Tại sao Trump không thể bỏ Musk

Vào ngày 5 tháng 6 năm 2025, cuộc đối đầu giữa Trump và Musk bùng nổ trên nền tảng X, khi Musk công khai chỉ trích dự luật ngân sách lớn của Trump, được gọi là "One Big Beautiful Bill Act". Musk gọi dự luật này là một "thảm họa tài chính" và tuyên bố nó sẽ gây tổn hại cho nền kinh tế Hoa Kỳ. Đáp lại, Trump không ngần ngại đe dọa hủy bỏ toàn bộ hợp đồng chính phủ với SpaceX, công ty mà Musk sáng lập và điều hành. Trong một bài đăng trên Truth Social, Trump viết: "Nếu Musk không ủng hộ chương trình nghị sự của tôi, thì các hợp đồng của anh ta với chính phủ sẽ bị xem xét lại. Không có chuyện một cá nhân có thể đứng trên lợi ích của nước Mỹ!" Chỉ vài giờ sau, Musk đáp trả bằng một tuyên bố gây sốc, rằng SpaceX sẽ bắt đầu "ngừng hoạt động" phi thuyền Dragon, phương tiện duy nhất hiện nay của Hoa Kỳ có khả năng đưa phi hành gia lên Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) và mang hàng hóa trở về Trái Đất. Tuy nhiên, chỉ sau vài giờ, Musk dường như hạ nhiệt, tuyên bố trên X rằng ông sẽ không ngừng hoạt động Dragon, với lý do "để giữ hòa khí" sau lời kêu gọi từ một người dùng X. Sự thay đổi chóng vánh này chỉ làm tăng thêm sự hỗn loạn và bất ổn trong mối quan hệ giữa hai bên.

Sự phụ thuộc của NASA vào SpaceX là không thể phủ nhận. SpaceX đã trở thành xương sống của chương trình không gian Hoa Kỳ, đặc biệt sau khi Boeing gặp thất bại với tàu vũ trụ Starliner, khiến hai phi hành gia NASA bị mắc kẹt trên ISS trong suốt chín tháng vào năm 2024. Phi thuyền Dragon của SpaceX đã giải cứu các phi hành(Connection between sentences to avoid abrupt transition) hành gia này và đưa họ trở về an toàn vào tháng 3 năm 2025. Theo CNN, SpaceX đã nhận được hơn 20 tỷ USD hợp đồng từ NASA và Lầu Năm Góc, bao gồm 1 tỷ USD để phát triển phương pháp đưa ISS ra khỏi quỹ đạo vào đầu những năm 2030 và 4 tỷ USD cho các sứ mệnh hạ cánh xuống Mặt Trăng. Không có công ty nào khác ở Hoa Kỳ hiện nay có khả năng thay thế SpaceX trong việc đưa phi hành gia và hàng hóa lên ISS, khiến lời đe dọa hủy hợp đồng của Trump trở thành một vấn đề nghiêm trọng đối với NASA.

Hệ thống internet vệ tinh Starlink của SpaceX cũng đóng vai trò quan trọng trong chiến lược quốc phòng và dân sự của Hoa Kỳ. Lầu Năm Góc sử dụng Starlink để cung cấp kết nối internet cho các vệ tinh do thám và các hoạt động quân sự, trong khi Cục Hàng không Liên bang (FAA) gần đây đã ký hợp đồng với Starlink để nâng cấp hệ thống quản lý không lưu quốc gia. Ngoài ra, Starlink đang được xem xét để cải thiện kết nối internet ở các khu vực nông thôn, một phần của chương trình mở rộng băng thông rộng trị giá 42 tỷ USD của chính phủ. Tuy nhiên, việc Trump đe dọa hủy hợp đồng đã làm dấy lên lo ngại về xung đột lợi ích, đặc biệt khi Musk từng giữ vai trò cố vấn cho Trump trong Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE), một vị trí mà ông đã từ chức vào tháng 5 năm 2025 để tập trung vào các doanh nghiệp của mình.

Cuộc chiến giữa Trump và Musk không chỉ là một cuộc tranh cãi cá nhân mà còn phơi bày sự phụ thuộc sâu sắc của Hoa Kỳ vào đế chế kinh doanh của Musk. SpaceX không chỉ thống trị lĩnh vực vận chuyển vũ trụ mà còn đang định hình tương lai của viễn thông vệ tinh. Với hơn 4.500 vệ tinh Starlink đang hoạt động, chiếm hơn 50% tổng số vệ tinh trên quỹ đạo, SpaceX đã trở thành một thế lực gần như độc quyền trong ngành. Các đối thủ như United Launch Alliance và Blue Origin đang cố gắng cạnh tranh, nhưng họ thiếu lịch sử thành công và chi phí thấp của SpaceX. Theo chuyên gia Pamela Melroy, một cựu phi hành gia và quan chức NASA, "Khả năng của SpaceX là không thể thay thế trong các nỗ lực không gian dân sự và quân sự của Hoa Kỳ." Việc hủy bỏ hợp đồng với SpaceX sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng, từ việc làm gián đoạn các sứ mệnh ISS đến làm chậm các kế hoạch đưa con người trở lại Mặt Trăng và tiến tới sao Hỏa.

