Trung Quốc Đối Mặt Vòng Vây Cấm Vận Chưa Từng Có: Hơn 60 Quốc Gia Theo Mỹ, Bắc Kinh Lung Lay Trước Sức Ép Kinh Tế

Thế giới đang chứng kiến một cuộc đối đầu kinh tế chưa từng có tiền lệ, khi hơn 60 quốc gia, từ các cường quốc như Liên minh châu Âu, Nhật Bản, đến những nền kinh tế mới nổi như Brazil và Việt Nam, đồng loạt đứng về phía Hoa Kỳ trong chiến dịch áp thuế và cô lập kinh tế nhắm vào Trung Quốc. Tổng thống Donald Trump, với phong cách lãnh đạo quyết liệt và không khoan nhượng, đã đẩy Bắc Kinh vào một góc tường, nơi mà những lời đe dọa của Chủ tịch Tập Cận Bình dường như chỉ là những tiếng vang vô lực trong một thế giới đang thay đổi. Đây không chỉ là một cuộc chiến thuế quan, mà là một chiến lược bao vây toàn diện, nhằm bóp nghẹt tham vọng bá quyền kinh tế của Trung Quốc, phơi bày những điểm yếu chết người của một siêu cường tưởng chừng bất khả chiến bại.

Tổng thống Trump, trong một động thái táo bạo, đã áp mức thuế 145% lên hầu hết hàng hóa Trung Quốc nhập vào Hoa Kỳ, từ điện thoại thông minh, quần jeans, đến đồ chơi trẻ em. Con số này không chỉ là một đòn đánh kinh tế, mà còn là một thông điệp rõ ràng: Hoa Kỳ không chấp nhận những hành vi thương mại bất bình đẳng mà Trung Quốc đã duy trì hàng thập kỷ. Không dừng lại ở đó, Trump còn triển khai một chiến lược tinh vi hơn, yêu cầu các quốc gia đồng minh chặn đứng dòng hàng hóa Trung Quốc lách qua các nước thứ ba như Việt Nam hay Mexico để né thuế. Kết quả là một liên minh kinh tế khổng lồ đang hình thành, từ châu Âu đến Nam Mỹ, từ Đông Á đến Nam Á, tất cả đều đồng lòng ngăn chặn làn sóng hàng hóa giá rẻ từ Trung Quốc, vốn được ví như “Chin Shock 2.0” – một cơn lũ hàng hóa dư thừa từ các nhà máy Bắc Kinh.

Trong khi đó, Trung Quốc, dưới sự dẫn dắt của ông Tập, dường như đang rơi vào thế cô lập. Những chuyến công du ngoại giao đầy tham vọng của ông tới Việt Nam, Malaysia, và Campuchia không mang lại kết quả như kỳ vọng. Không một quốc gia nào trong số này dám công khai đứng về phía Bắc Kinh, bất chấp những lời đe dọa “hậu quả nghiêm trọng” từ Bộ Thương mại Trung Quốc. Ngay cả những đồng minh truyền thống cũng tỏ ra do dự, khi thị trường Hoa Kỳ – nền kinh tế lớn nhất thế giới – vẫn là mảnh đất màu mỡ không thể thay thế. Một bài đăng trên mạng xã hội của phu nhân cựu Thủ tướng Singapore, gọi ông Tập là “trùm mafia Trung Quốc”, như một nhát dao sắc lẹm, khắc họa sự sụp đổ uy tín của Bắc Kinh trên trường quốc tế.

Chiến lược của Trump không chỉ dừng ở thuế quan. Ông đã công khai liệt kê tám rào cản phi thuế quan mà Trung Quốc sử dụng để thao túng thương mại: từ thao túng tiền tệ, trợ cấp xuất khẩu, đến trộm cắp sở hữu trí tuệ với thiệt hại ước tính hơn 1.000 tỷ USD mỗi năm. Những cáo buộc này không mới, nhưng lần đầu tiên, chúng được sử dụng như một vũ khí chiến lược, được hơn 60 quốc gia hưởng ứng. Liên minh châu Âu, dù không hài lòng với mức thuế mới của Mỹ, cũng buộc phải tăng cường giám sát hàng hóa Trung Quốc để tránh trở thành “bãi rác công nghiệp” cho các sản phẩm giá rẻ từ Bắc Kinh. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã cảnh báo rằng nếu châu Âu không hành động, hàng hóa dư thừa từ Trung Quốc sẽ tràn ngập, đe dọa các ngành công nghiệp nội địa.

