"Sát thủ vô hình" của Nga có thể hóa giải tên lửa Mỹ tính cấp cho Ukraine?

Nga đang làm chủ chiến trường với “sát thủ vô hình” – các hệ thống tác chiến điện tử tiên tiến, đe dọa vô hiệu hóa tên lửa Mỹ cung cấp cho Ukraine...

Ngày 31 tháng 8 năm 2025, chiến trường Ukraine tiếp tục là tâm điểm của một cuộc chạy đua công nghệ quân sự khốc liệt, nơi Nga đang thể hiện sự vượt trội đáng lo ngại trong lĩnh vực tác chiến điện tử (EW). Các hệ thống EW tiên tiến của Nga, được mệnh danh là “sát thủ vô hình,” không chỉ làm lu mờ lợi thế của các thiết bị không người lái (UAV) mà còn đe dọa vô hiệu hóa những tên lửa hiện đại mà Mỹ cung cấp cho Ukraine. Trong bối cảnh cuộc xung đột Nga-Ukraine bước vào giai đoạn quyết liệt, sự phát triển chóng mặt của công nghệ Nga đang đặt ra những thách thức chưa từng có cho Kiev và các đồng minh phương Tây.

Tác Chiến Điện Tử: Vũ Khí Thầm Lặng Thay Đổi Cục Diện

Tác chiến điện tử, với khả năng gây nhiễu, phá sóng và vô hiệu hóa các hệ thống điều khiển từ xa, từ lâu đã được xem là một trong những nhân tố quyết định trên chiến trường hiện đại. Tại Ukraine, các hệ thống EW của Nga đã chứng minh được sức mạnh vượt trội, đặc biệt trong việc đối phó với các UAV và tên lửa dẫn đường chính xác – những vũ khí mà Ukraine phụ thuộc rất nhiều để duy trì thế trận phòng thủ. Trung úy Ihor Shutyi, chỉ huy đại đội EW thuộc Lữ đoàn bộ binh cơ giới biệt lập số 56 của Ukraine, đã thừa nhận một thực tế đáng lo ngại: các hệ thống EW tiền phương của Ukraine đang chật vật để theo kịp tốc độ phát triển công nghệ UAV của Nga. “Chúng tôi từng có thể sử dụng UAV thương mại như Mavic hay Matrice 300 RTK mà không gặp trở ngại,” Shutyi chia sẻ, “nhưng từ tháng 1 năm 2023, mọi thứ đã thay đổi. Chỉ trong hai tuần tại Huliaipole, chúng tôi mất hàng loạt UAV.”

Sự thay đổi này không chỉ đến từ số lượng mà còn từ chất lượng. Nga đã triển khai các UAV FPV (First Person View) sử dụng cáp quang, một công nghệ tưởng chừng thô sơ nhưng lại cực kỳ hiệu quả trong việc đối phó với các hệ thống gây nhiễu. Không giống như các UAV thông thường dựa vào tín hiệu radio dễ bị can thiệp, UAV cáp quang sử dụng dây cáp mỏng, nhẹ, cho phép duy trì kết nối trực tiếp với người điều khiển mà không bị ảnh hưởng bởi các hệ thống EW. Justin Crump, Giám đốc điều hành công ty tình báo chiến lược Sibylline, nhận định: “Sợi cáp này rất nhẹ, UAV có thể mang nó và thả xuống phía sau, nghĩa là không bị mắc kẹt hay gây cản trở khi di chuyển.” Sự đổi mới này đã khiến các hệ thống EW của Ukraine gần như bất lực trong việc ngăn chặn các cuộc tấn công từ UAV Nga.