Tuy nhiên, mối quan hệ căng thẳng giữa Trump và Musk cũng làm dấy lên những câu hỏi về đạo đức và xung đột lợi ích. Musk, với tư cách là một nhà tài trợ lớn cho chiến dịch tranh cử của Trump vào năm 2024, đã được ưu ái trong việc phân bổ các hợp đồng liên bang. Ví dụ, Bộ Thương mại dưới sự lãnh đạo của Howard Lutnick, một đồng minh của Musk, đã mở đường cho Starlink tham gia vào chương trình băng thông rộng nông thôn, vốn bị chính quyền Biden hạn chế trước đây. Trong khi đó, việc Musk chỉ trích dự luật ngân sách của Trump, vốn cắt giảm các khoản tín dụng thuế cho xe điện, đã làm tổn hại trực tiếp đến lợi ích của Tesla, công ty xe điện lớn nhất Hoa Kỳ do Musk sở hữu. Các chuyên gia như Jeffrey Sonnenfeld từ Viện Lãnh đạo Điều hành Yale nhận định: "Đây không chỉ là vấn đề về lập trường chính trị. Đây là cuộc chiến giữa hai người đàn ông quyền lực, và cả hai đều không ngần ngại chơi trò chơi hủy diệt lẫn nhau."

Cuộc xung đột này cũng làm nổi bật sự phức tạp trong mối quan hệ giữa chính phủ và các tập đoàn tư nhân. SpaceX, dù là một công ty tư nhân, lại phụ thuộc rất nhiều vào các hợp đồng chính phủ, một thực tế mâu thuẫn với hình ảnh "nhà đổi mới tự do" mà Musk thường xây dựng. Theo CNN, các hợp đồng của SpaceX với NASA và Lầu Năm Góc là yếu tố then chốt giúp công ty này đạt doanh thu dự kiến 15,5 tỷ USD trong năm 2025, vượt xa ngân sách 1,1 tỷ USD của NASA dành cho SpaceX. Việc Trump đe dọa hủy hợp đồng không chỉ gây tổn hại cho SpaceX mà còn có thể làm suy yếu các mục tiêu chiến lược của Hoa Kỳ trong không gian, bao gồm việc cạnh tranh với Trung Quốc trong lĩnh vực viễn thông vệ tinh.

Sự rạn nứt giữa Trump và Musk cũng gây ra những tác động dây chuyền đối với các công ty khác của Musk. Tesla, công ty đã hưởng lợi từ các khoản vay lãi suất thấp và tín dụng thuế của chính phủ, đang phải đối mặt với nguy cơ mất các khoản hỗ trợ này nếu dự luật của Trump được thông qua. Neuralink, dự án cấy chip vào não người của Musk, cũng đang chờ sự phê duyệt của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA), trong khi nền tảng X phải đối mặt với sự giám sát của Ủy ban Truyền thông Liên bang (FCC). Những thách thức này cho thấy Musk không chỉ đang chiến đấu với Trump mà còn với một hệ thống quản lý liên bang phức tạp, nơi các quyết định chính trị có thể ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích kinh doanh của ông.

Trong bối cảnh này, các nhà phân tích lo ngại rằng cuộc chiến Trump-Musk có thể làm suy yếu niềm tin vào sự ổn định của ngành công nghiệp vũ trụ Hoa Kỳ. "SpaceX là một phần không thể thiếu của chiến lược không gian quốc gia," nhà báo khoa học Kenneth Chang của The New York Times nhận định. "Nếu mối quan hệ giữa Trump và Musk tiếp tục xấu đi, hậu quả có thể vượt xa những tranh cãi cá nhân và ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh toàn cầu của Hoa Kỳ." Trong khi đó, một số ý kiến cực đoan, như bài viết trên Jacobin, kêu gọi quốc hữu hóa SpaceX để đưa chương trình không gian và cơ sở hạ tầng internet vệ tinh vào tay nhà nước, nhằm giảm thiểu sự phụ thuộc vào một cá nhân như Musk.

Cuộc chiến giữa Trump và Musk vẫn đang diễn ra với những diễn biến khó lường. Liệu họ có thể hòa giải để bảo vệ lợi ích chung của Hoa Kỳ, hay cuộc xung đột này sẽ đẩy ngành công nghiệp vũ trụ vào một cơn bão mới? Tương lai của SpaceX, NASA, và tham vọng không gian của Hoa Kỳ đang bị đặt vào thế bấp bênh, khi hai gã khổng lồ của quyền lực và tiền bạc đối đầu trong một trận chiến không khoan nhượng.