Tập Cận Bình mất quyền lực: Tham vọng thống nhất Đài Loan có bị chôn vùi?
.png)
Trong bối cảnh chính trị đầy biến động tại Trung Nam Hải, những sóng ngầm quyền lực đang làm lung lay vị thế của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, người từng được xem là nhà lãnh đạo quyền lực nhất kể từ thời Mao Trạch Đông. Những tin đồn về sự thất thế của ông, cùng với những biến động trong nội bộ Đảng Cộng sản Trung Quốc (CCP), đang đặt ra câu hỏi lớn: Liệu tham vọng thống nhất Đài Loan – giấc mộng được Bắc Kinh nuôi dưỡng từ thời Đặng Tiểu Bình – có bị chôn vùi? Câu chuyện không chỉ dừng lại ở những âm mưu chính trị trong bóng tối mà còn liên quan đến tương lai của một trong những điểm nóng địa chính trị quan trọng nhất thế giới.
Từ những năm 1970, Đặng Tiểu Bình đã đặt nền móng cho chiến lược thống nhất Đài Loan, xem việc thu hồi Hồng Kông và Ma Cao là những bước đệm chiến lược. Trong các bài phát biểu của mình, ông nhấn mạnh rằng Đài Loan là một vấn đề phức tạp, đòi hỏi sự kiên nhẫn và có thể phải chờ đến các thế hệ sau. Chính sách “một quốc gia, hai chế độ” được thiết kế như một lời mời gọi đầy cám dỗ dành cho Đài Loan, hứa hẹn sự tự trị và bảo toàn lối sống riêng. Tuy nhiên, thực tế đã phơi bày sự thất bại của mô hình này. Hồng Kông, từng được kỳ vọng là hình mẫu lý tưởng, đã bị bóp nghẹt bởi Luật An ninh Quốc gia năm 2020, đánh mất gần như toàn bộ quyền tự do dân sự và tự trị vốn được cam kết. Ma Cao, dù được xem là “thành công” hơn, cũng không thoát khỏi vòng kiềm tỏa của Bắc Kinh. Những bài học cay đắng này đã khiến Đài Loan, với nền dân chủ rực rỡ và chính phủ độc lập, cương quyết từ chối mô hình mà Bắc Kinh áp đặt.
Tập Cận Bình, theo phân tích của cựu quan chức hải quân Trung Quốc Diêu Thành, dường như đã được chọn từ những năm 1980 để hoàn thành sứ mệnh thống nhất Đài Loan – một nhiệm vụ mà Đặng Tiểu Bình để lại như di sản cốt lõi của CCP. Hành trình thăng tiến của ông, từ những năm làm việc tại Phúc Kiến – tỉnh đối diện Đài Loan qua eo biển – đến các vị trí lãnh đạo cao nhất, được sắp xếp tỉ mỉ để chuẩn bị cho mục tiêu này. Sự kiện năm 1981, khi phi công Đài Loan Hoàng Thực Thành đào tẩu sang Trung Quốc đại lục, là một cột mốc đáng chú ý. Ông Diêu tiết lộ rằng Tập Cận Bình, khi đó chỉ là thư ký của Bộ trưởng Quốc phòng, đã được đặc biệt sắp xếp để tham gia tiếp kiến phi công này, một dấu hiệu cho thấy ông đã sớm được nhắm đến cho vai trò then chốt trong chiến lược Đài Loan.
Tuy nhiên, con đường quyền lực của ông Tập không hề bằng phẳng. Những cuộc đấu đá khốc liệt trong nội bộ CCP, từ âm mưu ám sát Hồ Cẩm Đào đến các vụ thanh trừng đối thủ như Chu Vĩnh Khang hay Trần Lương Vũ, cho thấy sự tàn nhẫn của chính trường Trung Quốc. Khi lên nắm quyền vào năm 2012, Tập Cận Bình nhanh chóng củng cố quyền lực thông qua chiến dịch chống tham nhũng và cải cách quân đội. Việc bãi bỏ bốn tổng cục, thay thế bảy đại quân khu bằng năm chiến khu, và tập trung quyền lực vào Quân ủy Trung ương được xem là nỗ lực để triệt tiêu các phe phái đối lập. Nhưng chính những động thái này lại làm nảy sinh bất mãn sâu sắc trong quân đội. Các chiến khu mất đi quyền tự quyết, trở thành những “sở chỉ huy tiền tuyến” phụ thuộc hoàn toàn vào trung ương, dẫn đến sự suy yếu về năng lực tác chiến thực tế.
