Tàu Đài Loan và Trung Quốc đối đầu 22 giờ ở Biển Đông: Ngòi nổ mới trong căng thẳng khu vực

Trong một diễn biến làm dậy sóng khu vực, một cuộc đối đầu căng thẳng kéo dài 22 giờ giữa tàu tuần duyên Đài Loan và tàu hải cảnh Trung Quốc...

Trong một diễn biến làm dậy sóng khu vực, một cuộc đối đầu căng thẳng kéo dài 22 giờ giữa tàu tuần duyên Đài Loan và tàu hải cảnh Trung Quốc gần quần đảo Đông Sa (Pratas) ở Biển Đông vào cuối tuần trước đã làm nổi bật những căng thẳng địa chính trị chưa từng nguôi ngoai tại khu vực tranh chấp nóng bỏng này. Cuộc chạm trán, được báo cáo chi tiết bởi South China Morning Post, không chỉ là một sự kiện đơn lẻ mà còn là biểu hiện của một cuộc cạnh tranh quyền lực ngày càng quyết liệt giữa Đài Loan và Trung Quốc đại lục, trong bối cảnh các cường quốc quốc tế, bao gồm Hoa Kỳ dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Donald Trump, đang theo dõi sát sao.

Vào khoảng 14 giờ 50 ngày 2 tháng 8, bộ chỉ huy Đông Sa thuộc Cục Tuần duyên Đài Loan phát hiện tàu hải cảnh Trung Quốc mang số hiệu 3102 đang di chuyển về phía nam, hướng thẳng tới quần đảo Đông Sa, một khu vực nhạy cảm do Đài Loan kiểm soát nhưng cũng bị Trung Quốc tuyên bố chủ quyền. Tàu Trung Quốc, được phát hiện cách đảo Đông Sa khoảng 28,1 hải lý về phía tây bắc, di chuyển với tốc độ và quỹ đạo cho thấy ý định rõ ràng: tiến vào vùng biển mà Đài Loan coi là lãnh thổ của mình. Ngay lập tức, Đài Loan phát đi tín hiệu vô tuyến, yêu cầu tàu 3102 quay đầu. Nhưng, như một lời thách thức công khai, tàu Trung Quốc phớt lờ mọi cảnh báo, buộc Đài Loan phải điều động một tàu tuần tra vũ trang 1.000 tấn để theo dõi sát sao.

Cuộc đối đầu nhanh chóng leo thang. Đến 17 giờ 34 cùng ngày, tàu hải cảnh Trung Quốc đã tiến đến vị trí chỉ cách đảo Đông Sa 10,3 hải lý về phía tây nam, một khoảng cách nguy hiểm trong bối cảnh căng thẳng quân sự. Trong một động thái được cho là nhằm che giấu hành tung, tàu Trung Quốc tắt hệ thống nhận dạng tự động (AIS), khiến việc theo dõi trở nên khó khăn hơn. Tuy nhiên, tàu tuần duyên Đài Loan, với sự hỗ trợ của radar hiện đại, vẫn bám sát mục tiêu, duy trì khoảng cách chỉ một hải lý vào những thời điểm căng thẳng nhất. Đây không chỉ là một cuộc rượt đuổi trên biển, mà còn là một màn đấu trí đầy kịch tính, nơi mỗi động thái đều có thể kích hoạt một phản ứng dây chuyền.

Đến khoảng 19 giờ ngày 2 tháng 8, tàu Trung Quốc bất ngờ kích hoạt lại AIS và đổi hướng, di chuyển về phía bắc. Cuộc đối đầu kéo dài thêm gần 20 giờ, cho đến khi tàu hải cảnh Trung Quốc rút lui vào khoảng 15 giờ 45 ngày 3 tháng 8, hướng về phía bắc-tây bắc. Dù không có báo cáo về xung đột vũ trang, sự kiện này đã làm dấy lên những câu hỏi cấp bách về ý định của Trung Quốc và khả năng của Đài Loan trong việc bảo vệ lãnh thổ tranh chấp trước áp lực ngày càng gia tăng từ Bắc Kinh.

Quần đảo Đông Sa, nằm ở phía bắc Biển Đông, từ lâu đã là tâm điểm của tranh chấp chủ quyền giữa Đài Loan và Trung Quốc. Với vị trí chiến lược, khu vực này không chỉ có ý nghĩa về mặt địa lý mà còn là biểu tượng của quyền lực và ảnh hưởng trong khu vực. Trung Quốc, với lực lượng hải quân và hải cảnh ngày càng hùng hậu, liên tục gia tăng sự hiện diện tại Biển Đông, nơi họ tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ khu vực thông qua cái gọi là “đường chín đoạn”. Trong khi đó, Đài Loan, dù nhỏ hơn về quy mô, vẫn kiên quyết bảo vệ các tiền đồn như Đông Sa, coi đây là tuyến phòng thủ đầu tiên trước tham vọng mở rộng của đại lục.