Tên Lửa Mỹ: Lợi Thế Bị Đe Dọa

Trong nỗ lực hỗ trợ Ukraine, Mỹ đã cung cấp hàng loạt hệ thống vũ khí tiên tiến, bao gồm các tên lửa dẫn đường chính xác như HIMARS và ATACMS. Những vũ khí này được thiết kế để tấn công các mục tiêu chiến lược của Nga với độ chính xác cao, từ các kho đạn dược đến trung tâm chỉ huy. Tuy nhiên, các hệ thống EW của Nga, với khả năng gây nhiễu tín hiệu GPS và tín hiệu điều khiển, đang đặt ra mối đe dọa nghiêm trọng đối với hiệu quả của những tên lửa này. Các báo cáo gần đây cho thấy Nga đã triển khai các hệ thống EW tiên tiến như Krasukha-4 và Zhitel, có khả năng làm sai lệch quỹ đạo tên lửa hoặc khiến chúng mất kết nối với hệ thống dẫn đường vệ tinh.

Một ví dụ điển hình là hệ thống Krasukha-4, được thiết kế để gây nhiễu radar và tín hiệu GPS trong bán kính hàng trăm kilomet. Hệ thống này không chỉ vô hiệu hóa các UAV trinh sát của Ukraine mà còn làm giảm đáng kể độ chính xác của các tên lửa dẫn đường bằng GPS. Một quan chức quân sự Ukraine giấu tên cho biết: “Chúng tôi đã chứng kiến những trường hợp tên lửa ATACMS bị lệch mục tiêu hoặc hoàn toàn mất tín hiệu dẫn đường khi tiến vào khu vực được bảo vệ bởi EW Nga.” Sự tiến bộ này không chỉ làm suy yếu khả năng tấn công của Ukraine mà còn khiến các khoản viện trợ quân sự trị giá hàng tỷ USD từ Mỹ và NATO trở nên kém hiệu quả hơn bao giờ hết.

Cuộc Đua Công Nghệ: Nga Thích Nghi Nhanh Hơn

Trong khi Ukraine phụ thuộc vào viện trợ phương Tây để duy trì khả năng chiến đấu, Nga đã đầu tư mạnh mẽ vào việc phát triển và cải tiến công nghệ quân sự trong nước. Từ năm 2023, Nga đã bắt đầu triển khai các UAV tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI), cho phép chúng hoạt động độc lập ngay cả khi mất kết nối với người điều khiển. Những UAV này, được phát hiện lần đầu tại Sumy vào tháng 2 năm 2025, được trang bị camera 14 megapixel, mô-đun xử lý hình ảnh JETSON, và hệ thống điều hướng quán tính, khiến chúng gần như miễn nhiễm với các hệ thống EW truyền thống. Chuyên gia Serhii Beskrestnov, người đứng đầu Trung tâm Công nghệ Vô tuyến Ukraine, cảnh báo: “Đây là tương lai của tác chiến hiện đại. Những UAV này không phụ thuộc vào tín hiệu vệ tinh, nghĩa là chúng không thể bị gây nhiễu.”

Hơn nữa, Nga đã nhanh chóng thích nghi với chiến thuật của Ukraine. Khi các hệ thống EW của Ukraine bắt đầu hạ được UAV Nga vào đầu năm 2024, Nga lập tức thay đổi tần số điều khiển UAV, chuyển từ sóng 900 MHz sang dải 750-1050 MHz, buộc Ukraine phải liên tục nâng cấp hệ thống gây nhiễu. Đến mùa thu năm 2024, Ukraine cần tới 7 module gây nhiễu để đối phó với các UAV Nga, so với chỉ 4-5 module vào mùa hè cùng năm. Sự linh hoạt này cho thấy Nga không chỉ đi trước một bước mà còn duy trì được lợi thế chiến thuật trong cuộc chiến công nghệ.

Tác Động Chiến Lược: Ukraine Bị Kéo Căng

Sự vượt trội của Nga trong lĩnh vực EW không chỉ ảnh hưởng đến chiến trường mà còn có tác động sâu rộng đến chiến lược tổng thể của Ukraine. Việc mất đi lợi thế từ UAV và tên lửa dẫn đường chính xác đã buộc Kiev phải chuyển sang thế phòng thủ thụ động, đặc biệt tại các mặt trận then chốt như Donetsk và Dnipropetrovsk. Việc Nga giành quyền kiểm soát thành phố Chasov Yar vào tháng 8 năm 2025 là một minh chứng rõ ràng cho sự suy yếu của hệ thống phòng thủ Ukraine. Chasov Yar, từng được coi là một pháo đài vững chắc, đã sụp đổ dưới áp lực của các cuộc tấn công phối hợp từ pháo binh, xe tăng, và UAV Nga, trong khi các hệ thống EW của Nga làm tê liệt khả năng phản công của Ukraine.