Ở châu Á, Việt Nam, Indonesia, và Malaysia – những quốc gia từng được xem là “sân sau” kinh tế của Trung Quốc – giờ đây cũng tham gia vào các cuộc điều tra chống bán phá giá. Việt Nam, lo ngại về hàng hóa Trung Quốc lách thuế qua biên giới, đã áp thuế từ 15% đến 40% lên thép, nhôm, và linh kiện xe điện. Indonesia nhắm đến pin năng lượng mặt trời và dệt may, trong khi Ấn Độ mở rộng điều tra từ polyester đến linh kiện điện tử. Ngay cả các quốc gia Nam Mỹ như Brazil, Argentina, và Chile cũng không đứng ngoài cuộc. Brazil đã áp thuế từ 15% đến 30% lên thép chống ăn mòn và hóa chất công nghiệp từ Trung Quốc, trong khi Argentina và Chile tập trung vào các sản phẩm năng lượng tái tạo. Một liên minh toàn cầu đang hình thành, không chỉ để bảo vệ thị trường nội địa, mà còn để gửi một thông điệp rõ ràng: thời đại của hàng hóa giá rẻ Trung Quốc đang dần khép lại.

Bắc Kinh, trong cơn hoảng loạn, đã cố gắng đáp trả. Bộ Ngoại giao Trung Quốc, thông qua người phát ngôn Mao Ninh, trích dẫn bài phát biểu năm 1953 của Mao Trạch Đông, kêu gọi tinh thần dân tộc để “không sợ khiêu khích, quyết không lùi bước”. Nhưng lịch sử đã chứng minh rằng những lời hô hào như vậy thường chỉ là lớp vỏ che đậy sự bất lực. Năm 1953, chỉ vài tháng sau bài phát biểu của Mao, Trung Quốc đã phải ngồi vào bàn đàm phán để kết thúc Chiến tranh Triều Tiên. Hôm nay, khi hơn 60 quốc gia quay lưng, Bắc Kinh dường như không còn đủ sức để duy trì lập trường cứng rắn. Các nhà máy ở Trịnh Châu và Thâm Quyến đang đối mặt với nguy cơ đóng cửa, hàng triệu công nhân đứng trước viễn cảnh thất nghiệp, và dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Trung Quốc đã giảm mạnh, từ 158 tỷ USD năm 2023 xuống còn 115 tỷ USD năm 2024 – một cú sốc đối với nền kinh tế phụ thuộc lớn vào xuất khẩu.

Nhưng điều khiến Trung Quốc thực sự run sợ không chỉ là thuế quan. Tổng thống Trump đang nắm trong tay hai con bài chiến lược khác: quyền lực tài chính và nhân quyền. Về tài chính, Mỹ có thể loại bỏ các ngân hàng thương mại Trung Quốc khỏi hệ thống SWIFT – xương sống của thanh toán quốc tế. Nếu điều này xảy ra, Trung Quốc sẽ bị cắt đứt khỏi dòng chảy tài chính toàn cầu, khiến hoạt động xuất nhập khẩu và đầu tư quốc tế gần như tê liệt. Hệ thống thanh toán nhân dân tệ xuyên biên giới (CIPS) của Trung Quốc, dù được phát triển như một phương án thay thế, vẫn quá nhỏ bé so với SWIFT và đồng USD – đồng tiền chi phối hơn 80% giao dịch quốc tế. Ngoài ra, việc hủy niêm yết gần 300 doanh nghiệp Trung Quốc trên sàn chứng khoán Mỹ sẽ cắt đứt nguồn vốn quan trọng của các gã khổng lồ như Alibaba và Baidu, làm suy yếu uy tín và giá trị cổ phiếu của họ.

