Bắc Kinh mở “Trục Biến Động”: Tập Cận Bình ra tay, Trump bị gạt khỏi bàn cờ

Trong khi Tổng thống Trump chìm trong lùm xùm nội bộ, Tập Cận Bình đang âm thầm định hình thế giới với tham vọng không ngừng nghỉ. Từ Biển Đông đến Và

Trong bối cảnh chính trị toàn cầu đầy biến động, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đang tận dụng mọi cơ hội để củng cố vị thế của Bắc Kinh trên trường quốc tế, đặc biệt khi Tổng thống Mỹ Donald Trump dường như bị phân tâm bởi những lùm xùm trong nước. Với những động thái chiến lược sắc bén, từ việc mở rộng ảnh hưởng kinh tế qua Sáng kiến Vành đai và Con đường đến việc thắt chặt kiểm soát chính trị trong nước, Tập đang viết lại luật chơi toàn cầu, đẩy Trung Quốc vào vị trí trung tâm của quyền lực thế kỷ 21. Đây không chỉ là câu chuyện về một siêu cường đang trỗi dậy, mà còn là lời cảnh báo về một thế giới có thể bị định hình bởi tham vọng không khoan nhượng của một nhà lãnh đạo quyết đoán.

Tháng 9 năm 2025, thế giới đang chứng kiến một sự chuyển dịch quyền lực chưa từng có. Khi Tổng thống Trump tiếp tục đối mặt với những thách thức nội bộ – từ các cuộc tranh cãi về chính sách nhập cư đến những lời chỉ trích về cách ông xử lý các vấn đề kinh tế – Trung Quốc dưới sự lãnh đạo của Tập Cận Bình đang lặng lẽ nhưng kiên định chiếm lĩnh sân khấu toàn cầu. Trong bài phát biểu gần đây tại Bắc Kinh, Tập nhấn mạnh rằng Trung Quốc không chỉ là một người chơi trong trật tự thế giới, mà là “người kiến tạo tương lai”. Lời tuyên bố này không phải là lời nói suông. Với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, một quân đội ngày càng hiện đại và một mạng lưới liên minh trải rộng từ châu Á đến châu Phi, Trung Quốc đang biến tham vọng của mình thành hiện thực.

Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI), chương trình cơ sở hạ tầng trị giá hàng nghìn tỷ USD, tiếp tục là mũi nhọn trong chiến lược mở rộng ảnh hưởng của Trung Quốc. Từ cảng Gwadar ở Pakistan đến các tuyến đường sắt xuyên lục địa ở châu Phi, Bắc Kinh đã đầu tư mạnh mẽ vào các quốc gia đang phát triển, tạo ra một mạng lưới phụ thuộc kinh tế mà nhiều nhà phân tích gọi là “ngoại giao bẫy nợ”. Nhưng không thể phủ nhận rằng các dự án này đã mang lại kết quả. Các quốc gia như Sri Lanka hay Ethiopia, dù đối mặt với những gánh nặng tài chính, vẫn coi Trung Quốc là đối tác không thể thiếu. Trong khi Mỹ dưới thời Trump tập trung vào các chính sách “Nước Mỹ trên hết”, Tập Cận Bình đã khéo léo lấp đầy khoảng trống mà Washington để lại, đặc biệt ở các khu vực chiến lược như Đông Nam Á và châu Phi.

Nhưng không chỉ kinh tế, Tập còn thể hiện sự quyết đoán trong chính trị quốc tế. Trong năm qua, Trung Quốc đã tăng cường các cuộc tập trận quân sự ở Biển Đông, bất chấp sự phản đối từ các nước láng giềng và các đồng minh phương Tây. Các đảo nhân tạo được xây dựng trái phép ở khu vực này không chỉ là biểu tượng của tham vọng lãnh thổ mà còn là lời tuyên bố rằng Trung Quốc sẵn sàng đối đầu với bất kỳ ai thách thức quyền lực của mình. Trong khi đó, chính quyền Trump, dù vẫn duy trì các cuộc tuần tra tự do hàng hải, dường như thiếu một chiến lược dài hạn để kiềm chế sự bành trướng của Bắc Kinh. Các nhà phân tích tại Washington lo ngại rằng sự thiếu tập trung của Trump đang tạo cơ hội cho Tập định hình lại trật tự địa chính trị ở châu Á.

Ở trong nước, Tập Cận Bình tiếp tục củng cố quyền lực với bàn tay sắt. Việc sửa đổi hiến pháp năm 2018 để xóa bỏ giới hạn nhiệm kỳ chủ tịch đã biến ông thành nhà lãnh đạo quyền lực nhất kể từ thời Mao Trạch Đông. Các chiến dịch chống tham nhũng, dù được quảng bá là nỗ lực làm sạch bộ máy chính trị, thực chất là công cụ để loại bỏ đối thủ và củng cố lòng trung thành. Công nghệ giám sát hiện đại, từ nhận diện khuôn mặt đến hệ thống tín dụng xã hội, đã biến Trung Quốc thành một nhà nước giám sát toàn diện, nơi quyền tự do cá nhân bị bóp nghẹt dưới danh nghĩa ổn định xã hội. Những người bất đồng chính kiến, từ các nhà hoạt động ở Hồng Kông đến người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương, đều phải đối mặt với sự đàn áp không khoan nhượng.

