Trump và Pakistan: Một Liên Minh Mới Hay Chỉ Là Tình Thoáng Qua?
.png)
Ngày 18 tháng 6 năm 2025, Nhà Trắng chứng kiến một sự kiện ngoại giao chưa từng có tiền lệ: Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump tổ chức bữa trưa tiếp đón Thống chế Asim Munir, Tổng tư lệnh quân đội Pakistan, trong một động thái được giới phân tích mô tả là “phá vỡ mọi quy tắc ngoại giao truyền thống”. Cuộc gặp này không chỉ đánh dấu sự khởi đầu của một chương mới trong quan hệ Mỹ-Pakistan mà còn làm dấy lên những cuộc tranh luận gay gắt về ý định thực sự của Trump: liệu đây chỉ là một “mối tình chiến lược” nhất thời, phục vụ lợi ích ngắn hạn của Washington, hay là dấu hiệu cho thấy Pakistan đang được kéo vào “vòng trong” của chính quyền Trump, một vị trí đặc quyền hiếm hoi trong chính sách đối ngoại của ông? Trong bối cảnh căng thẳng khu vực leo thang, đặc biệt sau cuộc xung đột ngắn ngủi nhưng đầy nguy cơ giữa Pakistan và Ấn Độ hồi tháng 5, cuộc gặp này không chỉ gây chú ý mà còn làm rung chuyển các toan tính địa chính trị ở Nam Á và xa hơn.
Sự kiện này diễn ra trong một thời điểm nhạy cảm. Chỉ vài tuần trước, Trump đã tuyên bố rằng ông đóng vai trò trung gian trong việc chấm dứt cuộc xung đột giữa hai quốc gia láng giềng sở hữu vũ khí hạt nhân, một tuyên bố khiến Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi phải lên tiếng bác bỏ. Trong một cuộc điện đàm kéo dài 35 phút, Modi khẳng định rằng không có bất kỳ sự can thiệp nào của Mỹ trong thỏa thuận ngừng bắn, và mọi thứ đều được thương lượng trực tiếp giữa New Delhi và Islamabad. Sự mâu thuẫn này không chỉ làm nổi bật phong cách ngoại giao phô trương của Trump mà còn làm dấy lên nghi ngờ về động cơ đằng sau sự tiếp cận nồng ấm bất ngờ của ông với Pakistan. Liệu Trump đang tìm cách củng cố vị thế của Mỹ trong khu vực bằng cách lôi kéo Pakistan, hay ông đang chơi một ván bài lớn hơn, với những mục tiêu chưa được tiết lộ?
Bối cảnh lịch sử: Một mối quan hệ đầy sóng gió
Quan hệ Mỹ-Pakistan từ lâu đã được định hình bởi một chu kỳ lặp đi lặp lại: sự hợp tác chặt chẽ khi lợi ích chiến lược của Washington đòi hỏi, và sự xa cách khi những mục tiêu đó không còn cấp thiết. Trong những năm 1960, Thống chế Ayub Khan, nhà lãnh đạo quân sự đầu tiên của Pakistan, đã thiết lập mối quan hệ thân thiết với Mỹ, biến Pakistan thành một đồng minh quan trọng trong Chiến tranh Lạnh. Tương tự, vào những năm 1980, Tướng Muhammad Zia-ul-Haq hợp tác với Mỹ để hỗ trợ lực lượng mujahideen trong cuộc chiến chống Liên Xô tại Afghanistan. Đến những năm 2000, Tướng Pervez Musharraf tiếp tục duy trì mối quan hệ này sau vụ tấn công khủng bố 11/9, khi Pakistan trở thành tuyến đầu trong “cuộc chiến chống khủng bố” của Mỹ. Tuy nhiên, mối quan hệ này không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Sự kiện phát hiện Osama bin Laden tại Abbottabad, gần một học viện quân sự của Pakistan vào năm 2011, đã làm dấy lên những cáo buộc về sự “hai mặt” của Islamabad, khiến lòng tin giữa hai bên sụp đổ.