Về nhân quyền, Mỹ đang sở hữu một vũ khí đạo đức mạnh mẽ. Các cáo buộc về diệt chủng và tội ác chống lại loài người tại Tân Cương, cùng với nạn thu hoạch nội tạng cưỡng bức từ các tù nhân lương tâm, đặc biệt là học viên Pháp Luân Công, đã làm dấy lên làn sóng phẫn nộ trên toàn cầu. Báo cáo năm 2025 của Ủy ban Tự do Tôn giáo Quốc tế Hoa Kỳ chỉ ra rằng Trung Quốc là một trong những quốc gia có điều kiện tự do tôn giáo tồi tệ nhất thế giới. Những bằng chứng về các trại lao động cải tạo, cưỡng bức triệt sản, và giám sát hàng loạt bằng công nghệ AI đã khiến Bắc Kinh mất dần tính chính danh trên trường quốc tế. Nếu các dự luật như SR1154 và SR4132 được thông qua, Mỹ có thể áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế và hạn chế thương mại, đẩy các doanh nghiệp quốc tế rời khỏi Trung Quốc vì lo ngại về đạo đức và rủi ro thương hiệu.

Trong khi đó, chiến lược của Trump không chỉ nhằm vào Trung Quốc, mà còn hướng đến việc tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu. Bằng cách áp thuế 145% và khuyến khích các công ty như Apple, Nike, và Walmart đưa nhà máy về Mỹ, Trump muốn khôi phục các khu công nghiệp ở Detroit, Cleveland, và Ohio. Tuy nhiên, thách thức là không nhỏ. Trung Quốc đã xây dựng một hệ sinh thái sản xuất hoàn hảo, từ ốc vít đến dây chuyền lắp ráp, với chi phí lao động chỉ bằng một phần nhỏ so với Mỹ. Một chiếc iPhone giá 1.000 USD chỉ tốn 3-5 USD tiền công lao động tại Trịnh Châu, trong khi mức lương tối thiểu ở Mỹ là 15 USD/giờ. Hơn nữa, hệ thống hộ khẩu và lao động giá rẻ ở Trung Quốc, dù tàn nhẫn, đã tạo ra một lợi thế cạnh tranh không dễ thay thế.

Dẫu vậy, Bắc Kinh đang đứng trước ngã ba đường. Một mặt, họ có thể đàm phán với Mỹ để hạ nhiệt căng thẳng, nhưng điều này đồng nghĩa với việc thừa nhận thất bại – điều mà Đảng Cộng sản Trung Quốc coi là mối đe dọa đối với quyền lực tuyệt đối của mình. Mặt khác, nếu tiếp tục đối đầu, Trung Quốc có nguy cơ chứng kiến nền kinh tế sụp đổ, với hàng triệu công nhân mất việc và các nhà máy đóng cửa. Trong khi các quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, và Việt Nam chọn đàm phán để bảo vệ lợi ích kinh tế, Trung Quốc lại đặt niềm kiêu hãnh của chính quyền lên trên tất cả, bất chấp cái giá mà người dân phải trả.

Cuộc chiến này không chỉ là về kinh tế. Nó là một cuộc đấu trí, một trận chiến ý chí giữa hai hệ thống chính trị đối lập. Trump, với tôn chỉ “Nước Mỹ trước tiên”, đang chơi một ván cờ vì người dân, dù mỗi nước đi của ông đều bị giám sát gắt gao bởi cử tri và truyền thông. Trong khi đó, Bắc Kinh, với hệ thống cai trị độc tài, sẵn sàng hy sinh hàng triệu giấc mơ của dân chúng để bảo vệ quyền lực. Khi hơn 60 quốc gia đứng về phía Mỹ, câu hỏi không còn là liệu Trung Quốc có thể cầm cự bao lâu, mà là liệu họ có dám cúi đầu trước khi mọi thứ sụp đổ.