Nhưng điều đáng chú ý là sự tự tin ngày càng tăng của Tập trên trường quốc tế. Trong các diễn đàn như Liên Hợp Quốc hay Diễn đàn Kinh tế Thế giới, Trung Quốc không còn chỉ đóng vai trò người tham gia mà là người dẫn dắt. Các sáng kiến như Ngân hàng Đầu tư Cơ sở hạ tầng Châu Á (AIIB) hay các cam kết về biến đổi khí hậu đã giúp Bắc Kinh xây dựng hình ảnh một siêu cường có trách nhiệm, trái ngược với sự hoài nghi mà chính quyền Trump thường phải đối mặt. Trong khi Trump rút Mỹ khỏi các hiệp định quốc tế như Thỏa thuận Paris, Tập Cận Bình tuyên bố Trung Quốc sẽ đạt mức phát thải carbon ròng bằng 0 vào năm 2060 – một cam kết đầy tham vọng, dù vẫn còn nhiều nghi ngờ về tính khả thi.

Sự tương phản giữa hai nhà lãnh đạo không thể rõ ràng hơn. Trump, với phong cách lãnh đạo bốc đồng và tập trung vào các chiến thắng ngắn hạn, dường như đang để mất cơ hội định hình tương lai toàn cầu. Trong khi đó, Tập Cận Bình, với tầm nhìn dài hạn và sự kiên nhẫn chiến lược, đang từng bước xây dựng một trật tự thế giới nơi Trung Quốc không chỉ là một đối thủ mà là một thế lực chi phối. Các nhà ngoại giao phương Tây lo ngại rằng nếu xu hướng này tiếp tục, ảnh hưởng của Mỹ có thể bị lu mờ trong vòng một thập kỷ tới.

Tuy nhiên, không phải mọi thứ đều suôn sẻ với Trung Quốc. Nền kinh tế nước này, dù tăng trưởng ấn tượng, đang đối mặt với những thách thức nội tại như nợ công tăng cao, dân số già hóa và sự phụ thuộc vào xuất khẩu. Các cuộc chiến thương mại với Mỹ, dù đã giảm nhiệt dưới thời Trump, vẫn để lại những vết sẹo kinh tế. Hơn nữa, sự đàn áp ở Hồng Kông và Tân Cương đã làm tổn hại hình ảnh quốc tế của Trung Quốc, khiến nhiều quốc gia phương Tây cảnh giác hơn với tham vọng của Bắc Kinh. Liên minh “Bộ Tứ” (Quad) gồm Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Úc đang nổi lên như một nỗ lực nhằm kiềm chế Trung Quốc, nhưng hiệu quả vẫn còn là dấu hỏi khi Trump dường như không đặt ưu tiên vào các liên minh đa phương.

Dù vậy, Tập Cận Bình dường như không nao núng. Trong một bài phát biểu gần đây, ông tuyên bố rằng “thời đại của Trung Quốc đã đến” và không ai có thể ngăn cản “sự trỗi dậy vĩ đại của dân tộc Trung Hoa”. Lời nói này không chỉ là tuyên ngôn dành cho người dân trong nước mà còn là lời thách thức gửi đến các đối thủ, đặc biệt là Mỹ. Trong khi Trump bận rộn với các cuộc chiến truyền thông và các vấn đề nội bộ, Tập đang tận dụng từng khoảnh khắc để củng cố vị thế của Trung Quốc, từ các hiệp định thương mại với châu Âu đến việc mở rộng ảnh hưởng ở Nam Mỹ.

Câu hỏi đặt ra là liệu thế giới có sẵn sàng cho một trật tự do Trung Quốc dẫn dắt hay không. Với sự kết hợp giữa sức mạnh kinh tế, tham vọng địa chính trị và sự kiểm soát chính trị chặt chẽ, Tập Cận Bình đang biến Trung Quốc thành một thế lực không thể xem thường. Nhưng tham vọng đó cũng đi kèm với rủi ro. Nếu Bắc Kinh đẩy quá xa, từ việc gây căng thẳng ở Biển Đông đến việc áp đặt các chính sách thương mại không công bằng, họ có thể kích động một phản ứng mạnh mẽ từ các quốc gia khác. Nhưng hiện tại, khi Trump dường như đang bị cuốn vào những lùm xùm trong nước, Tập Cận Bình đang nắm bắt cơ hội để định hình thế giới theo tầm nhìn của mình.