng mặt, câu hỏi liệu Hoa Kỳ có đang mất dần ảnh hưởng đối với Ấn Độ - một cường quốc đang trỗi dậy ở châu Á - đang khiến các nhà hoạch định chính sách tại Washington phải đau đầu. Khi Tổng thống Donald Trump bước vào nhiệm kỳ thứ hai, chính sách đối ngoại của Mỹ, vốn được định hình bởi khẩu hiệu “Nước Mỹ trên hết,” đang phải đối mặt với những thách thức mới trong việc duy trì mối quan hệ chiến lược với Ấn Độ. Một quốc gia từng được xem là đối tác không thể thiếu trong việc kiềm chế Trung Quốc giờ đây dường như đang tìm kiếm con đường riêng, cân bằng giữa lợi ích quốc gia và những mối quan hệ phức tạp với các cường quốc khác. Nhưng liệu Mỹ có thực sự đang mất Ấn Độ, hay đây chỉ là một giai đoạn chuyển mình trong mối quan hệ song phương?

Ấn Độ, với dân số hơn 1,4 tỷ người và nền kinh tế đang tăng trưởng nhanh, không còn là một quốc gia chỉ biết đứng bên lề các vấn đề toàn cầu. Dưới sự lãnh đạo của Thủ tướng Narendra Modi, Ấn Độ đã khẳng định mình là một thế lực độc lập, từ chối bị bó buộc vào bất kỳ liên minh nào mang tính ràng buộc. Trong thập kỷ qua, quan hệ Mỹ-Ấn đã phát triển mạnh mẽ, được củng cố bởi các hiệp định quốc phòng như Thỏa thuận Hợp tác và Trao đổi Cơ bản (BECA) và sự tham gia của Ấn Độ trong Bộ Tứ (Quad) cùng Mỹ, Nhật Bản và Úc. Những bước tiến này từng khiến nhiều người tin rằng Ấn Độ đã trở thành một phần không thể tách rời trong chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương của Mỹ nhằm đối phó với sự trỗi dậy của Trung Quốc. Tuy nhiên, những diễn biến gần đây cho thấy New Delhi không sẵn lòng chỉ đơn thuần làm một “người bạn đồng hành” của Washington.

Một trong những dấu hiệu rõ ràng nhất của sự thay đổi này là lập trường của Ấn Độ trong các vấn đề toàn cầu, đặc biệt là xung đột Nga-Ukraine. Trong khi Mỹ và các đồng minh phương Tây áp đặt các lệnh trừng phạt khắc nghiệt lên Nga, Ấn Độ đã từ chối tham gia, thay vào đó tăng cường mua dầu mỏ giá rẻ từ Moscow. Trong năm 2024, Ấn Độ đã trở thành một trong những khách hàng lớn nhất của Nga, nhập khẩu hàng triệu thùng dầu mỗi tháng, bất chấp áp lực từ Washington. Hành động này không chỉ giúp Nga duy trì nguồn thu mà còn gửi đi một thông điệp mạnh mẽ rằng Ấn Độ sẽ đặt lợi ích kinh tế và chiến lược của mình lên trên những kỳ vọng của Mỹ. Các nhà phân tích cho rằng động thái này phản ánh một Ấn Độ tự tin hơn, sẵn sàng thách thức trật tự do phương Tây dẫn dắt.

Thêm vào đó, mối quan hệ ngày càng sâu sắc giữa Ấn Độ và các quốc gia không thuộc phương Tây, đặc biệt là trong khuôn khổ BRICS (Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc, Nam Phi), đang khiến Mỹ lo ngại. Tại hội nghị thượng đỉnh BRICS năm 2024, Ấn Độ đã thúc đẩy các sáng kiến nhằm giảm sự phụ thuộc vào đồng USD trong thương mại toàn cầu, một động thái được xem là thách thức trực tiếp đến quyền bá chủ tài chính của Mỹ. Dù Ấn Độ vẫn duy trì mối quan hệ đối tác chiến lược với Mỹ, nhưng sự nhiệt tình tham gia vào các diễn đàn do Trung Quốc và Nga dẫn dắt cho thấy New Delhi không muốn bị bó buộc vào một liên minh độc quyền với Washington.