Raza Ahmad Rumi, một học giả nổi tiếng tại Đại học Thành phố New York (CUNY), nhận định rằng mối quan hệ Mỹ-Pakistan thường mang tính “giao dịch”. “Mỹ chỉ tìm đến Pakistan khi cần, và rút lui khi mục tiêu đã đạt được,” ông nói. “Trừ khi mối quan hệ này được thể chế hóa, vượt ra ngoài lăng kính an ninh, nó chỉ là một mối tình chiến lược khác.” Cuộc gặp giữa Trump và Munir dường như phù hợp với mô hình này, nhưng cũng có những dấu hiệu cho thấy một sự thay đổi đáng kể. Việc Trump mời riêng một lãnh đạo quân sự như Munir, thay vì các quan chức dân sự của Pakistan, là một động thái bất thường, làm dấy lên lo ngại về việc củng cố quyền lực quân sự trong chính trị Pakistan, vốn đã bị chi phối bởi quân đội trong nhiều thập kỷ.
Cuộc gặp lịch sử: Phá vỡ mọi tiền lệ
Cuộc gặp giữa Trump và Munir tại Nhà Trắng không chỉ đơn thuần là một sự kiện ngoại giao. Đây là lần đầu tiên một tổng thống Mỹ tiếp đón người đứng đầu quân đội Pakistan mà không có sự hiện diện của các quan chức dân sự cấp cao. Điều này không chỉ phá vỡ các quy tắc ngoại giao thông thường mà còn gửi đi một thông điệp mạnh mẽ: quân đội Pakistan, chứ không phải chính phủ dân sự, là đối tác được Trump ưu tiên. “Cuộc mời ăn trưa này không chỉ phá vỡ quy tắc, nó định nghĩa lại quy tắc,” Rumi nhấn mạnh. “Nó cho thấy Pakistan không chỉ nằm trong tầm ngắm của Washington, mà ít nhất vào lúc này, nó đang ở trong vòng trong.”
Theo các nguồn tin, Trump đã bày tỏ sự cảm kích đối với vai trò của Munir trong việc làm dịu cuộc xung đột tháng 5 giữa Pakistan và Ấn Độ, một cuộc đối đầu đẩy 1,6 tỷ người dân Nam Á đến bờ vực của một cuộc chiến hạt nhân. Trump tuyên bố rằng ông mời Munir để “cảm ơn” vì những nỗ lực này, nhưng nhiều nhà phân tích cho rằng động cơ thực sự phức tạp hơn nhiều. Một số người cho rằng Trump đang tìm cách tận dụng Pakistan như một đối trọng với Ấn Độ, đặc biệt sau khi New Delhi bác bỏ tuyên bố của ông về vai trò trung gian. Những người khác thì nghi ngờ rằng cuộc gặp này là một phần của chiến lược lớn hơn nhằm kiềm chế Iran, trong bối cảnh xung đột Israel-Iran đang leo thang. Một nhà ngoại giao cấp cao của Iran đã bày tỏ lo ngại rằng Pakistan có thể cho phép Mỹ sử dụng không phận hoặc căn cứ không quân của mình để tiến hành các hoạt động chống lại Tehran, một kịch bản mà Islamabad đã nhanh chóng phủ nhận.
Những động cơ đằng sau sự nồng ấm của Trump
Sự nồng ấm bất ngờ của Trump đối với Pakistan không chỉ dừng lại ở cuộc gặp với Munir. Trong những tháng gần đây, chính quyền Trump đã có một loạt động thái gây tranh cãi liên quan đến Pakistan. Đầu tiên là việc phê duyệt khoản tài trợ để bảo trì phi đội máy bay F-16 của Pakistan, một động thái khiến Ấn Độ phẫn nộ. Tiếp theo, Trump đã quyết định không đưa Pakistan vào danh sách cấm visa, một hành động được coi là “ân huệ” đối với Islamabad. Gần đây nhất, một thỏa thuận tiền điện tử mang tính bước ngoặt giữa World Liberty Financial (WLF), một công ty có liên hệ chặt chẽ với vòng trong của Trump, và Ủy ban Tiền điện tử Pakistan (PCC) đã được ký kết, chỉ vài ngày sau vụ tấn công khủng bố ở Pahalgam khiến 26 người thiệt mạng. Những động thái này làm dấy lên câu hỏi: Liệu Trump đang cố gắng xây dựng một liên minh chiến lược với Pakistan, hay ông chỉ đang tận dụng Pakistan để phục vụ các lợi ích kinh doanh và chính trị cá nhân?