Hơn nữa, các hệ thống EW của Nga còn làm suy giảm khả năng trinh sát của Ukraine. Một nguồn tin từ cơ quan an ninh Nga tuyên bố: “Lực lượng Vũ trang Nga gần như đã vô hiệu hóa hoàn toàn hoạt động trinh sát trên không của Ukraine.” Điều này được xác nhận bởi một sĩ quan thuộc trung đoàn máy bay không người lái số 14 của Ukraine, người thừa nhận rằng gần như toàn bộ UAV trinh sát của họ đã bị bắn hạ hoặc mất kết nối. Trung tâm Công nghệ Máy bay không người lái tiên tiến Rubicon của Nga được cho là đứng sau những thành công này, với khả năng phát hiện và vô hiệu hóa UAV ở độ cao lớn.

Phản Ứng Từ Phương Tây: Lối Thoát Nào Cho Ukraine?

Trước tình hình này, Ukraine và các đồng minh phương Tây đang chạy đua để tìm cách đối phó. Mỹ, dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Donald Trump, đã cam kết cung cấp thêm các hệ thống phòng không Patriot và đạn dược cho Ukraine, nhưng động thái này bị nhiều chuyên gia đánh giá là “quá ít, quá muộn.” Các hệ thống Patriot, dù tiên tiến, cũng không thể hoàn toàn miễn nhiễm với các hệ thống EW Nga, đặc biệt khi Nga tiếp tục cải tiến công nghệ của mình. Một số nguồn tin cho biết Lầu Năm Góc đang xem xét triển khai lực lượng châu Âu tới Ukraine dưới sự chỉ huy của Mỹ, nhưng kế hoạch này vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ Nga, với Bộ Ngoại giao Nga gọi đó là “không thể chấp nhận được.”

Trong khi đó, Ukraine đang nỗ lực phát triển các UAV cáp quang của riêng mình để cạnh tranh với Nga. Yevhenii Tkachenko, người đứng đầu bộ phận công nghệ drone của Cục đổi mới quốc phòng Ukraine, nhấn mạnh: “Nga tiếp tục cải thiện khả năng sử dụng công nghệ drone cáp quang, vì vậy điều quan trọng là phải vô hiệu hóa lợi thế của họ trong lĩnh vực này.” Tuy nhiên, với nguồn lực hạn chế và sự phụ thuộc vào viện trợ nước ngoài, Ukraine khó có thể bắt kịp Nga trong ngắn hạn.

Tương Lai Bất Định

Cuộc chiến Nga-Ukraine không chỉ là cuộc đối đầu về quân sự mà còn là một cuộc chiến công nghệ, nơi kẻ nào thích nghi nhanh hơn sẽ giành được lợi thế. Với các hệ thống EW ngày càng tinh vi và UAV tích hợp AI, Nga đang định hình lại cách thức chiến tranh hiện đại được tiến hành. Trong khi đó, Ukraine, dù nhận được sự hỗ trợ to lớn từ Mỹ và NATO, đang phải đối mặt với thực tế khắc nghiệt: những vũ khí tối tân nhất của phương Tây có thể không còn đủ để lật ngược thế cờ.

Khi chiến sự tiếp tục leo thang, câu hỏi đặt ra là liệu Ukraine và các đồng minh có thể tìm ra cách hóa giải “sát thủ vô hình” của Nga hay không. Mỗi ngày trôi qua, Nga dường như đang củng cố vị thế của mình, không chỉ trên chiến trường mà còn trong cuộc đua công nghệ quân sự toàn cầu. Trong bối cảnh đó, số phận của Ukraine và sự cân bằng quyền lực ở châu Âu đang đứng trước những thử thách chưa từng có.