Sự kiện này diễn ra trong bối cảnh khu vực Biển Đông vốn đã là một lò lửa địa chính trị. Các quốc gia như Việt Nam, Philippines, Malaysia và Brunei cũng tuyên bố chủ quyền tại các khu vực khác nhau, trong khi Hoa Kỳ, dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Trump, đã tăng cường các hoạt động tuần tra “tự do hàng hải” để thách thức yêu sách của Trung Quốc. Chính quyền Trump, với lập trường cứng rắn đối với Bắc Kinh, đã nhiều lần nhấn mạnh cam kết hỗ trợ Đài Loan, bao gồm các thương vụ bán vũ khí và sự hiện diện quân sự ở khu vực. Tuy nhiên, cuộc đối đầu gần Đông Sa cho thấy rằng các động thái quân sự hóa của Trung Quốc không hề giảm nhiệt, bất chấp áp lực quốc tế.

Hành động của tàu hải cảnh 3102 không phải là một sự kiện ngẫu nhiên. Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã tăng cường sử dụng các tàu hải cảnh như một công cụ để khẳng định chủ quyền mà không cần đến các chiến hạm chính quy, qua đó giảm nguy cơ leo thang quân sự trực tiếp. Tuy nhiên, chiến lược này, thường được gọi là “vùng xám”, lại đặt các quốc gia như Đài Loan vào thế khó: làm thế nào để đối phó với các hành động khiêu khích mà không kích động một cuộc xung đột toàn diện? Việc tàu Trung Quốc tắt AIS trong quá trình đối đầu là một ví dụ rõ ràng về sự tính toán, vừa nhằm che giấu ý định, vừa thử thách phản ứng của Đài Loan.

Trong khi đó, phản ứng của Đài Loan cho thấy sự kiên quyết nhưng cũng đầy thận trọng. Việc triển khai tàu tuần tra vũ trang và duy trì giám sát liên tục trong suốt 22 giờ là minh chứng cho sự chuẩn bị của Đài Loan trước các mối đe dọa tiềm tàng. Tuy nhiên, với sự chênh lệch về nguồn lực quân sự, Đài Loan khó có thể duy trì thế đối đầu lâu dài nếu Trung Quốc tiếp tục gia tăng áp lực. Sự kiện này cũng làm dấy lên câu hỏi về vai trò của các đồng minh, đặc biệt là Hoa Kỳ, trong việc hỗ trợ Đài Loan đối phó với các hành động khiêu khích tương tự trong tương lai.

Trên bình diện quốc tế, vụ việc này một lần nữa nhấn mạnh tầm quan trọng của Biển Đông như một điểm nóng địa chính trị. Với hơn 3 nghìn tỷ USD giá trị thương mại đi qua khu vực này mỗi năm, bất kỳ xung đột nào, dù nhỏ, cũng có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng đối với nền kinh tế toàn cầu. Trong bối cảnh chính quyền Trump tiếp tục chính sách đối đầu với Trung Quốc, từ thương mại đến công nghệ và quân sự, các sự kiện như cuộc đối đầu gần Đông Sa có thể trở thành chất xúc tác cho những diễn biến lớn hơn.

Đáng chú ý, Trung Quốc chưa đưa ra bất kỳ phản hồi chính thức nào về vụ việc. Sự im lặng này có thể được hiểu là một phần của chiến lược “vùng xám”, nơi Bắc Kinh tránh đưa ra tuyên bố công khai để không làm leo thang căng thẳng, nhưng vẫn duy trì áp lực thông qua các hành động thực địa. Trong khi đó, Đài Loan, với tư cách là một thực thể luôn phải đối mặt với sức ép từ đại lục, đang nỗ lực củng cố vị thế của mình, cả về quân sự lẫn ngoại giao.

Cuộc đối đầu kéo dài 22 giờ gần Đông Sa không chỉ là một sự kiện trên biển, mà còn là một lời cảnh báo về những rủi ro ngày càng gia tăng trong khu vực. Khi Trung Quốc tiếp tục khẳng định sức mạnh và Đài Loan kiên quyết bảo vệ lãnh thổ, Biển Đông đang trở thành một đấu trường nơi các cường quốc thử thách giới hạn của nhau. Trong bối cảnh này, thế giới đang nín thở, chờ xem liệu những cuộc chạm trán như thế này sẽ dẫn đến hòa bình mong manh hay một cuộc xung đột không thể tránh khỏi.