Những rạn nứt trong quân đội càng trở nên rõ ràng khi hàng loạt scandal nổ ra. Năm 2020, cựu tư lệnh hải quân Ngô Thắng Lợi bị thanh tra vì các sự cố liên quan đến tàu sân bay Liêu Ninh. Dù ông Ngô được tha bổng, phó tham mưu trưởng hải quân Tống Học bị bắt làm “dê tế thần” để xoa dịu dư luận. Đến năm 2022, một báo cáo từ Viện Nghiên cứu Hàng không Vũ trụ Trung Quốc (CASI) của Mỹ đã phơi bày chi tiết về lực lượng tên lửa Trung Quốc – mũi nhọn chiến lược trong kế hoạch tấn công Đài Loan. Vụ rò rỉ này, cùng với cái chết bí ẩn của cựu phó tư lệnh Ngô Quốc Hoa và hàng loạt vụ thanh trừng lãnh đạo cấp cao, cho thấy nội bộ CCP đang rối loạn. Hai Bộ trưởng Quốc phòng Ngụy Phượng Hòa và Lý Thượng Phúc bị cách chức, còn Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Hà Vệ Đông biến mất bí ẩn từ tháng 3 năm 2025. Những dấu hiệu này củng cố nhận định rằng quyền lực của ông Tập đang lung lay nghiêm trọng.
Giới quan sát nhận thấy từ cuối năm 2023, truyền thông Trung Quốc đã giảm bớt sự sùng bái cá nhân đối với Tập Cận Bình. Các cụm từ như “định vị nhất tôn” hay “đích thân chỉ huy” dần biến mất, nhường chỗ cho sự nhấn mạnh vào “tập thể lãnh đạo”. Sau hội nghị Bắc Đới Hà năm 2024, nhà báo kỳ cựu Nhan Thuần Câu tại Hồng Kông cho biết xu hướng chính trị của CCP đã thay đổi rõ rệt. Tin đồn từ một nguồn tin có thẩm quyền được tờ Inbox Times tiếng Trung công bố cho rằng Tập Cận Bình, dù vẫn tại vị trên danh nghĩa, đã thực sự thất thế. Các nguyên lão như Ôn Gia Bảo và Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Trương Hựu Hiệp được cho là đang nắm giữ quyền lực thực sự, định đoạt cục diện chính trị Trung Quốc.
Trong bối cảnh này, tham vọng thống nhất Đài Loan vẫn là một ngọn lửa không bao giờ tắt ở Bắc Kinh. Dù Tập Cận Bình có mất quyền lực, CCP vẫn xem Đài Loan là “cái gai” lớn nhất, không chỉ vì lý do lãnh thổ mà còn vì nền dân chủ của hòn đảo này đe dọa tính chính danh của chế độ chuyên chế. Nhiều học giả lập luận rằng Trung Hoa Dân Quốc tại Đài Loan mới là chính thể hợp pháp, kế thừa từ triều đại nhà Thanh và được quốc tế công nhận sau Thế chiến II. Với hiến pháp năm 1947, hệ thống bầu cử tự do, và sự phát triển của một nền dân chủ mạnh mẽ, Đài Loan không chỉ là một thực thể chính trị độc lập mà còn là biểu tượng của tự do đối lập với sự kiểm soát của Bắc Kinh.
Thời điểm 2027, kỷ niệm 100 năm thành lập Quân Giải phóng Nhân dân (PLA), được xem là cột mốc quan trọng cho kế hoạch xâm lược Đài Loan. Các cuộc tập trận quân sự gần đây, bao gồm những đợt mô phỏng phong tỏa, cho thấy Bắc Kinh đang chuẩn bị cho kịch bản xung đột. Tuy nhiên, Mỹ và các đồng minh, dưới sự dẫn dắt của Tổng thống Donald Trump, đã phát đi tín hiệu mạnh mẽ. Tại Đối thoại Shangri-La năm 2025, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ tuyên bố rõ ràng rằng bất kỳ nỗ lực nào của Trung Quốc nhằm chinh phục Đài Loan bằng vũ lực sẽ dẫn đến “hậu quả tàn khốc” cho khu vực và toàn cầu. Ông nhấn mạnh rằng dưới sự lãnh đạo của Trump, Mỹ và các đồng minh sẽ ngăn chặn chiến tranh thông qua sức mạnh răn đe, nhưng cũng sẵn sàng chiến đấu và giành chiến thắng nếu cần.
Cuộc đối đầu ở eo biển Đài Loan không chỉ là một ván cờ địa chính trị mà còn là một bài kiểm tra cho sự tồn vong của cả hai bờ. Đối với Bắc Kinh, Đài Loan là mảnh ghép cuối cùng để hoàn thành “giấc mộng Trung Quốc”. Nhưng bên trong Trung Quốc, những vết nứt về kinh tế, chính trị và xã hội đang ngày càng lộ rõ. Một cuộc chiến tranh xuyên eo biển có thể là con dao hai lưỡi, đẩy CCP vào nguy cơ sụp đổ nếu thất bại. Trong khi đó, Đài Loan, với sự hậu thuẫn của Mỹ và các đồng minh, đang đứng vững như một pháo đài dân chủ, sẵn sàng đối mặt với mọi kịch bản.
Cuộc chơi này là một canh bạc lớn, nơi kẻ thắng sẽ có tất cả, còn kẻ thua có nguy cơ mất trắng. Liệu Bắc Kinh có dám đặt cược tất cả vào một cuộc chiến tranh đầy rủi ro? Hay những biến động nội bộ sẽ khiến tham vọng thống nhất Đài Loan mãi chỉ là một giấc mộng không thành? Câu trả lời vẫn đang nằm trong những cơn sóng ngầm tại Trung Nam Hải, nơi quyền lực và tham vọng đan xen trong một ván bài sinh tử.