Các nhà phê bình cho rằng sự tiếp cận của Trump mang tính chất “giao dịch” hơn là một cam kết lâu dài. “Trump không phải là người nghĩ về các liên minh bền vững,” một nhà phân tích chính trị tại Washington nhận định. “Ông ấy nhìn thấy cơ hội để đạt được điều mình muốn – có thể là hợp tác quân sự, một thỏa thuận kinh doanh, hay đơn giản là một chiến thắng ngoại giao để khoe khoang.” Thật vậy, phong cách ngoại giao của Trump từ lâu đã được định hình bởi sự phô trương và tính toán cá nhân. Việc ông công khai ca ngợi Pakistan, trong khi chỉ trích Ấn Độ vì không công nhận vai trò trung gian của mình, dường như phù hợp với mô hình này. Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng sự ưu ái của Trump đối với Pakistan đang làm thay đổi cục diện địa chính trị ở Nam Á, khiến Ấn Độ phải xem xét lại vị thế của mình trong mối quan hệ với Mỹ.
Hệ lụy khu vực và quốc tế
Cuộc gặp giữa Trump và Munir không chỉ gây sóng gió ở Nam Á mà còn làm dấy lên lo ngại ở các khu vực khác. Iran, vốn đang căng thẳng với Israel sau các cuộc tấn công vào cơ sở hạt nhân của mình, lo ngại rằng Pakistan có thể trở thành một đối tác chiến lược của Mỹ trong khu vực. Một nhà ngoại giao Iran đã công khai bày tỏ hy vọng rằng Pakistan sẽ không cho phép Mỹ sử dụng không phận hoặc căn cứ của mình để chống lại Tehran. Trong khi đó, Ấn Độ, một đồng minh lâu dài của Mỹ, đang phải đối mặt với tình thế khó xử. Việc Trump công khai ủng hộ Pakistan, đặc biệt sau khi Modi bác bỏ tuyên bố của ông về vai trò trung gian, có thể làm căng thẳng mối quan hệ Mỹ-Ấn, vốn đã được xây dựng cẩn thận qua nhiều thập kỷ.
Ở trong nước, cuộc gặp này cũng làm dấy lên những lo ngại về tình trạng dân chủ tại Pakistan. Việc Trump ưu tiên tiếp xúc với quân đội thay vì chính phủ dân sự được bầu cử đã khiến nhiều người lo ngại rằng điều này sẽ củng cố quyền lực của quân đội, vốn đã thống trị chính trị Pakistan trong nhiều thập kỷ. “Cuộc gặp này xác nhận vai trò trung tâm của quân đội trong quan hệ quốc tế của Pakistan, nhưng nó cũng làm suy yếu chính phủ dân sự,” Rumi cảnh báo. “Nếu đây là một ‘sự tái thiết lập’ quan hệ, thì đó là một sự tái thiết lập mà màu kaki của quân đội lại một lần nữa vượt qua lá phiếu.”
Nhìn về phía trước
Khi bụi từ cuộc gặp giữa Trump và Munir còn chưa kịp lắng xuống, thế giới vẫn đang cố gắng giải mã ý định thực sự của tổng thống Mỹ. Liệu ông đang xây dựng một liên minh chiến lược với Pakistan để đối phó với những thách thức địa chính trị, từ Iran đến Trung Quốc? Hay đây chỉ là một màn trình diễn ngoại giao khác, được thiết kế để củng cố hình ảnh của Trump như một nhà lãnh đạo toàn cầu có khả năng định hình các sự kiện thế giới? Dù câu trả lời là gì, một điều rõ ràng: sự nồng ấm của Trump đối với Pakistan đang làm rung chuyển các liên minh truyền thống và tạo ra những làn sóng ảnh hưởng khắp khu vực.
Cuộc gặp này, dù là “mối tình chiến lược” hay một sự sắp xếp lại “vòng trong” của Trump, đã đặt Pakistan vào tâm điểm của chính sách đối ngoại của Mỹ. Nhưng như lịch sử đã chỉ ra, những mối quan hệ như vậy thường mang tính tạm thời, dễ bị lung lay bởi những thay đổi trong lợi ích chiến lược. Trong khi Trump có thể đang dang tay chào đón Pakistan hôm nay, câu hỏi lớn vẫn là liệu Islamabad có thể tận dụng được khoảnh khắc này để đảm bảo một mối quan hệ lâu dài, hay chỉ đơn giản là một chương ngắn ngủi khác trong cuốn sách dài về quan hệ Mỹ-Pakistan đầy biến động.