Trong lĩnh vực quốc phòng, Ấn Độ tiếp tục đa dạng hóa các nguồn cung cấp vũ khí. Mặc dù Mỹ đã trở thành một trong những nhà cung cấp vũ khí lớn cho Ấn Độ, với các thương vụ như máy bay không người lái MQ-9B Reaper, New Delhi vẫn duy trì mối quan hệ mua sắm quốc phòng lâu dài với Nga. Các hệ thống phòng không S-400 của Nga, bất chấp mối đe dọa trừng phạt từ Đạo luật Chống đối thủ của Mỹ thông qua Trừng phạt (CAATSA), vẫn là một phần quan trọng trong kho vũ khí của Ấn Độ. Điều này cho thấy Ấn Độ không ngần ngại thách thức các yêu cầu của Mỹ khi lợi ích quốc gia bị đe dọa.

Nhưng không phải mọi thứ đều cho thấy một sự rạn nứt. Quan hệ kinh tế giữa hai nước vẫn đang phát triển mạnh mẽ. Thương mại song phương đã đạt hơn 190 tỷ USD trong năm 2024, với Mỹ là đối tác thương mại lớn nhất của Ấn Độ. Các công ty công nghệ Mỹ như Apple và Tesla đang mở rộng hoạt động sản xuất tại Ấn Độ, tận dụng chính sách “Make in India” của Modi để giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc. Các khoản đầu tư này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn củng cố mối quan hệ chiến lược, khi cả hai bên cùng chia sẻ mục tiêu giảm ảnh hưởng của Bắc Kinh trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tuy nhiên, ngay cả trong lĩnh vực kinh tế, vẫn có những dấu hiệu căng thẳng. Ấn Độ đã chỉ trích các chính sách bảo hộ của Mỹ dưới thời Tổng thống Trump, đặc biệt là các mức thuế áp lên hàng hóa Ấn Độ như thép và nhôm. Đáp lại, Ấn Độ cũng áp thuế trả đũa lên các sản phẩm Mỹ như táo và quả óc chó. Những tranh chấp thương mại này, dù nhỏ, cho thấy rằng mối quan hệ kinh tế giữa hai nước không phải lúc nào cũng suôn sẻ.

Trên mặt trận công nghệ, Ấn Độ đang tìm cách khẳng định vị thế độc lập của mình. Chính phủ Modi đã thúc đẩy các sáng kiến như “Digital India” và phát triển các nền tảng công nghệ nội địa để giảm sự phụ thuộc vào các gã khổng lồ công nghệ Mỹ như Google và Meta. Đồng thời, Ấn Độ cũng đang hợp tác với các quốc gia như Nhật Bản và Hàn Quốc trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo và 5G, một dấu hiệu cho thấy New Delhi không muốn bị ràng buộc vào hệ sinh thái công nghệ của Mỹ.

Vậy, liệu Mỹ có thực sự đang mất Ấn Độ? Các chuyên gia có những ý kiến trái chiều. Một số người cho rằng Ấn Độ chỉ đang thực hiện chính sách “đa phương hóa” để bảo vệ lợi ích quốc gia, không phải là dấu hiệu của sự xa cách với Mỹ. Những người khác lại cảnh báo rằng nếu Washington không thay đổi cách tiếp cận cứng rắn và đòi hỏi sự trung thành tuyệt đối, Ấn Độ có thể dần dần nghiêng về phía các đối thủ của Mỹ. Dù thế nào đi nữa, rõ ràng mối quan hệ Mỹ-Ấn đang ở một bước ngoặt. Trong bối cảnh Tổng thống Trump tiếp tục thúc đẩy một chính sách đối ngoại quyết đoán, cách mà Mỹ điều chỉnh chiến lược của mình với Ấn Độ sẽ định hình không chỉ tương lai của mối quan hệ song phương mà còn cả cán cân quyền lực ở khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương.